کدکاو : فصل هفتم - ضوابط ساختمانهای با مصالح بنایی کلاف دار

1-7- تعریف

ساختمان با مصالح بنایی کلاف دار، که از این پس به اختصار ساختمان بنایی نامیده می‌شود، ساختمانی است که با آجر، بلوک سیمانی و یا سنگ ساخته شود و در آن تمام یا قسمتی از بارهای قائم و تمامی بار جانبی در هر دو امتداد اصلی ساختمان توسط دیوارهای با مصالح بنایی غیرمسلح تحمل می‌شود. وجود میلگردهای انسجام بخش، دیوار را مسلح نمی‌کند. ساختمانی که در آن بار جانبی در یک امتداد توسط دیوارهای با مصالح بنایی و در امتداد دیگر توسط عناصری غیر از دیوار تحمل می‌شود، ساختمان مختلط است و در ردیف ساختمان‌های با مصالح بنایی قرار نمی‌گیرد. رعایت کلیه ضوابط این فصل برای تمام مناطق با خطرهای نسبی مختلف الزامی است.

ساختمان‌های بنایی غیر مسلح به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1- ساختمان بنایی دارای کلافهای افقی و قائم

۲- ساختمان بنایی دارای میلگردهای انسجام بخش

2-7 هندسه ساختمان

1-2-7 ارتفاع و تعداد طبقه‌های مجاز

رعایت کلیه شرایط و محدودیت‌های زیر برای ارتفاع و تعداد طبقه ساختمانهای مشمول این فصل الزامی است.

١- حداکثر تعداد طبقات ساختمان بنایی، بدون احتساب زیرزمین، دو طبقه است.

۲- تراز روی بام نسبت به متوسط تراز زمین مجاور نباید از ۸ متر تجاوز کند.

3- ارتفاع طبقه، از روی کلاف افقی زیرین تا زیر سقف، نباید از ۴ متر بیشتر باشد.

۴- اگر ارتفاع طبقه از ۴ متر بیشتر باشد، علاوه بر کلاف بندی مطابق بند (۷-۹-۱)، باید یک کلاف افقی اضافی در ارتفاع حداکثر ۴ متر از روی کلاف زیرین دیوارها تعبیه شود. در صورت اخیر می‌توان ارتفاع طبقه را تا حداکثر ۶ متر افزایش داد.

۵- زیرزمین طبقه‌ای است که تراز روی سقف آن نسبت به متوسط تراز زمین مجاور از 1.5 متر بیشتر نباشد. به علاوه، حداکثر مقدار اختلاف تراز سقف زیرزمین با تراز زمین در پایین دست ساختمان نباید از ۲ متر تجاوز کند، در غیر این صورت این طبقه نیز به عنوان یک طبقه منظور می‌شود.

۶- حداکثر تعداد طبقات زیرزمین یک طبقه است.

2-2-7 پلان ساختمان

1-2-2-7 محدودیت‌های پلان

به طور کلی پلان ساختمان بنایی درهردو امتداد، باید شرایط زیر را برای تحمل یکنواخت نیروهای افقی ناشی از زلزله برآورده نماید.

1- پلان ساختمان نسبت به هر دو محور اصلی، قرینه یا نزدیک به قرینه باشد.

۲- طول ساختمان نباید از سه برابر عرض آن تجاوز کند.

٣- ابعاد پیش آمدگی در پلان ساختمان، بدون تعبیه درز انقطاع، به مقادیری که در شکل (۷-۱) مشخص شده است، محدود باشد.

چنانچه در شکل (۷-۱ – الف) d<D/2 و یا در شکل (۷-۱-ب) l<L/2 باشد، این قسمت‌ها پیش آمدگی تلقی نمی‌شود. در این صورت محدودیتی برای بعد دیگر وجود ندارد، مشروط بر آنکه قرینه بودن پلان ساختمان به طور نامناسبی تغییر نکند.

شکل ۷-۱ ابعاد پیش آمدگی در پلان ساختمان

2-2-2-7 درز انقطاع

اگر پلان ساختمان واجد شرایط زیر باشد، باید با ایجاد درز انقطاع مطابق بند (۱-۶-۳) ساختمان را به قطعات مناسب‌تر مانند شکل (7-2) تقسیم کرد، به طوری که هر قطعه واجد شرایط بند (۷-۲-۲-۱) شود. در این صورت ادامه درزهای انقطاع در شالوده ساختمان الزامی نیست.

1- نسبت طول به عرض پلان ساختمان بیشتر از ۳ باشد.

۲- پلان ساختمان نامتقارن بوده و یا دارای پیش آمدگی‌هایی بیش از مقادیر مندرج در زیربند3 از بند (۷-۲-۲-۱) باشد.

شكل ۷-۲ تقسیم ساختمان به قطعات مناسب با ایجاد درز انقطاع

3-2-7 مقطع قائم ساختمان

ساختمان‌های مشمول این فصل نباید در مقاطع قائم دارای پیش آمدگی باشند، ولی در شرایطی که پیش آمدگی در مقاطع قائم اجتناب ناپذیر است، باید ضوابط زیر رعایت شود:

1- طول جلو آمده طره در بالکن‌های سه طرف باز از 1.20 متر و در بالکنهای دو طرف باز از 1.50 متر بیشتر نباشد.

۲- این طره‌ها باید به خوبی در سقف طبقه مهار شوند.

٣- پیش آمدگی ساختمان در مقطع قائم به طوری که طبقه بالا به صورت طره جلوتر از طبقه پایین باشد، فقط در موارد زیر مجاز است:

الف- طول جلو آمده طره از یک متر بیشتر نباشد؛

ب- دیوارهای سازه‌ای قسمت پیش آمده نباید بار سقف یا دیوار فوقانی را تحمل کنند. چنانچه بارهای ثقلی ناشی از وزن دیوارهای قسمت پیش آمده، باید به ناگزیر توسط سقف یا کف پیش آمده منتقل شود، لازم است از طره‌هایی که به نحو مناسبی در کلاف‌های افقی همان تراز مهار شده‌اند، برای تحمل این بارها استفاده شود (شکل 7-۳).

پ- دیوارهای قسمت پیش آمده به وسیله کلاف‌های قائم فولادی و یا بتن آرمه با اتصال مناسب و مطمئن نگهداشته شوند و دو سر کلاف‌ها در عناصر سازه‌ای کف و سقف مهار شوند.

ت- کلاف بندی مربوط به دیوارهای قسمت پیش آمدگی باید به نحوی انجام شود که اولاً هر کلاف حداکثر ۲ متر از دیوار را نگهدارد، ثانياً دو طرف پنجره‌های با عرض بیشتر از ۲ متر نیز دارای کلاف باشد. حداقل مقطع و آرماتوربندی این کلافهای قائم باید، مانند کلاف‌های قائم ساختمان، مطابق بندهای (۷-۹-۲-۱) و (۷-۹-۲-۲) باشد.

شكل ۷-۳ نمونه‌ای از نحوه مهار کردن تیر بالکن یا پیش آمدگی در کلاف افقی وسقف

4-2-7 اختلاف تراز

از اختلاف تراز در یک طبقه ساختمان باید حتی الامکان پرهیز شود. در صورت وجود اختلاف تراز بیش از ۶۰ سانتی متر باید دیوارهای حد فاصل دو قسمتی که اختلاف تراز دارند با کلاف بندی اضافی مناسب تقویت شوند و یا اینکه دو قسمت ساختمان به وسیله درز انقطاع از یکدیگر جدا شوند (شکل ۷-۴).

رعایت اندازه مجاز بازشوها در تمام دیوارها مطابق با بند (7-3) الزامی است. بین دو قسمت از درز انقطاع باید مطابق شکل (۷-۴-الف) ناحیه فوقانی پر شود و ضوابط بازشوها در قسمت زیرین رعایت شود…

شكل ۷-۴ رعایت ضوابط مربوط به زمین دارای شیب طبیعی

5-2-7 شالوده‌ها

شالوده‌ها باید حتی المقدور در یک تراز افقی ساخته شوند. در صورتی که به علت شیب زمین یا علل دیگر احداث شالوده در یک تراز مسیر نباشد، باید هر قسمت آن در یک تراز افقی و با محدودیتهای شکل (7-5) اجرا شود.

شكل ۷-۵ رعایت ضوابط مربوط به زمین دارای شیب طبیعی

اگر از کلاف‌های افقی به عنوان شالوده استفاده شود، باید کلاف‌های افقی بر روی کرسی چینی با مصالح بنایی مانند شکل‌های (۷-۶) و (۷-۷) اجرا شود. در این حالت رعایت موارد زیر الزامی است:

١- عرض کرسی چینی زیر دیوار یا کلاف افقی نباید از ضخامت دیوار یا عرض کلاف افقی به اضافه ۱۰ سانتی متر کمتر باشد.

۲- عرض کرسی چینی بر روی بتن مگر یا شفته آهک تسطیح، نباید از مقادیر جدول (۷-۱) کمتر باشد.

٣- کرسی چینی سنگی یا آجری را می‌توان به صورت پله‌ای (با نسبت ۱ به ۲) یا غیر پله‌ای ساخت.

۴- میزان بیرون زدگی هر پله زیرین نسبت به پله روی آن نباید از ارتفاع پله زیرین بیشتر باشد.

۵- ارتفاع شالوده مصالح بنایی (h) نباید از مقادیر جدول (۷-۱ ) منهای عرض کلاف افقی کمتر باشد. برای مقدار مقاومت بین مقادیر جدول (۷-۱) می‌توان از درون یابی خطی استفاده کرد.

**جدول ۷-۱ مقدار عرض کرسی چینی بر روی بتن تسطیح یا شفته آهک تسطيح**
نوع خاک محل ساخت	تعداد طبقات
	1	2	3
	عرض کرسی چینی مصالح بنایی (سانتی متر)
خاک‌هایی که مقاومت مجاز آنها در حدود ۲ تا 2.5 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد.	30	40	60
خاک‌هایی که مقاومت مجاز آنها بیش از 1.5 و کمتر از ۲ کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.	35	50	70
خاک‌هایی که مقاومت مجاز آنها بیش از 1 و کمتر از 1.5 کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.	40	70	100
خاک‌هایی که مقاومت مجاز آنها در حدود ۱ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد.	50	100	150

اگر دیوار مصالح بنایی مستقیماً روی شالوده مصالح بنایی (آجری یاسنگی) قرار داده شود، باید کلاف قائم را به نحو مناسبی مانند موارد شکل (۷-۸) در داخل کرسی چینی مهار کرد.

۱- اگر کلاف قائم بتن آرمه باشد، با خم کردن میلگردهای طولی در درون کرسی چینی، مانند شکل (۷-۸- الف).

۲- اگر کلاف قائم فولادی باشد، با جوش دادن میلگردهای [ شکل به انتهای کلاف قائم، مانند شکل (۷-۸- ب).

3- اگر کلاف قائم چوبی باشد، با متصل کردن مفتول‌های فولادی یا قطعه‌های چوبی، مانند شکل (۷-۸- ج).

شكل ۷-۶ شالوده متشکل از مجموع کلاف افقی زیر دیوار و کرسی چینی آجرچینی

شكل ۷-۷ شالوده متشکل از مجموع کلاف افقی زیر دیوار و کرسی چینی سنگی

شكل ۷-۸ جزئیات مهار کلاف قائم در شالوده مصالح بنایی

به جای استفاده از کلاف افقی با کرسی چینی مصالح بنایی می‌توان از شالوده بتن آرمه با رعایت شرایط مندرج در جدول (7-2) استفاده کرد.

در این حالت رعایت موارد زیر الزامی است:

١- مقاومت مشخصه بتن مورد استفاده در شالوده باید حداقل ۲۰ مگاپاسکال باشد.

۲- مقاومت تسلیم میلگرد مورد استفاده در شالوده باید حداقل ۲۴۰ مگاپاسکال باشد.

٣- فولاد عرضی باید به میزان فولاد خمشی در نظر گرفته شود.

۴- بتن مگر زیر شالوده با ضخامت ۱۰ سانتی متر بیشتر از عرض شالوده و حداقل ضخامت ۵ تا ۱۰ سانتی متر باشد.

**جدول ۷-۲ شرایط استفاده از شالوده بتن آرمه در زیر دیوار**
نوع خاک محل ساخت	تعداد طبقات
	1		2	3
	فولاد خمشی مورد نیاز شالوده در هر سفره
خاک‌هایی که مقاومت آنها در حدود ۲ تا 2.5 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد.	$2 \Phi 10$	$2 \Phi 12$		$2 \Phi 12$
خاک‌هایی که مقاومت آنها بیش از 1.5 و کمتر از ۲ کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.	$3 \Phi 10$	$3 \Phi 12$		$3 \Phi 12$
خاک‌هایی که مقاومت آنها بیش از 1 و کمتر از 1.5 کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.	$3 \Phi 12$	$4 \Phi 12$		$4 \Phi 12$
خاک‌هایی که مقاومت آنها در حدود ۱کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد.	$3 \Phi 12$	$4 \Phi 14$		$6 \Phi 14$

شكل ۷-۹ شالوده بتن آرمه مورد نیاز در زیر دیوار مصالح بنایی

3-7 بازشو (در پنجره – گنجه)

در ساختمانهای بنایی به طور کلی باید از احداث بازشوهای وسیع احتراز شود و حتی المقدور بازشوها در قسمت مرکزی دیوار قرار گیرند.

رعایت همه محدودیتهای ذیل برای هر دیوار سازه‌ای (مطابق تعريف بند ۷-۴-۱) الزامی است :

الف) مجموع سطح بازشوها نباید از یک سوم سطح آن دیوار بیشتر باشد.

ب) مجموع طول بازشوها نباید از یک دوم طول دیوار بیشتر باشد.

پ) فاصله اولین بازشو از ابتدای طول دیوار نباید از دو سوم ارتفاع بازشو یا ۷۵ سانتی متر کمتر باشد، مگر آنکه در طرفین بازشو کلاف قائم قرار داده شود.

ت) فاصله افقی دو بازشو از دوسوم ارتفاع کوچک‌ترین بازشو مجاور خود کمتر نبوده و از یک ششم مجموع طول آن دو بازشو نیز کمتر نباشد. در غیر این صورت، جرز بین دو بازشو جزئی از بازشو منظور می‌شود و نباید آن را به عنوان دیوار سازه‌ای به حساب آورد و نعل درگاه روی بازشوها باید به صورت یکسره با دهانه‌ای برابر مجموع طول بازشوها به اضافه طول جرز بین آنها و ۲۰ سانتی متر اضافه در هر طرف منظور شود.

ج) هیچ یک از ابعاد بازشو نباید از 2.5 متر بیشتر باشد. در غیر این صورت باید طرفین بازشو را با تعبیه کلافهای قائم، که به کلاف‌های افقی بالا و پایین آن طبقه متصل می‌شوند، و همچنین با مهار نعل درگاه بازشو در کلافهای قائم طرفین تقویت کرد. حداقل مشخصات و ابعاد کلافهای قائم باید متناسب با شرایط جدول (7-3) تعبیه شوند.

**جدول ۷-۳ مشخصات کلاف‌های قائم در اطراف بازشوهای بزرگ‌تر از 2.5 متر**
مشخصات کلاف قائم در اطراف بازشوها
مقطع کلاف (سانتی متر)	10 × 20
میلگردهای طولی کلاف	$2 \Phi 10$
میلگردهای عرضی کلاف	Φ 8 @ 20 cm c/c

شكل ۷-۱۰ ضوابط مربوط به بازشوها در دیوارهای سازه‌ای ساختمان بنایی

شكل ۷-۱۱ جزئیات مربوط به نحوه استقرار نعل درگاه در کلاف افقی و قائم

4-7 مصالح

موارد زیر برای کلیه مصالح مصرفی و اجزای آنها باید مطابق با فصل دوم مبحث هشتم و مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان باشد.

5-7 انواع دیوار مصالح بنایی

دیوارهای مصالح بنایی به دو نوع سازه‌ای و غیر سازه‌ای تقسیم می‌شوند.

1-5-7 دیوارهای سازه‌ای

دیوار سازه‌ای دیواری است که برای تحمل بار قائم یا قائم و جانبی در ساختمان در نظر گرفته می‌شود و باید شرایط زیر را دارا باشد.

1- حداکثر طول مجاز محصور بین دو کلاف قائم از کل طول هر دیوارسازه ای، نباید از ۵ متر یا ۳۰ برابر ضخامت آن بیشتر باشد.

2- ارتفاع دیوار سازه‌ای برابر با ارتفاع طبقه مطابق با بند (۷-۲-۱) می‌باشد.

3- مقدار دیوارهای سازه‌ای در هر طبقه و در هر امتداد برابر است با نسبت مساحت مقطع افقی دیوارها در امتداد مورد نظر به مساحت زیربنای آن طبقه. آن بخش از دیوار که در بالا و پایین بازشوها قرار دارد، نباید در محاسبه مقدار دیوار منظور شود (شکل ۷-۱۲).

4- حداقل نسبت ضخامت به ارتفاع دیوار سازه‌ای نباید از کمتر باشد. درهرحال ضخامت دیوار سازه‌ای در طبقه اول و دوم نباید از ۲۲ سانتی متر و در زیر زمین از ۳۵ سانتی متر کمتر باشد.

5- مقدار دیوار سازه‌ای در هر طبقه و در هر یک از امتدادهای طولی و عرضی ساختمان نسبت به کل دیوارها در آن امتداد، نباید از مقادیر مندرج در جدول (7-3) و متناطر با خطر نسبی منطقه کمتر باشد

**جدول ۷-۳ حداقل مقدار دیوار سازه‌ای در هر امتداد ساختمان برای مناطق مختلف خطرنسبی**
نوع و تعداد طبقات		خطر نسبی مناطق
		خطر نسبی زیاد و بسیار زیاد			خطر نسبی کم و متوسط
		زیرزمین	طبقه اول	طبقه دوم	زیرزمین	طبقه اول	طبقه دوم
ساختمان آجری	یک طبقه	6%	4%	–	5%	3%	–
ساختمان آجری	دو طبقه	8%	6%	4%	6%	5%	3%
ساختمان با بلوک سیمانی	یک طبقه	10%	6%	–	8%	5%	–
ساختمان با بلوک سیمانی	دو طبقه	12%	10%	6%	9%	8%	5%
ساختمان سنگی	یک طبقه	6%	5%	–	5%	4%	–
ساختمان سنگی	دوطبقه	8%	8%	5%	6%	6%	4%

2-5-7 اجرای دیوارسازه ای

۱- در ساختمان بنائی استفاده از ملات گل و یا گل آهک مجاز نیست.

۲- برای اجرای دیوار سنگی و دیوار بلوک سیمانی باید از ملات ماسه سیمان با عیار حداقل ۲۰۰ کیلوگرم سیمان در متر مکعب ملات استفاده شود.

٣- برای اجرای دیوار می‌توان از ملات ماسه سیمان با عیار حداقل ۲۰۰ کیلوگرم سیمان در متر مکعب یا ملات باتارد (ملات ماسه آهک سیمان) با ۱۰۰ کیلوگرم سیمان و ۱۲۵ کیلوگرم آهک در متر مکعب ملات نیز استفاده کرد.

۴- برای اجرای جان پناه بام و بالکن و قسمت طره‌ای دودکش‌ها باید منحصراً از ملات ماسه سیمان با عیار حداقل ۲۰۰ کیلوگرم سیمان در متر مکعب ملات استفاده شود.

۵- ملات ماسه سیمان باید حداکثر در مدت یک ساعت پس از تهیه، مصرف شود.

۶- آجر مصرفی در دیوارها باید از جنس مرغوب و دارای قدرت باربری و دوام مناسب باشد و قبل از استفاده مطابق بند (۷-۱۰-۶) زنجاب شود.

۷- بلوک سیمانی مصرفی در دیوارها باید از جنس مرغوب و دارای قدرت باربری و دوام مناسب باشد و قبل از استفاده مطابق بند (۷-۱۰-۶) زنجاب شود.

۸- سنگ مصرفی در دیوارها باید از جنس مرغوب و دارای قدرت باربری و دوام مناسب باشد.

۹- فولاد مصرفی در دیوارها باید از جنس مرغوب و دارای حد جاری شدن مشخص باشد.

شكل ۷-۱۲ نحوه محاسبه مقدار دیوارهای سازه‌ای در هر امتداد

2-2-5-7 چیدن دیوار

۱- برای ساخت دیوار با سنگی که به شکل مکعب مستطیل، یا آجر یا بلوک سیمانی است، نباید بندهای قائم در یک راستا قرار گیرد.

۲- درزهای قائم «هرز ملات» باید کاملاً با ملات پر شود.

۳- برای اجرای دیوار با سنگ لاشه، لازم است سنگ لاشه‌ها با قفل و بست مجاورهم قرار گرفته و بین آن‌ها کاملاً با ملات پر شود.

۴- اگر دیوار چینی به طور همزمان میسر نباشد، می‌توان قسمت‌هایی را به صورت «لاریز» ساخت و قسمت‌های بعدی را روی لاریز بنا کرد.

۵- دیوارهای سازه‌ای به هم پیوسته یا متقاطع (در گوشه‌های ساختمان) باید به طور هم زمان و در یک تراز چیده و در یک سطح بالا آورده شود.

۶- دندانه دار کردن دیوار سازه‌ای (هشت گیر) که معمولاً برای اتصال دیوارها یا برای ساختن دیوارهای طویل به کار می‌رود، مجاز نیست.

3-2-5-7 میلگرد میانی

در ناحیه یک سوم میانی ارتفاع هر دیوار سازه‌ای که دهانه آن ۳ تا ۵ متر باشد، باید حداقل سه میلگرد به قطر ۱۰ میلی متر با شرایط زیر در درزهای افقی به صورت سرتاسری تا محل کلافهای قائم امتداد داده شود و در داخل آنها مهار گردد (شكل ۷-۱۳):

۱- یک میلگرد در وسط ارتفاع

٢- دو میلگرد به فاصله یک ششم ارتفاع دیوار یکی بالا و یکی پایین میلگرد وسط

شكل ۷-۱۳ نحوه تعبیه میلگردهای ناحیه یک سوم میانی ارتفاع دیوار (h) و اتصال به کلاف قائم

3-5-7 دیوارغیرسازه ای

دیوار غیر سازه‌ای دیواری است که برای جدا کردن فضای داخلی ساختمان به عنوان تیغه یا جداگر به کار برده می‌شود. این دیوار سهمی در تحمل بارهای قائم ندارد و باید با استفاده از عناصر کمکی مطابق با سایر شرایط این بند، بار جانبی ناشی از وزن خود را تحمل کند.

دیوار غیر سازه‌ای باید شرایط زیر را دارا باشد:

1- حداکثر طول مجاز هر دیوار غیر سازه‌ای بین دو کلاف قائم، نباید از ۶ متر یا ۴۰ برابر ضخامت آن دیوار بیشتر باشد (شکل ۷-۱۴).

٢- حداقل نسبت ضخامت به ارتفاع دیوار غیرسازه ای نباید از $\frac{1}{30}$ کمتر باشد. در صورت استفاده از آجر، حداقل ضخامت دیوار غیر سازه ای باید برابر با عرض آجر باشد.

۳- حداکثر ارتفاع دیوارغیرسازه ای از تراز کف 3.5 متر است. در صورت تجاوز از این مقدار باید دیوار غیر سازه‌ای با تعبیه عناصر افقی و قائم مانند زیر بند ۵ زیر به طور مناسبی مقید و محدود شود.

۴- دیوار غیرسازه ای که در تمام ارتفاع طبقه ادامه دارد، باید کاملاً به زیر پوشش سقف مهار شود، یعنی رگ آخر تیغه با فشار و ملات کافی در زیر سقف جای داده (مهر) شود.

۵- لبه فوقانی (افقی) دیوارغیرسازه ای که در تمام ارتفاع ادامه ندارد باید با کلاف فولادی یا ناودانی نمره ۶ یا معادل مقطع بتن مسلح یا چوبی که به دیوارسازه ای یا کلاف‌های احاطه کننده دیوارغیرسازه ای متصل باشد، مقید شود (شکل ۷-۱۴).

۶- در صورتی که لبه قائم دیوارغیرسازه ای (تیغه) آزاد باشد، این لبه باید به یک تیغه دیگر، یا یک دیوار عمود بر آن، یا کلاف قائم و یا ستونک معادل یک ناودانی فولادی نمره ۶ یا مقطع بتن آرمه یا چوبی، با اتصال کافی تکیه داشته باشد.

شكل ۷-۱۴ جزئیات دیوارهای غیر سازه‌ای

۷- دیوار غیر سازه‌ای متکی به دیوار سازهای باید به طور همزمان یا به صورت لاریز یا به صورت هشتگیر چیده شود. چنانچه دیوارغیرسازه ای بعد از احداث دیوارسازه ای و بدون اتصال به آن ساخته شود، باید در محل تقاطع به نحو مناسبی به دیوارسازه ای متصل و محکم شود. در این حالت دیوار سازه‌ای در صورت دارا بودن سایر شرایط فوق می‌تواند به عنوان نگهدارنده برای دیوارغیرسازه ای محسوب شود. در صورتی که اتصال کافی بین دیوار غیرسازه ای و دیوار سازه‌ای وجود نداشته باشد، لبه کناری دیوار غیرسازه ای آزاد تلقی شده و باید طبق شرایط مندرج در زیر بند ۶، عنصر قائم در لبه آن تعبیه شود. دو دیوارغیر سازه‌ای عمود بر هم نیز باید با یکدیگر قفل و بست شوند.

۸- هشت گیر را می‌توان منحصراً برای اتصال دیوارهای غیر سازه ای به کار گرفت، مشروط بر آنکه درزهای بالا و پایین آجرچینی بعدی در محل هشتگیر کاملاً با ملات پرشود. برای درگیر کردن دیوار غیر سازه‌ای به دیوار سازه‌ای می‌توان از میل‌های مهاری با مشخصات ارائه شده در شکل (۷-۱۵) استفاده کرد.

شكل ۷-۱۵ نحوه قفل و بست دیوار غیرسازه ای به دیوار سازه‌ای

4-5-7 جان پناه

ارتفاع جان پناه اطراف بام و بالکن‌ها از کف تمام شده، در صورتی که ضخامت دیوار آن ۱۰ ویا ۲۰ سانتی متر باشد، نباید به ترتیب از ۵۰ و ۷۰ سانتی متر تجاوز کند و باید مطابق شکل (۷-۱۶) و در فواصل پنج متر از یکدیگر مهار شود. در صورتی که ارتفاع جان پناه از ۷۰ سانتی متر بیشتر باشد، باید کلاف‌های قائم تا بالای جان پناه ادامه یافته و بر روی جان پناه کلاف افقی به ارتفاع ۱۰ سانتی متر و با دو میلگرد افقی تعبیه شود.

5-5-7 بادگیر

بادگیر ساخته شده با مصالح بنایی و اجزای مشابه نباید از کف بام، بلندتر از 1.5 متر باشد. در صورتی که ارتفاع بادگیر از این مقدار تجاوز کند باید به وسیله عناصر قائم فولادی یا بتن آرمه به نحو مناسبی تقویت و در کف بام گیردار شود.

6-5-7 دودکش

با توجه به مصالح ساخت دودکش (لوله‌های سیمانی سبک و مشابه آن) که یکپارچه از طبقات پایین تا بام ادامه می‌یابد، باید دودکش در ارتفاعی برابر با ارتفاع جان پناه به روش مناسبی (مثلاً آجرچینی در اطراف آن) مهار شود. ساخت دودکش با مصالح بنایی مجاز نیست.

شكل ۷-۱۶ جزئیات مهار جان پناه

6-7 کلاف بندی

برای تمام ساختمانهای بنایی اعم از آجری، بلوک سیمانی و یا سنگی (یک، دو و سه طبقه)، حداکثر طول و ارتفاع هر دیوار سازه ای محصور در کلاف‌های افقی و قائم به ترتیب ۵ و ۴ متر است. در صورتی که طول و ارتفاع بیش از مقادیر فوق باشد، باید کلاف‌های اضافی (افقی و قائم) به ترتیبی که در بندهای (۷-۶-۱) و (۷-۶-۲) بیان می‌شود، در دیوار تعبیه شود.

1-6-7 کلاف بندی افقی

1-1-6-7 برای کلیه دیوارهای سازه‌ای باید کلافهای افقی باشرایط زیر و در ترازهای تعیین شده، ساخته شود. فاصله کلافهای افقی در همه ترازها نباید از ۴ متر بیشتر باشد.

الف) تراز روی شالوده یا شالوده

کلاف پایین‌ترین تراز (روی شالوده) باید با بتن مسلح ساخته شود، به طوری که:

١- عرض مقطع آن از ضخامت دیوار و یا ۲۵ سانتی متر کمتر نباشد.

۲- ارتفاع مقطع آن از $\frac{2}{3}$ ضخامت دیوار و یا ۲۵ سانتی متر کمتر نباشد.

ب) تراز روی دیوار در هر طبقه

کلاف تراز روی دیوار می‌تواند از بتن آرمه یا از پروفیل‌های فولادی معادل تیر آهن نمره ۱۰ ساخته شود و باید شرایط زیر را دارا باشد:

1- چنانچه کلاف سقف با بتن آرمه ساخته شود، عرض آن باید با ضخامت دیوار برابر باشد.

۲- اگر ضخامت دیوار خارجی بیش از ۲۰ سانتی متر است، برای امکان نماسازی، می‌توان عرض کلاف را ۲۰ سانتی متر اختیار کرد.

3- در هر حال اختلاف عرض كلاف با ضخامت دیوار نباید از ۱۲ سانتی متر بیشتر باشد.

۴- ارتفاع کلاف نباید از ۲۰ سانتی متر کمتر باشد.

۵- اگر به جای کلاف بتن آرمه از تیرآهن نمره ۱۰، یا پروفیل‌های فولادی معادل، استفاده شود، باید کلاف فولادی به خوبی به سقف متصل شود. همچنین این کلاف باید به نحوی مناسب با کلاف قائم یا دیوار (مثلاً ملات با حداقل ضخامت ۵ سانتی متر) متصل و پایدار شود.

۶- چنانچه سقف از تاوه تخت بتن آرمه درجا ساخته شود، نیازی به کلاف افقی اضافی در تراز سقف نیست.

2-1-6-7 میلگرد کلاف افقی بتن آرمه

1- میلگردهای طولی در کلاف افقی بتن آرمه باید از نوع آجدار و حداقل قطر ۱۰ میلی متر باشد.

۲- استفاده از میلگرد ساده فقط برای مناطق با خطر نسبی متوسط و کم مجاز است و در این صورت باید انتهای میلگردهای ساده در محل وصله‌ها و در انتهای میلگردها به قلاب ۱۸۰ درجه ختم شود.

3- میلگردهای طولی باید حداقل ۴ عدد باشند و در گوشه‌ها قرار گیرند.

۴- اگر عرض کلاف از ۳۵ سانتی متر تجاوز کند، تعداد میلگردهای طولی باید به ۶ عدد ویا بیشتر افزایش یابد، به طوری که فاصله هر دو میلگرد مجاور از ۲۵ سانتی متر بیشتر نباشد.

۵- میلگردهای طولی باید با تنهایی به قطر حداقل ۶ میلی متر به یکدیگر با قلاب ۱۸۰ درجه بسته شوند.

۶- حداکثر فاصله افقی تنها از یکدیگر باید مساوی ارتفاع کلاف ویا ۲۵ سانتی متر (هر کدام کمتر است) باشد.

۷- حداکثر فاصله تنگها در ۴۵ سانتی متری از بر هر کلاف قائم که به آن ناحیه بحرانی گفته می‌شود، باید به ۱۵ سانتی متر کاهش یابد.

۸- در ناحیه بحرانی و در محل اتصال کلاف‌ها به یکدیگر، نباید وصله میلگرد قرار داشته باشد. وصله میلگردها باید در یک سوم میانی کلاف تعبیه شود.

۹- پوشش بتنی میلگردها نباید برای کلاف زیر دیوارها از ۵ سانتی متر و برای کلاف روی دیوار از 2.5 سانتی متر کمتر باشد.

3-1-6-7 اتصال کلافهای افقی

۱- در هر تراز، اضلاع مختلف کلافها باید به یکدیگر متصل شوند تا ساختمان دارای کلاف بندی یکپارچه و به هم پیوسته‌ای باشد.

۲- میلگردهای محل تلاقی اضلاع کلاف (به ویژه برای کلاف روی دیوار) باید به نحوی تنظیم شود که اتصال کلافها به خوبی تأمین گردد (شکل ۷-۱۷) .

٣- کلاف روی دیوار نباید در هیچ جا منقطع باشد.

۴- در صورتی که مجاری دودکش، تهویه و نظایر آنها با کلاف افقی تلاقی کند، باید میلگردهای کلان از دو طرف این مجاری عبور داده شود و قطر یا عرض این مجاری نباید از نصف عرض كلاف بیشتر باشد (شکل ۷-۱۸).

4-1-6-7 درصورتی که ساختمان بنایی دارای ستون‌های فولادی و یا بتن آرمه نیز باشد این ستونها باید به نحوی مناسب در بالا به عناصر سقف و یا کلاف روی دیوار و در پایین به کلاف زیر دیوار متصل شوند (شکل‌های ۷-۱۹ و ۷-۲۰).

شكل ۷-۱۷ جزئیات میلگردگذاری برای اتصال دو کلاف افقی با کلاف قائم

شكل ۷-۱۸ پلان جزئیات میلگردگذاری اطراف مجاری (دودکش و تهویه) عبور داده شده از کلاف افقی

شكل ۷-۱۹ جزئیات میلگردگذاری برای اتصال کلاف افقی به ستون بتن آرمه

شكل ۷-۲۰ جزئیات اتصال کلاف‌ها به ستون فولادی و دیوار آجری

2-6-7 کلاف بندی قائم

کلیه دیوارهای سازه‌ای منتهی به کلافهای قائم، باید با رعایت شرایط مربوط به هر یک از موقعیت‌های این بند ساخته شود. برای ساختمان‌های یک طبقه واقع در مناطق با خطر نسبی متوسط و کم می‌توان از کلاف قائم چوبی استفاده کرد.

1-2-6-7 موقعیت کلافهای قائم

١- کلافهای قائم باید در گوشه‌های اصلی ساختمان و ترجیحاً در نقاط تقاطع دیوارها اجرا شوند.

۲- اگر طول دیوارسازهای از ۵ متر بیشتر باشد، باید با تعبیه کلافهای قائم طول دیوار را محدود کرد.

٣- اگر انتهای دیوار سازه‌ای آزاد باشد، باید با تعبیه کلاف قائم آنرا مقید ساخت.

۴- فاصله آزاد بین کلافهای قائم نباید از ۵ متر تجاوز کند.

۵- در اطراف بازشوها باید در صورت نیاز مطابق بند (۷-۳-۱) کلاف قائم اجرا شود.

۶- هیچ یک از ابعاد مقطع کلاف قائم بتن آرمه (به استثنای کلاف قائم اطراف بازشوها) نباید کمتر از ۲۰ سانتی متر باشد.

۷- کلاف قائم نباید در هیچ جا منقطع باشد.

2-2-6-7 میلگرد کلاف قائم بتن آرمه

1- میلگردهای اصلی در کلافهای قائم بتن آرمه باید از نوع آجدار و با حداقل قطر ۱۰ میلی متر باشد. استفاده از میلگرد ساده برای کلافهای قائم مجاز نیست.

۲- میلگردهای اصلی باید حداقل ۴ عدد باشند و در گوشه‌ها قرار داده شوند و انتهای آنها به نحوی مناسب مهار شود.

٣- اگر عرض مقطع کلاف برابر با ۳۵ سانتی متر یا بیشتر باشد، تعداد میلگردهای طولی باید به ۶ عدد و یا بیشتر افزایش داده شود، به طوری که فاصله هر دو میلگرد مجاور از ۲۵ سانتی متر بیشتر نباشد.

۴- میلگردهای اصلی باید با تنهایی به قطر حداقل ۶ میلی متر به یکدیگر بسته شود.

۵- حداکثر فاصله قائم تنگها از یکدیگر باید مساوی عرض مقطع کلاف و یا ۲۵ سانتی متر (هر کدام کمتر است) باشد.

۶- حداکثر فاصله تنگها در ناحیه بحرانی باید به ۱۵ سانتی متر کاهش یابد.

۷- طول ناحیه بحرانی در کلاف قائم از بر داخلی کلاف افقی محاسبه شده و برابر با بزرگ‌ترین مقادیر زیر است:

الف – یک پنجم فاصله محور تا محور کلافهای افقی بالا و پایین دیوار بنایی

ب- دو برابر ضخامت کلاف قائم در راستای عمود بر دیوار

۸- در ناحیه بحرانی و در محل اتصال کلاف‌ها به یکدیگر نباید وصله میلگرد قرار گیرد، بلکه وصله میلگردها باید در یک سوم میانی ارتفاع کلاف تعبیه شود.

۹- میلگردهای اصلی کلاف قائم باید با حداقل طول مهاری ۴۰ سانتی متر در انتها به زاویه ۹۰ درجه ختم و در کلاف افقی در ترازسقف مهار شود (شکل ۷-۲۱).

۱۰- آرماتورهای اصلی کلاف قائم باید حداقل به اندازه ۴۰ سانتی متر به صورت قائم و ۲۰ سانتی متر با خم ۹۰ درجه در داخل شالوده مهار شود (شکل ۷-۲۲).

۱۱- پوشش بتن اطراف میلگردهای طولی نباید از 2.5 سانتی متر کمتر باشد.

3-2-6-7 نحوه اجرای کلاف قائم بتن آرمه

اجرای کلافهای قائم بتن آرمه باید همزمان با اجرای دیوار سازه‌ای و به صورت یکپارچه مانند شکل (۷-۲۲) انجام شود. اگر کلاف قائم با دیوار همزمان اجرا نشود، رعایت موارد زیر الزامی است :

الف- اجرای دیوار و باز گذاشتن محل کلاف به صورت کنگره‌ای

ب- میلگردگذاری و تأمین همپوشانی با میلگردهای انتظار

پ- نصب مرحله‌ای قالب بیرونی به ارتفاع ۷۰ سانتی متر از پایین به بالا

ت- ملات ریزی مرحله‌ای و ویبره کردن برای حصول اطمینان از جاگیری ملات در تمام فضاهای خالی

4-2-6-7 کلافهای قائم معادل

به جای کلاف قائم بتنی می‌توان از کلاف فولادی یا چوبی به شرح زیر استفاده کرد.

1-4-2-6-7 کلافهای قائم فولادی

١- کلاف فولادی را می‌توان از تیرآهن نمره ۱۰ و یا پروفیل فولادی با سطح مقطع معادل آن ساخت، مشروط بر آن که اتصال کلاف فولادی با دیوار به وسیله میلگردهای افقی به خوبی تأمین شود (شکل ۷-۲۰-ب).

۲- چنانچه پروفیل‌های فولادی در و پنجره، معادل تیر آهن نمره ۱۰ باشد و به خوبی در کلاف افقی و سقف مهار شده باشد، می‌توان آن را به عنوان کلاف قائم در نظر گرفت.

2-4-2-6-7 کلافهای قائم چوبی

۱- برای ساختمان‌های یک طبقه در مناطق با خطر نسبی متوسط یا کم، می‌توان به جای کلاف بتن آرمه از پایه یا ستون چوبی با حداقل مقطع ۵۰ سانتیمتر مربع استفاده کرد. کوچک‌ترین بعد کلاف چوبی باید حداقل ۵ سانتی متر باشد. کلاف چوبی باید عاری از ترک، شکاف و اعوجاج باشد.

۲- کلاف چوبی باید به خوبی در کلافهای افقی تراز سقف و زیر دیوار و داخل شالوده مهار شود.

5-2-6-7 میلگردگذاری معادل

به جای کلافهای قائم می‌توان میلگردهایی را مطابق با شرایط زیر و در محل‌های تعیین شده در دیوارهای سازه‌ای توزیع کرد (شکل 7-۲۳):

1- میلگردهای قائم از نوع آجدار با قطر ۱۰ میلی متر و با فاصله حداقل ۶۰ و حداکثر ۱۲۰ سانتی متر تعبیه شود.

۲- میلگردهای قائم باید با میلگردهای افقی به قطر حداقل ۶ میلی متر و در فاصله‌های حداکثر ۲۵ سانتی متر به یکدیگر بسته شود.

٣- برای هر میلگرد قائم باید فضایی با حداقل ۶ سانتی متر در هرضلع ایجاد شود که همزمان با چیدن دیوار با ملات پر شود.

۴- میلگردهای قائم باید در کلاف‌های افقی بالا و پایین با خم ۹۰ درجه و حداقل ۴۰ سانتی متر مهار شود.

شكل ۷-۲۱ جزئیات مهار کردن میلگرد اصلی کلاف قائم در کلاف افقی

شكل ۷-۲۲ مهار میلگرد کلاف قائم در کلاف افقی یا شالوده

6-2-6-7 اتصال کلافهای قائم

۱- در هر تراز و در کلیه نقاط تقاطع، کلافهای قائم و افقی باید به یکدیگر متصل شوند تا ساختمان کلاف بندی شده مانند یک سامانه سه بعدی یکپارچه و به هم پیوسته عمل کند.

۲- کلافهای قائم وافقی باید در تمام نقاط تقاطع به یکدیگر متصل شوند به طوری که میلگردهای طولی آنها در تمام طول نقاط تقاطع ادامه یابد.

۳- در نقاط تقاطع کلافهای افقی و قائم، وقتی کلاف قائم ادامه نمی‌یابد، میلگردهای اصلی کلاف قائم باید متناسب با عمق کلاف در داخل کلاف افقی مهار شود (شكل ۷-۲۲).

۴- در صورتی که مجاری دودکش، تهویه، کانال کولر و نظایر آنها با کلاف قائم تلاقی کند، باید میلگردهای کلاف از دو طرف این مجاری عبور داده شود. به علاوه قطر یا عرض این مجاری نباید از نصف عرض مقطع کلاف بیشتر باشد (شکل ۷-۲۴).

3-6-7 کلاف بندی دیوارهای مثلثی شکل

اگر بر روی دیوارهای انتهایی ساختمان بنایی، که سقف آن خرپا یا شیروانی است، خرپا نباشد، باید قسمت مثلثی شکل این دیوارها با کلاف بندی به شرح زیر تقویت گردد (شكل ۷-۲۵):

1- در قاعده قسمت مثلثی شکل دیوار انتهایی به محاذات كلاف زیر تکیه گاه خرپاها، کلاف افقی مطابق بند (۷-۶-۱) تعبیه و به یکدیگر متصل شود.

۲- سطح فوقانی دیوار مثلثی شکل با کلاف پوشانده شود، به طوری که سطح بالای کلاف موازی صفحه پوشش و سطح زیرین آن پلکانی باشد.

3- بین دو کلاف پایین و بالای قسمت مثلثی شکل دیوار، کلافهای قائم حداکثر به فاصله ۵ متر مطابق بند (۷-۶-۲) تعبیه و در کلافهای تحتانی و فوقانی مهار شود.

۷-۷ سقف

سقف ساختمان بنایی باید یکپارچه بوده و در برابر نیروهای ناشی از زلزله از تکیه گاه خود جدا نشود.

1-7-7 انواع سقف

سقف‌های مجاز و متداول برای ساختمان بنایی می‌توانند به صورت تخت، شیب دار یا قوسی با استفاده از طاق ضربی، تیرچه بلوک و چوبی اجرا شود.

2-۷-7 مصالح سقف

1- مصالح مصرفی سقف باید مطابق با فصل پنجم مقررات ملی ساختمان باشد.

٢- کاربرد چوب به عنوان عنصر باربر سقف در صورتی مجاز است که پوشش سقف از نوع سبک نظیر تخته – ورق آهن یا صفحات موجدار فلزی باشد و در این صورت برای کلاف بندی سقف نیز می‌توان از چوب استفاده کرد.

۳- سقف چوبی با پوشش حصير و نی با گل و یا شفته آهک و یا طاق خشتی مجاز نیست.

شكل ۷-۲۳ جزئیات میلگردهای قائم و افقی در سامانه میلگردگذاری معادل

شكل ۷-۲۴ میلگردگذاری اطراف مجاری (دودکش و تهویه) عبور داده شده از کلاف قائم

3-۷-7 اتصال سقف به تکیه گاه

عناصر سقف (تیر و تیرچه اعم از فولادی، بتنی و چوبی) و یا دال بتنی باید در تکیه گاهها به نحو مطمئنی به عناصر زیر سری (تیر حمال، کلاف افقی، جرزها و ستونها) متصل شوند، تا نیروهای زلزله بدون جابجا شدن سقف به دیوارها انتقال یابد. به این منظور رعایت ضوابط زیر الزامی است:

1- اگر سقف به تیر حمال تکیه دارد، باید اجزای اصلی سقف به تیر حمال به خوبی متصل شود و تیر حمال نیز به کلاف روی دیوار مهار شود.

۲- اگر سقف طاق ضربی بر روی دیوار قرار می‌گیرد، باید تیرآهن‌های سقف در داخل کلاف افقی به خوبی مهار شود. برای این منظور می‌توان به یکی از روش‌های زیر اقدام کرد (شکل ۷-۲۶):

الف) اگر کلاف افقی بتن آرمه باشد، باید تیرآهن‌های سقف به صفحات فولادی، که از قبل روی کلاف و به وسیله میلگرد داخل آن مهار شده، متصل شوند.

ب) اگر کلاف افقی فولادی باشد، باید تیرآهن‌های سقف به آنها متصل شوند.

پ) طول تکیه گاه تیرآهن‌های سقف طاق ضربی نباید از ارتفاع تیر یا از ۲۰ سانتی متر کمتر باشد.

3- اگر سقف ساختمان بنایی دال بتنی پیش ساخته باشد، باید به یکی از روش‌های زیر اتصال سقف به کلاف‌های افقی تأمین شود:

الف) دال پیش ساخته در کلاف افقی بتن آرمه مهار شود.

ب) دال پیش ساخته با مهار مناسب بر روی کلاف افقی بتن آرمه قرار داده شود.

۴- سقف‌های تیرچه- بلوک باید به خوبی به کلاف افقی مهار شده و بتن ریزی تیرچه‌ها و کلاف هم زمان انجام شود.

۵- برای سقف‌های بتن آرمه درجا باید طول تکیه گاه سقف به صورت زیر باشد:

الف) اگر ضخامت دیوار ۲۰ سانتی متر است، طول تکیه گاه نباید از ۱۵ سانتی متر کمتر باشد.

ب) اگر ضخامت دیوار بیشتر از ۲۰ سانتی متر است، حداقل طول تکیه گاه باید ۱۵سانتی متر یا ضخامت دیوار منهای ۱۲ سانتی متر هرکدام بیشتر است، باشد.

۶- عناصر سازه‌ای راه پله باید در پاگردهایی که هم سطح ساختمان هستند، در کلاف بندی افقی سقف مهار شوند.

شكل ۷-۲۵ کلاف بندی دیوار انتهایی زیر سقف‌های شیبدار

4-۷-7 انسجام سقف

برای حفظ انسجام و عملکرد یکپارچه سقف باید نکات زیر رعایت شود :

1-4-7-7 سقف طاق ضربی

1- فاصله بین تیرآهن‌ها از یک متر تجاوز نکند.

۲- تیر آهن‌ها باید به گونه‌ای مناسب به کلاف افقی، مطابق زیر بند ۲ از بند (۷-۷-۳)، متصل گردند.

۳- تیرآهن‌ها باید به وسیله میلگرد و یا تسمه فولادی (در بالا یا پایین) به صورت ضربدری به یکدیگر بسته شوند، به طوری که اولاً طول مستطیل ضربدری شده بیش از 1.5 برابر عرض آن نباشد، ثانياً مساحت تحت پوشش هر ضربدری از ۲۵ متر مربع تجاوز نکند (شکل ۷-۲۷).

۴- تکیه گاه مناسبی برای پاطاق آخرین دهانه طاق ضربی تعبیه شود. این تکیه گاه می‌تواند با قرار دادن یک پروفیل فولادی و اتصال آن با کلاف زیر خود و یا با جاسازی در کلاف بتنی تأمین شود. چنانچه این تکیه گاه فولادی باشد باید با میلگردها و یا تسمه‌های کاملاً کشیده و مستقیم در دو انتهای تیر و همچنین در فواصل کمتر از ۲ متر به آخرین تیر آهن سقف متصل گردد (شکل ۷-۲۸).

۵- حداقل سطح مقطع میلگرد و یا تسمه که برای مهاربندی ضربدری تیرآهن‌های سقف و یا استوار کردن آخرین دهانه به کار می‌رود، میلگرد ۱۴ میلی متر و یا تسمه معادل آن می‌باشد.

شکل 7-26 نمونه‌های اتصال تیرآهن سقف طاق ضربی به کلاف افقی بتن آرمه

شكل ۷-۲۷ نحوه منسجم کردن تیرآهن‌های سقف طاق ضربی

شكل ۷-۲۸ جزئیات مربوط به نحوه منسجم کردن تیر آهن‌های سقف طاق ضربی

2-4-7-7 سقف تیرچه بلوک

الف) تیرچه‌ها به نحو مناسبی به کلافهای افقی مطابق زیربند۴ از بند (۷-۷-۳) متصل شوند.

ب) ضخامت بتن پوشش روی بلوکها باید حداقل ۵ سانتی متر باشد و میلگرد مورد استفاده در بتن پوشش سقف حداقل به قطر ۶ میلی متر به فواصل حداکثر ۲۵سانتی متر در جهت عمود بر تیرچه‌ها قرار داده شود.

پ) در صورت تجاوز دهانه تیرچه‌ها از ۴ متر، تیرچه‌ها به وسیله کلاف عرضی، که عرض مقطع آن حداقل ۱۰ سانتی متر باشد، به هم متصل شوند. این کلاف باید دارای حداقل ۲ میلگرد آجدار سراسری به قطر ۱۰ میلی متر، یکی در بالا و دیگری در پایین مقطع کلاف باشد (شکل ۷-۲۹).

ت) در صورت وجود طره در سقف، در بالای تیرچه بر روی تکیه گاه میلگردهایی حداقل به اندازه میلگردهای پایین به طول مهار 1.5 متر پیش بینی گردد.

3-4-7-7 خرپاها

در اجرای خرپاها رعایت موارد زیر الزامی است:

الف) با تعبيه مهاربندهای مورب (در صفحه قائم) و افقی مناسب، بین خرپاها انسجام سقف تأمین شود (شکل ۷-۳۰).

ب) اضلاع مختلف خرپای چوبی در نقاط اتصال به یکدیگر با پیچ و مهره و یا اسکوپ های فولادی کاملاً به هم محکم شوند (میخ کردن ساده این اضلاع به یکدیگر کافی نیست).

پ) در سقف‌های مسطح شیب دار چنانچه سقف به صورت خرپا نباشد، عناصر مناسبی برای مقابله با رانش سقف تعبیه شود.

5-۷-7 سقف کاذب

در اجرای سقف کاذب رعایت موارد زیر الزامی است:

١- سقف کاذب باید حتی المقدور با مصالح سبک ساخته شود و قاب بندی آن به نحوی مناسب به سقف، اسکلت و یا کلاف بندی ساختمان متصل گردد تا ضربه تکانه‌ای ناشی از زلزله موجب خرابی دیوارهای مجاور نشود.

۲- سقف‌های کاذب باید به نحو مناسبی به سازه اصلی ساختمان، سقف‌ها، کلاف‌ها و دیوارهای باربر، متصل شوند، به طوری که علاوه بر وزن آنها نیروی جانبی ایجاد شده در آنها به نحو مناسبی نظیر استفاده از مهاربند موضعی، به سازه اصلی منتقل گردد.

شكل ۷-۲۹ نحوه اتصال تیرچه‌های سقف به کلاف افقی بتنی و فولادی

شكل ۷-۳۰ تعبيه مهاربندهای قائم و افقی در خرپاها

6-۷-7 سقف‌های قوسی

در صورت تحقق شرایط زیر می‌توان از سقفهای قوسی استفاده کرد:

١- نیروی رانش به حداقل رسانده شود.

۲- دیوارها به خوبی مهار شده و نیروی رانش را تحمل کنند.

٣- کلاف سراسری به محاذات پاطاق تعبيه شود و سقف قوسی به نحوی مناسب بر روی آن قرار گیرد.

۴- کلاف پاطاق سقف‌های قوسی استوانه‌ای به وسیله کش های فولادی مهار شده در آنها به یکدیگر متصل شوند. فاصله کشها نباید از 1.5 متر بیشتر باشد و حداقل سطح مقطع کش ۳ سانتی متر مربع باشد (شکل 7-۳۱).

شكل ۷-۳۱ تعبيه مهاربندهای افقی در طاق‌های قوسی استوانه‌ای

8-7 نماسازی

1-8-7 نمای آجری

1- اگر آجر نما به طور همزمان با آجر پشت کار چیده می‌شود، باید ضخامت این دو نوع آجر یکسان و یا تقریباً یکسان باشد تا بتوان آنها را در هر رگ روی یک لایه ملات چید.

۲- اگر آجر نما پس از احداث دیوار پشت کار چیده شود، باید با مهار کردن مفتول‌های فلزی در داخل ملات پشت کار و قرار دادن سر آزاد این مفتولها در ملات آجر نما، این دو قسمت آجرکاری به هم متصل شوند. فاصله این مفتولها در هر یک از جهات افقی و قائم نباید از ۵۰ سانتی متر بیشتر شود.

2-۸-7 نمای سنگی

١- نماسازی با سنگ غیر پلاک که قطعات سنگ به صورت افقی روی هم چیده می‌شود باید مطابق نماسازی با آجر، در بند (۷-۸-۱) باشد.

۲- در صورتی که سنگها به صورت پلاک به طور قائم نصب شوند، باید با تعبیه اسکوپ و یا مهار مناسب دیگری از جدا شدن و فروریختن آنها در هنگام زلزله جلوگیری شود.

9-7 خرپشته

احداث خرپشته باید با رعایت شرایط زیر انجام شود:

1- در صورتی که سطح زیربنای خرپشته بیش از ۲۵ درصد سطح زیر بنای طبقه زیر خود باشد، خرپشته به عنوان یک طبقه محسوب می‌شود و ضوابط بند (۷-۲-۱) در مورد آن باید رعایت گردد.

۲- حداکثر ارتفاع خرپشته از تراز طبقه زیر خود ۳ متر است و رعایت ضوابط مربوط به کلاف بندی افقی و قائم و سایر ضوابط این فصل در مورد جزئیات اجرایی آن الزامی است.

فصل هفتم – ضوابط ساختمانهای با مصالح بنایی کلاف دار