١٩-٢-١ تعاریف
در این بخش، تعاریف عباراتی که در متن مبحث ١٩ مورد استفاده قرار گرفتهاست ارائه مـیگـردد. علاوه بر این، واژه های معادل به زبان انگلیسی در پیوست ١ این مبحـث ارائـه شده است. لازم بـه توضیح است که تعاریف بعضی عبارات مورد استفاده در این مبحث با تعـاریف ارائـهشـده در دیگـر مباحث متفاوت است.
احداث
بنا کردن ساختمان بر زمین خالی.
ارزش حرارتی پایین (یا خالص)
مقدار حرارت (مگاژول) حاصل از احتراق یک واحد حجم (متر مکعب گاز خشک) یا یک واحد جرم (کیلوگرم) سوخت در دمای ٢٥ درجـه سلسـیوس و در فشـار 1/013 بـار، در صـورتی کـه دمـای گازهای ناشی از احتراق ١٥٠ درجه سلسیوس باشد. در ارزش حرارتی خالص انرژی نهان بخـار آب در نظر گرفته نمیشود.
ارزش حرارتی بالا (یا ناخالص)
مقدار حرارت (مگاژول) حاصل از احتراق یک واحد حجم (متر مکعب گـاز خشـک) یـا یـک واحـد جرمی (کیلوگرم) سوخت در دمای ٢٥ درجه سلسیوس و در فشار 1/013 بار، در صورتی که انرژی گازهای ناشی از احتراق در دمای ٢٥ درجه سلسیوس معـادل سـازی مـیشـود. در ارزش حرارتـی ناخالص انرژی نهان بخار آب در نظر گرفته میشود.
اکونومایزر
یکی از انواع مبدل حرارتی که از گازهای داغ خروجی از اگـزوز (اگزاسـت) جهـت گـرم کـردن آب تغذیه بویلر (دیگ) استفاده میکند. اکونومایزرمعمولاً از تعدادی لوله سری تشکیل شده است کـه در آخرین مرحله در مسیر گازهای حاصل از احتراق قرار میگیرد. لولههای اکونومـایزر در قسـمت بیرونی یا محیطی دارای فین یا پره هستند تـا بـا افـزایش سـطح تبـادل حرارتـی، مقـدار حـرارت جذب شده را افزایش دهند.
سامانه دیگری که بهعنوان اکونومایزر معرفی میشود قسـمتی از سیسـتم هوارسـان اسـت کـه در شرایطی که دمای خارج از میزان تعیینشدهای کمتر باشد، برای کـاهش بـار سـرمایی سـاختمان، بخش عمده هوای رفت دستگاه هوارسان را با هوای تازه تأمین میکند.
انرژیهای تجدیدپذیر
انواع انرژی که منابع تولیدشان، بر خلاف انرژیهـای تجدیدناپـذیر (فسـیلی)، تقریبـاً پایـان ناپـذیر هستند، مانند تابش خورشید، باد، باران، جزر و مد، امواج، زمینگرمایی، یا قابلیت جایگزینی/ ایجـاد مجددشان، توسط طبیعت، در یک بازه زمانی کوتاه وجود دارد، مانند زیستتوده، زیسـتسـوخت و سوخت هیدروژنی.
اینرسی حرارتی
قابلیت کلی پوسته خارجی و جدارهای داخلی در ذخیرة انرژی، باز پس دادن آن و تأثیرگذاری بـر نوسانهای دما و بار گرمایی و سرمایی فضاهای کنترل شده ساختمان. اینرسی حرارتی ساختمان با استفاده از جرم سطحی مفید ساختمان گروه بندی میشود (ر.ك. به پیوست ٢).
آسایش حرارتی
شرایط ذهنی که در آن افراد از شرایط حرارتی ابراز رضایت مـیکننـد. آسـایش حرارتـی بـه دمـا، رطوبت نسبی، سرعت هوا، دمای متوسط تابشی سطوح اطراف، میزان لبـاس و نـوع فعالیـت افـراد وابسته است.
بازشو
عنصری در پوسته خارجی ساختمان، مانند در، پنجره و نورگیر، با قابلیت باز شدن، برای دسترسی، تأمین روشنایی و دید به خارج.
در دوره گذر فصلی که سیستمهای تأمین گرما و سرما خاموش هسـتند، امکـان تهویـه طبیعـی از طریق بازشو فراهم میباشد.
در صورتی که تمهیدات و تجهیزات لازم در نظر گرفته شده باشد، این عنصر در تهویه، تعویض هـوا و تأمین هوای احتراق دستگاه ها نیز میتواند مشارکت کند.
بام تخت
پوشش نهایی ساختمان که شیبی کمتر از ١٠ درجه یا مساوی آن، نسبت به افق دارد.
بام شیبدار
پوشش نهایی ساختمان که شیبی بیشتر از ١٠ درجه و کمتر از ٦٠ درجه نسـبت بـه سـطح افقـی دارد. بر روی سقف شیبدار، فضای خارج و در زیر آن، فضای کنترل شده یا کنترل نشده قـرار دارد. اگر شیب جدار بیش از ٦٠ درجه باشد، از دید این مبحث دیوار تلقی میشود.
بانک خازن (یا خازن)
سامانه مورد استفاده برای تأمینتوان رِاَکتیو مصرفی در موتورهـای الکتریکـی، لامـپهـای تخلیـه الکتریکی در گاز، به توان اَکتیو.
در استفاده از بانک خازن و یا خازن برای ارتقاء و اصلاح مقدار ضریب توان اولیـه بـه مقـدار مـورد نظر، موارد زیر مطرح میباشد:
الف) طبق ضوابط شرکت برق حداقل مقدار ضریب توان کل شبکه بـرق تـأمین و تغذیـه بـرق ساختمان برابر 0/9٠، معیار و پایه اندازه گیری مقدار توان رِاَکتیو برای پرداخـت هزینـههـا میباشد.
ب) ضریب توان کل شبکه برق کمتر از مقدار 0/90 مشمول هزینه پرداختی از بابت مقدار توان رآکتیو خواهد بود، و مقدار ضریب تـوان کـل شـبکه بـرق برابـر و یـا بـالاتر از رقـم 0/90 مشمول پرداخت هزینه بابت مقدار توان رآکتیو نخواهد بود.
برچسب انرژی
برچسب تعیینشده توسط نهاد دارای صلاحیت قانونی، به منظور نصب بـر روی تولیـدات صـنعتی مورد استفاده در ساختمان، برای مشخص کردن حد کیفیت محصولات از نظر مصرف انرژی.
بهسازی (و بازنوسازی)
عملیات جزئی یا اساسی صورت گرفته بر روی یک ساختمان موجود، برای دستیابی به یک یا چند هدف زیر:
- بهبود وضعیت ظاهری نما و یا فضاهای داخلی؛
- بهبود عملکرد کل یا بخشی از عناصر تشکیلدهنده تأسیسات مکانیکی و الکتریکی؛
- ایجاد تغییرات در عملکرد و کاربری فضاهای مختلف.
در این مبحث، برای اختصار، بهجای واژه بازنوسازی نیز از واژه بهسازی استفاده شده است.
پل حرارتی
نقاطی از ساختمان که به علت ناپیوستگی عایق حرارتی پوسته خارجی مقاومت حرارتـی در آنهـا کاهش مییابد و باعث افزایش موضعی میزان انتقال حرارت میگردد.
پلنوم
بخشی از ساختمان (برای مثال، فضای بین سقف سازه ای و سقف کـاذب، یـا کـف سازه ای و کـف کاذب) که می تواند بهعنوان مسیر گردش هوا برای سیستمهـای گرمـایی و تهویـه مطبـوع مـورد استفاده قرار گیرد.
پنجره با عملکرد حرارتی بهبودیافته
پنجره ای با ضریب انتقال حرارت سطحی مساوی یا کمتر از 3/1 [W/m2.K].
پوسته خارجی
تمام سطوح پیرامونی ساختمان، اعم از دیوارها، سقفها، کفها، بازشوها، سـطوح نورگـذر و ماننـد آنها، که از یک طرف با فضای خارج یا فضای کنترل نشده، و از طرف دیگر با فضـای کنترل شده داخل ساختمان در ارتباط هستند.
پوسته خارجی در تمام موارد الزاماً با پوسته کالبدی ساختمان یکی نیسـت، زیـرا پوسـته کالبـدی ممکن است دربرگیرندة فضاهای کنترل نشده نیز باشد. پوسته خارجی سـاختمان همچنـین شـامل عناصری است که، در وجه خارجی خود، مجاور خاك و زمین هستند.
پوسته کالبدی
تمام سطوح پیرامونی ساختمان، اعم از دیوار، سقف، کف، بازشو و مانند آنها، که از یـک طـرف بـا فضای خارج و از طرف دیگر با فضای کنترل شده یا فضای کنترل نشده در ارتباط هستند.
تایمر مدار روشنایی
سامانه قابل تنظیم برای کنترل و فرمان مدار روشنایی فضاهای معین، از طریق کلیـدهای فشـاری نصب شده در محل مورد نظر. تایمر امکان روشن نگه داشتن سیسـتم روشـنایی بـرای یـک مـدت زمان معین و خاموش کردن آن، بعد از سپری شدن زمان تنظیمشده را فراهم میسازد.
تعداد دفعات تعویض هوا
نسبت دبی هوای تعویضشده (ر.ك. به تعریف «تعویض هوا») به حجم فضـای کنترل شده مـورد نظر.
تعویض هوا
فرایند جایگزین کردن مداوم بخشی از هوای فضاهای ساختمان با هوای تازه. میـزان حـداقل دبـی هوای تازه (حجم هوای تعویضشده در واحد زمان) نباید کمتر از مقادیر تعیینشده در مبحـث ١٤ مقررات ملی ساختمان، جهت تأمین شرایط بهداشتی هوای داخل فضای کنترل شده باشد.
تغییر کاربری
تغییر نوع بهره برداری از یک ساختمان موجود. فهرست کاربریهای سـاختمان در پیوسـت ٤ ایـن مبحث ارائه شده است.
وان اَکتیو
بخشی از کل توان انرژی الکتریکی در شبکه تأسیسات برق که قابل تبدیل به توانهای انواع دیگـر انرژیها میباشد.
توان رِاَکتیو
بخشی از کل توان انرژی الکتریکی در شبکه تأسیسات برق که توسط تجهیزاتـی نظیـر موتورهـای الکتریکی و لامپهای تخلیه الکتریکی در گاز مصرف میشود و قابل تبدیل به توانهای انواع دیگـر انرژیها نیست.
توان ظاهری
اندازه برایند مؤلفههای توان اَکتیو و توانرِاَکتیو انرژی الکتریکی در شبکه تأسیسات برق.
توسعه
گسترش ساختمان موجود در سطح، یا افزودن به طبقات آن.
تهویه
فرایند جریان هوا (ورود و خروج هوا) در هر فضایی، بهصورت طبیعی و یا بـا اسـتفاده از تجهیـزات مکانیکی. برای تأمین شرایط بهداشت ساکنین و بهره برداران، لازم است تمامی یا بخشـی از هـوای تهویه با هوای تازه تعویض شود (ر.ك. به تعریف «تعویض هوا»).
هوای تهویه ممکن است مطبوع شده باشد (ر.ك. به تعریف «تهویه مطبوع»).
در حالت تهویه مکانیکی، جابهجایی هوا با استفاده از سیسـتمهـای مکـانیکی، نظیـر فـن، صـورت میگیرد.
در حالت تهویه طبیعی، جابهجایی هوا در اثر جریان باد یا در اثـر گـرم یـا سـرد شـدن هـوا، از راه دریچههای پیشبینی شده برای این منظور، بازشوها، دودکشها و هواکشهای بدون موتـور انجـام میشود.
تهویه مطبوع
کنترل همزمان دما، رطوبت و پاکیزگی هوا و توزیع مناسـب آن، بـرای تـأمین شـرایط مـورد نیـاز فضاهای ساختمان.
جدار نورگذر (شفاف یا نیمه شفاف)
جداری که ضریب عبور نور مرئی آن بزرگتر از 0/05 است. جدار نورگذر بر دو نوع شـفاف و مـات است و شامل پنجره ها، نماها و درهای خارجی نورگذر، نورگیرها و مشابه آنهاست.
جرم سطحی
جرم متوسط یک متر مربع از سطح پوسته داخلی یا خارجی ساختمان.
جرم سطحی مؤثر جدار (mi)
جرم سطحی بخش رو به داخل جدار تشکیل دهندة پوسته خارجی یا جدارهای داخلی سـاختمان، که در محاسبه جرم مؤثر و اینرسی حرارتی ساختمان در نظر گرفته میشود (ر.ك. به پیوست ٢).
جرم مؤثر جدار
حاصلضرب جرم سطحی مؤثر در سطح جدار.
جرم مؤثر ساختمان (M)
مجموع جرم مؤثر جدارهای تشکیلدهنده پوسته خارجی یـا جـدارهای داخلـی سـاختمان کـه در محاسبه اینرسی حرارتی ساختمان در نظر گرفته میشود (ر.ك. به پیوست ٢).
جرم مؤثر ساختمان در واحد سطح زیربنا (ma)
نسبت جرم مؤثر ساختمان به سطح زیربنای مفید (ر.ك. به پیوست ٢).
چگالی توان سیستم روشنایی ساختمان
محاسبه مقدار مجموع توان کل چراغ ها، برای هر یک از فضاها و یا محیطهای ساختمان، و تعیـین مقدار کل آنها، برای تمام فضاها و یا محـیط سـاختمان، مقـدار مصـرف بـرق سیسـتم روشـنایی ساختمان را مشخص میکند. چنانچه این مقدار بر کل زیربنـای سـاختمان و یـا مسـاحت محـیط اطراف ساختمان تقسیم گردد، مقدار چگالی تـوان سیسـتم روشـنایی سـاختمان و یـا محـیط آن بهدست خواهدآمد.
چگالی توان سیستم روشنایی فضاها
با تقسیم مقدار توان کل چراغ های یک فضا و یا محـیط سـاختمان بـر مقـدار مسـاحت فضـا و یـا محیط، مقدار چگالی توان چراغ ها (به وات بر مترمربع) بهدست میآید.
حسگر (سنسور) حرکت و حسگر حضور
حسگری که در صورت حرکت و جابهجایی و یا حضور فرد یا افراد، بسته به مـورد اسـتفاده، باعـث فعال شدن مدار روشنایی و چراغ ها، یا دیگر سامانههای ساختمان میشود. در صـورت مجهـز بـودن مدار روشنایی به این حسگرها، اگر حرکت و یا حضور در محیط وجود نداشـتهباشـد، بعـد از مـدت زمان معین از پیش تنظیمشده، فرمان خاموشی و یا به حداقل رسـیدن شـدت روشـنایی چـراغ هـا داده میشود.
این حسگرها میتوانند از نوعفروسرخ فعال (مادون قرمز اَکتیو)، فروسـرخ غیرفعـال (مـادون قرمـز پاسیو)، فراصوتی (اولتراسونیک)، فرکانس بالا (مایکرووِیو) و میکروفونی (حساس به صدا) باشـند، و بهصورت ترکیبی، مانند تلفیق حسگرهای فراصوتی فروسرخ غیرفعال، در قالب یـک حسـگر، مـورد استفاده قرار گیرند.
حسگر فروسرخ غیرفعال (مادون قرمز پاسیو)
حسگر حساس به حرارت بدن افراد یا دیگر اجسام گرم، که در صورت حضور فرد در فضای داخلـی یا محیط اطراف و محوطه ساختمان، مدار روشنایی و یا سایر مـدارهای لازم را فعـال مـیکنـد. در صورت عدم حضور افراد، بعد از مدت زمان معینی که از قبل تنظیم شده است، مدارها را غیرفعـال و یا چراغ ها را خاموش میشوند.
حسگرفرکانس بالا (مایکرووِیو)
حسگر مورد استفاده در محوطههای بزرگ و محیطهای گسـترده سـاختمان، بـهدلیـل بـرد عمـل (کنترل) زیاد آن. در صورت حرکت افراد یا دیگر اجسام گرم، این حسگر فعال مـیشـود، و فرمـان لازم را به مدار روشنایی و یا سایر مدارها صادر میکند.
حسگر میکروفونی
حسگری که در صورت وجود فعالیت و صدا در محیط، فعـال مـیشـود، و فرمـان لازم را بـه مـدار روشنایی و یا سایر مدارها صادر میکند.
حسگر نوری (فتوسل) فرمان مدار روشنایی
حسگری که در صورت افت مقدار شدت روشنایی فضا و محیط اطراف ساختمان مـدار روشـنایی را فعال و چراغ ها را روشن مینماید، و زمانی که شدت روشنایی لازم برای فعالسـازی حسـگر نـوری (فتوسل) مجدداً برقرار شد، مدار روشنایی را غیرفعال و چراغ ها را خاموش میکند.
حسگر نوری عموماً برای کنترل و فرمان مدار روشنایی محوطه و محـیط اطـراف سـاختمان مـورد استفاده قرار میگیرد.
خیرگی
پدیده ناشی از مقدار ناخواسته و شدید نور یا تضاد (کنتراست) زیاد آن، هنگامی کـه درخشـندگی نور در محدوده چشم ناظر بیشتر از درخشندگی زمینه باشد.
درخشندگی
میزان نور عبوری از یک سطح، یا گسیلیافته از آن، در یک زاویـه فضـایی مشـخص. درخشـندگی معیار سنجش شدت نور در واحد مساحت در یک جهت مشخص است، و واحد آن کانـدلا بـر متـر مربع cd/m2 است.
دستگاه برق بدون وقفه (UPS)
دستگاه برقی که برای تغذیه برق تجهیزات و دستگاه های خاص، در فضاهایی نظیر مراکز کامپیوتر، مراکز داده، تأسیسات و تجهیزات برق سیستمهای ایمنی، تجهیزات خاص بیمارسـتانی، تجهیـزات مخابراتی و ارتباطی و غیره مورد استفاده قرار میگیرد، تا خطر توقف کـارکرد تجهیـزات مهـم، در زمانهای قطع برق مرتفع گردد. دستگاه برق بدون وقفه میتواند از نوع استاتیک یا دینامیک باشد.
دستگاه برق بدون وقفه دینامیک (No Break)
نوعی دستگاه برق بدون وقفه، که با توجه بـه شـرایط طـرح ، بـهجـای دسـتگاه بـرق بـدون وقفـه استاتیک مرکزی، برای تأمین و تغذیه برق بدون وقفه و بهصورت مرکزی، بهکار میرود.
دمای تنظیم سیستم سرمایی
دمای مورد نظر برای هوای داخل، در اوقات گرم سال، که بهعنوان ورودی، بـرای انجـام محاسـبات عددی، شبیهسازی و تعیین میزان نیاز و مصرف انرژی سالیانه ساختمان، به نرم افزار داده میشود. جهت اطلاع از میزان دمای تنظیم سیستم سرمایی کـاربریهـای مختلـف بـه جـداول پیوسـت ٥ مراجعه شود.
دمای تنظیم سیستم گرمایی
دمای مورد نظر برای هوای داخل، در اوقات سرد سال، که بهعنوان ورودی، برای انجـام محاسـبات عددی، شبیه سازی و تعیین میزان نیـاز و مصـرف انـرژی سـالیانه سـاختمان، بـه نـرم افـزار داده میشود. جهت اطلاع از میزان دمای تنظیم سیستم گرمایی کاربریهای مختلف به جداول پیوست ٥ مراجعه شود.
دیوار
بخشی از پوسته خارجی یا داخلی غیرنورگذر ساختمان که عمودی است، یـا بـا زاویـه بـیش از ٦٠ درجه نسبت به سطح افقی قرار گرفته است.
راندمان (یا بهره نوری) لامپهای روشنایی
راندمان (یا بهره نوری) لامپهای روشنایی، بر حسب لومن بر وات، (بـدون لحـاظ کـردن مصـرف بالاست و دیگر تجهیزات مورد نیاز برای هرگروه از انواع لامپها)، نسبت لومن (شار نوری) لامپ بر توان مصرفی لامپ میباشد. لازم به ذکر است که این راندمان در شرایط تغذیه لامپ با ولتاژ نـامی آن میباشد.
رده بندی (میزان کارایی) انرژی ساختمانها
ردهبندی انرژی ساختمان (یا بخشی از آن) شاخصی است که حد کیفیت ساختمان از نظر مصـرف انرژی را نشان میدهد. در این مقررات، سه رده برای ساختمانهای مختلف تعریف شده است:
- ساختمان منطبق با ضوابط مبحث ١٩ مقررات ملی ساختمان
- ساختمان کمانرژی
- ساختمان بسیار کمانرژی
در بخش ١٩-١-٢ توضیحات لازم در خصوص سه رده فوق ارائه شده است.
روز- درجه سرمایی
واحدی براساس دما و زمان، که برای برآورد مصرف انرژی و تعیین بار سرمایشی یک سـاختمان در اوقات گرم سال به کار میرود. روز درجه سرمایش برابر است بـا مجمـوع اخـتلاف دمـای متوسـط روزانه نسبت به دمای مبنا، در اوقاتی از سال که دمای متوسط روزانه از دمای مبنا بالاتر است.
روز- درجه گرمایی
واحدی براساس دما و زمان، که برای برآورد مصرف انرژی و تعیین بار گرمایشی یک سـاختمان در اوقات سرد سال به کار میرود. روز درجه گرمایش برابر است بـا مجمـوع اخـتلاف دمـای متوسـط روزانه نسبت به دمای مبنا، در اوقاتی از سال که دمای متوسط روزانه از دمای مبنا پایینتر است.
روش تجویزی
یکی از چهار روش طراحی تعیینشده در این مبحث (فصل ١٩-٥)، کـه در آن مشخصـات عناصـر مختلف پوسته خارجی ساختمان، سیستمها و تجهیزات مـورد اسـتفاده در تأسیسـات مکـانیکی و برقی، روشنایی و تهویه طبیعی، و همچنین سیستمهای بر پایه انرژیهای تجدیدپـذیر، بـهصـورت تفکیکی و مستقل از یکدیگر، تعیین میگردد.
محدودیتهای کاربرد این روش در بخش ١٩-٣-٢-١-١ ارائه شده است.
روش کارایی انرژی ساختمان
یکی از چهار روش طراحی تعیینشده در این مبحث (فصل ١٩-٨)، که در آن، کل انـرژی مصـرفی سالانه مبنا قرار میگیرد. در نتیجـه، لازم اسـت طراحـی پوسـته خـارجی، تأسیسـات مکـانیکی و الکتریکی و همچنین سیستمهای تجدیذیر به گونهای صورت گیرد که میزان انرژی مصرفی سالانه ساختمان از میزان محاسبهشده برای ساختمان مرجع کمتر باشد.
روش موازنهای (کارکردی)
یکی از چهار روش طراحی تعیینشده در این مبحث (فصل ١٩-٦)، که در آن تأثیر متقابل عناصـر مختلف پوسته خارجی ساختمان بر ضریب انتقال حرارت سـاختمان مـد نظـر قـرار مـیگیـرد. در نتیجه، ضعف یکی از عناصر ساختمانی را میتوان توسط یک یا چنـد عنصـر سـاختمانی دیگـر بـا مشخصات برتر جبران نمود، تا ضریب انتقال حرارت کل یا بخشـی از سـاختمان از ضـریب انتقـال حرارت ساختمان مرجع کمتر باشد.
محدودیتهای کاربرد این روش در بخش ١٩-٣-٢-١-١ ارائه شده است.
روش نیاز انرژی
یکی از چهار روش طراحی تعیینشده در این مبحث (فصل ١٩-٧)، کـه در آن، عـلاوه بـر در نظـر گرفتن میزان انتقال حرارت ساختمان، که در روش موازنهای انجام میگیرد، کاهش یا افزایش نیـاز انرژی ناشی از نحوه بهره برداری، تـابش خورشـید، اسـتفاده از سیسـتمهـای شیشـهای کارآمـد و سیستمهای غیرفعال خورشیدی نیز در محاسبات لحاظ میشود.
زیربنای مفید (Ah)
مجموع سطح زیربنای فضاهای کنترل شده در یک ساختمان.
ساختمان با مصرف انرژی نزدیک صفر (ECnZ)
ساختمانی که میزان کارایی انرژی آن در حدی است که مصرف انرژی سـالانه آن بـرای گرمـایش، سرمایش، تهویه و تأمین آبگرم مصرفی (در صورت محاسبه به روش کارایی انرژی)، طبق ضـوابط تعیینشده (بخش ١٩-١-٢-٤ این مبحث)، نزدیک به صفر است.
ساختمان بسیار کمانرژی (++EC)
ساختمانی با میزان کارایی انرژی بسیار بهتر از میزان حداقل تعیینشده در این مبحث، کـه در آن ضوابط تعیینشده برای ساختمانهای بسیار کمانرژی (طبق بخش ١٩-١-٢-٣ این مبحث) رعایت شده است.
ساختمان کمانرژی (+EC)
ساختمانی با میزان کارایی انرژی بهتر از میزان حداقل تعیینشده در این مبحث، که در آن ضوابط تعیینشده برای ساختمانهای کمانرژی (طبق بخش ١٩-١-٢-٢ این مبحث) رعایت شده است.
ساختمان موجود
ساختمانی که ساخت آن بهاتمام رسیده و از آغاز بهره برداری آن بیش از یک سال میگذرد.
ساختمان نو
ساختمان ساختهنشده، که طراحی آن در حال انجام است یا هنوز شروع نشده است.
ساختمان منطبق با مبحث ١٩ مقررات ملی ساختمان (EC)
ساختمانی که در آن ضوابط تعیینشده در این مبحث (طبق بخش ١٩-١-٢-١ این مبحث) رعایت شده است.
ساعت فرمان مدار روشنایی
سامانه مورد استفاده برای کنترل و فرمان مدار روشنایی محوطه و یا محیط اطراف ساختمانهـا و یا فضاهای داخلی، با توجه به نیاز و شرایط طرح. این نوع ساعت قابل برنامهریزی است، و در زمـان معین، مدارهای لازم را، طبق برنامهای مشخص، فعال و یا غیـر فعـال مـینمایـد، و یـا چراغ های روشنایی را، روشن و یا خاموش میکند.
سامانه کاهنده (دیمر) روشنایی
سامانه مورد استفاده برای تغییر شدت روشنایی چراغ یا چراغ های یک فضا. کاربرد این سیسـتمهـا عمدتاً در واحدهای ساختمانهای مسکونی، سالنهای تئاتر، نمایش و همایش و در برخی فضـاهای خاص بناهای درمانی و یا در صورت نیاز در فضاهای اداری و صنعتی میباشد.
سطح خالص فضای کنترل شده
مساحت فضای کنترل شده به متر مربع، بدون احتساب سطوح جدارهای پوسته خارجی.
سیستم تولید همزمان حرارت و برق (CHP)
سامانه مولد برق نظیر موتور ژنراتور، میکروتوربین، توربین و نظایر آن، برای تولید برق، و بهره گیری همزمان از گرمای تولیدشده توسط آن برای تأمین نیازهای گرمایی و دیگر کاربردهـا نظیـر تـأمین آبگرم مصرفی و بخار (ر.ك. به مبحث ١٣ مقررات ملی ساختمان).
سیستم تولید همزمان برودت، حرارت و برق (CCHP)
سامانه مولد برق نظیر موتور ژنراتور، میکروتوربین، توربین و نظایر آن، برای تولید برق، و بهره گیری همزمان از گرمای تولیدشده توسط آن برای تأمین نیازهای گرمایی، سرمایی (بـا تجهیزاتـی نظیـر چیلر جذبی) و دیگر کاربردها نظیر تأمین آبگرم مصرفی و بخار.
سیستم حجم هوای متغیر (VAV)
سیستمی که در آن دبی (حجم) هوای ورودی (سرد یا گرم) به هر ناحیه دمایی، با تغییر دور موتور یا وضعیت دمپر، قابل تغییر و تنظیم اسـت. ایـن سیسـتم در مقابـل سیسـتم حجـم هـوای ثابـت (CAV) قرار دارد.
سیستم (دستگاه یا راه انداز) تغییر سرعت (VSD)
سیستمی که بر اساس شرایط تقاضا (نیاز)، میـزان جریـان سـیال از مولـدهای نظیـر پمـپ و فـن الکتریکی را با تغییر سرعت دورانی موتور آن کنترل میکند.
سیستم مدیریت انرژی (EMS)
سیستم مبتنی بر نرم افزار و رایانه که با استفاده از حسگرهای لازم، و اندازه گیری و تحلیل مصـارف کلی و تفکیکی انرژی ساختمان، راه های کاهش مصرف انرژی را اولویتبندی و عملیـاتی مـیکنـد. برای مثال، سیستم مدیریت انرژی میتواند، بـهصـورت مرکـزی، بـا پـایش کـارکرد سیسـتمهـای تأسیسات برقی و مکانیکی مرتبط ، نقاط ضعف و مشکلات مرتبط با آنها را مشـخص نمایـد، و در صورت امکان روند کارکرد تجهیزات را بازتنظیم و اصلاح کند. علاوه بر این، با ارائه یک تصویر کلی و اطلاعات فنی جزئی، در خصوص مصرف، امکان اتخاذ تصمیمات واقعگرایانه را فراهم میسازد.
سیستم مدیریت روشنایی
سیستمی از خانواده سیستمهای مدیریت هوشمند مصـرف انـرژی، کـه صـرفاً سـامانههـای مـورد استفاده برای روشنایی مصنوعی و بهره گیری حـداکثر از روشـنایی طبیعـی را پـایش و مـدیریت میکند.
در سیستم مدیریت روشنایی، کلیدها و حسگرهای هوشمند، سویچها، کنترلرها (یا کنترلگرهـا) و مراکز کنترل، با قابلیت برنامهریزی، تنظیم و اتصال به شبکهها و سیسـتمهـای مختلـف، از جملـه سیستم مدیریت انرژی و سیستم مدیریت هوشمند ساختمان مورد استفاده قرار میگیرد.
در سیستمهای کنترل روشنایی، عمل کنترل و فرمان مـیتوانـد بـرای یـک مـدار و یـا گروهـی از مدارهای روشنایی بهکار رود.
سیستم مدیریت هوشمند ساختمان (BMS)
سامانه مبتنی بر رایانه، نصـبشـده در داخـل سـاختمان، بـرای کنتـرل و نظـارت بـر تجهیـزات و سیستمهای مرتبط با تأسیسات مکانیکی و الکتریکـی داخـل سـاختمان، و همچنـین سـامانههـای مرتبط با ایمنی، حفاظت در برابر حریق و اطفـاء آن در صـورت وقـوع. سـامانه مـدیریت هوشـمند ساختمان معمولاً چندمنظوره است، و بهینهسازی مصرف انرژی یکی از انتظارات متعددی است که میتواند توسط این سامانه تأمین گردد.
شار گرمایی (یا حرارتی)
مقدار گرما (انرژی حرارتی) منتقل شده در واحـد زمـان و در واحـد سـطح. واحـد آن در دسـتگاه بینالمللی یکاها وات بر مترمربع میباشد.
شدت روشنایی
به شار نوری تابیده شده بر واحد مساحت گفته میشود و واحـد آن لـوکس مـیباشـد. هـر لـوکس معادل یک لومن بر متر مربع است.
شیشه کمگسیل
شیشهای که با داشتن پوششهای پایه فلزی خاص، متشکل از ذرات در مقیاس نانو، بر روی یک یا دو سطح آن، تابش فروسرخ سطح گرم شیشه به سطوح سرد پیرامون، و در نتیجـه ضـریب انتقـال حرارت آن، نسبت به شیشههای شفاف، کاهش یافتـهاسـت. شیشـههـای شـفاف بـهطـور معمـول گسیلندگی (ضریب گسیل) حدود 0/85 دارند. در شیشه کمگسیل کارآمد، این ضریب میتواند بـه میزان چشمگیری کاهش یابد و به 0/02 برسد.
ضریب افت توان نوری چراغ (LLF)
نسبت روشنایی (به لومن) کاهشیافته یک منبـع (در اثـر عـواملی نظیـر گذشـت زمـان و کـاهش بازدهی، کثیفشدن، ولتاژ اعمال شده) به روشنایی اولیه آن.
ضریب انتقال حرارت طرح (H)
مجموع انتقال حرارت از جدارهای فضاهای کنترل شده ساختمان یا بخشی از آن (در حالت پایدار)، در صورتی که اختلاف دمای داخل و خارج برابر یک درجه کلوین باشد. واحد مورد اسـتفاده بـرای ضریب انتقال حرارت [W/K] است. در روش موازنهای (کارکردی)، این ضریب بـا ضـریب انتقـال حرارت مرجع مقایسه میگردد.
ضریب انتقال حرارت خطی (Ψ)
شار گرمایی یا توان حرارتی منتقل شده بهازای یک متر طول پـلحرارتـی (بخشـی یـک بعـدی از پوسته خارجی ساختمان)، در صورتی که اختلاف دمای داخل و خارج (در حالت پایدار) برابـر یـک درجه کلوین باشد. واحد مورد استفاده برای ضریب انتقال حرارت خطی [W/m.K] است.
ضریب انتقال حرارت سطحی (U)
شار گرمایی (توان حرارتی منتقل شده از سطحی از پوسـته خـارجی سـاختمان بـا مسـاحت یـک مترمربع)، در صورتی که اختلاف دمای داخل و خارج (در حالت پایـدار) برابـر یـک درجـه کلـوین باشد. واحد مورد استفاده برای ضریب انتقال حرارت [W/m2.K] است.
ضریب انتقال حرارت سطحی مرجع (Û)
ضریب انتقال حرارت بر واحد سطح انواع مختلف جدارهای تشکیلدهنده پوسته خارجی ساختمان (مانند دیوار، سقف، کف، در، پنجره و دیگر جدارهای نورگذر)، که در ایـن مبحـث بـرای محاسـبه ضریب انتقال حرارت مرجع به کار میرود. واحد ضریب انتقال حرارت سطحی مرجع [W/m2.K] است.
ضریب انتقال حرارت مرجع (Ĥ)
حداکثر ضریب انتقال حرارت مجاز ساختمان یا بخشی از آن، که با استفاده از روابط ارائـهشـده در این مبحث محاسبه میگردد. واحد مورد استفاده برای ضریب انتقال حرارت [W/K] است.
ضریب انعکاس متوسط وزن یافته سطوح داخلی
مجموع حاصلضرب ضریب انعکاس هر یک از سطوح داخلی فضا در مساحت آن سطح تقسـیم بـر مجموع مساحت کل سطوح.
ضریب بهره چراغ (CU)
نسبت نور رسیده به یک سطح مشخص نزدیک به منبع نور، به کـل نـور منتشـر شـده توسـط آن منبع.
ضریب بهره گرمایی خورشیدی (SHGC)
نسبت کل انرژی خورشیدی منتقلشـده از یـک جـدار نورگـذر، بـه داخـل سـاختمان، بـه انـرژی خورشیدی تابیده شده به جدار نورگـذر. لازم بـه توضـیح اسـت کـه بخشـی از انـرژی خورشـیدی بهصورت مستقیم منتقل میشود، و بخشی دیگر بهصورت غیرمسـتقیم (جـذب توسـط جـدارهای نورگذر و سپس انتقال به داخل در اثر هدایت، همرفت و تابش در طول موج بلند). این ضریب هـم برای شیشه و هم برای کل سیستم جدار نورگذر (شامل شیشه و قاب) تعریف میشود.
ضریب تبادل حرارت در سطح جدار (h)
میزان شار گرمایی بین سطح جدار و هوای محیط مجاور، در حالت پایدار، زمانی که اختلاف دمـای آنها یک درجه باشد.
ضریب کاهش انتقال حرارت (
)
ضریبی برای در نظر گـرفتن اثـر کـاهش اخـتلاف دمـای بـین فضـاهای کنترل شده و فضـاهای کنترل نشده (در مقایسه با اختلاف دمای بین فضاهای کنترل شده و خارج)، بر روی انتقال حـرارت از سطوح مجاور فضاهای کنترل نشده (ر. ك. به پیوست ٦).
ضریب عبور نور مرئی
این ضریب سهمی از نور مرئی است که از پنجره گذر میکند. مقدار این ضریب بـین صـفر و یـک است. هر چه میزان این ضریب بیشتر باشد، روشنایی طبیعی بیشتری در اثـر تـابش خورشـید بـه داخل ساختمان راه مییابد.
ضریب هدایت حرارت (λ)
مقدار حرارتی که در یک ثانیه از یک متر مربع عنصری همگـن بـه ضـخامت یـک متـر، در حالـت پایدار، میگذرد، در زمانی که اختلاف دمای دو سطح طرفین عنصر برابر یک درجـه کلـوین اسـت. واحد ضریب هدایت حرارت [W/m.K] است.
طبقه ساختمان
بخشی از ساختمان که بین دو کف تمام شده متوالی قرار دارد. در محاسبه تعداد طبقات یـا شـماره هر یک از طبقات یک ساختمان، تراز همکف نیز به عنوان یک طبقه محسوب میشود. بـه عبـارت دیگر، یک ساختمان که تنها یک تراز همکف دارد یکطبقه محسوب میشود، و همکف طبقـه اول آن تلقی میگردد.
عایق (عایق حرارت)
مصالح یا سیستم مرکبی که انتقال گرما را از محیطی به محیطی دیگر به طور مؤثر کـاهش دهـد. در مواردی، عایق حرارت میتواند، علاوه بر کاهش انتقال حـرارت، کاربردهـای دیگـری نیـز ماننـد باربری، صدابندی داشته باشد. در این مبحث، کلمه «عایق» معادل عایق حـرارت بـه کـار مـیرود. تحت شرایط ویژه، هوا نیز میتواند عایق حرارت محسوب شود.
عایق حرارت قابل استفاده در ساختمان به عایقی اطلاق میشود که دارای ضریب هـدایت حـرارت کمتر یا مساوی 0/065W/m.K و مقاومت حرارتی مساوی یا بیشتر از 0/5m2.K/W باشد.
عایقکاری حرارتی (گرمابندی)
استفاده از عایقهای حرارتی برای محدود کردن میزان انتقال حرارت در اجزای ساختمانی. سیستم عایقکاری حرارتی باید دو شرط زیر را دارا باشد:
- مقاومت حرارتی کل پوسته خارجی به همراه عایق حرارتـی از حـد مشـخصشـده ای بیشـتر باشد؛
- ضریب هدایت حرارتی عایق مصرفی از حد مشخصشده ای بیشتر نباشد.
در برخی موارد، با انتخاب مناسب مصالح مورد نیاز در پوسته خارجی، مـیتـوان مقاومـت حرارتـی یادشده در مقررات را بدون استفاده از عایق حرارتی تأمین کرد.
در صورت عایقکاری حرارتی مناسب عناصر ساختمان، تأمین و حفظ آسایش حرارتی در فضـاهای کنترل شده به آسانی و با صرفهجویی در مصرف انرژی امکانپذیر میگردد.
عایقکاری حرارتی به وسیله یک ماده یا مصالح خاص یا با سیسـتمی بـا چنـدین کـارآیی صـورت میگیرد. برای مثال، یک دیوار باربر میتواند در عین حال نقش عایق حرارتی را نیـز داشـته باشـد. ولی در بیشتر موارد، لازم است لایهای ویژه، صرفاً بهعنوان عایق حرارت، به جدار اضافه شود.
عایقکاری حرارتی از داخل
عایقکاری حرارتی اجزای ساختمانی، که با افزودن یک لایه عایق حرارت در سمت داخـل صـورت میگیرد.
عایقکاری حرارتی از خارج
عایقکاری حرارتی اجزای ساختمانی، که با افزودن یک لایه عایق حرارت در سـمت خـارج صـورت میگیرد.
عایقکاری حرارتی پیرامونی
عایقکاری حرارتی با عرضی محدود در کـف روی خـاك، در مجـاورت و امتـداد دیوارهـای پوسـته خارجی ساختمان.
عایقکاری حرارتی همگن
نوعی عایقکاری حرارتی که در آن مصالح ساختمانی مصرف شده، اعم از سازه ای و غیر سازه ای، در بخش اعظم ضخامت پوسته خارجی (دیوار، سقف، کف)، مقاومت حرارتی زیادی داشتهباشد.
عناصر ساختمانی
بخشهایی از ساختمان که برای تأمین نیازهای سازه ای یا غیر سازه ای طراحی و ساخته شده است و در پیوند با یکدیگر، یکپارچگی ساختمان را تأمین میکند (مانند بام، سقف، دیوار و بازشو).
عوامل ویژه
عواملی که وضعیت ساختمان را، از نظر میزان صرفهجویی در مصرف انرژی، تعیین میکننـد (ر.ك. به بخش ١٩-٢-٢ ).
فضای کنترل شده
بخشهایی از فضای داخل ساختمان که دمای هوای داخل آنها توسط تجهیزات سرمایی، گرمـایی و تهویه مطبوع کنترل شود.
فضای کنترل نشده
بخشهایی از فضای ساختمان که تعریف فضای کنترل شده در بر گیرنده آنها نیست (هماننـد درز انقطاع هوابندشده بین دو ساختمان، راه پلـههـا، دالانهـا و پارکینـگهـایی کـه فاقـد پایانـههـای گرمایشی و سرمایشیاند).
کاربری ساختمان
نوع کاربرد ساختمان طبق گروه بندی ارائهشده از سوی سازمان برنامـه و بودجـه کشـور (ر.ك. بـه پیوست ٤). شایان ذکر است که در برخی مباحث مقررات ملی ساختمان، بـهجـای واژه «کـاربری» عبارت «نحوه تصرف» بهکار رفتهاست.
کف
عنصر ساختمانی افقی که در بالا با فضایی کنترل شده، و در پایین با خاك، فضای کنترل نشده یـا فضای خارجی در تماس است. کف بخشی از پوسته خارجی ساختمان محسوب میشود.
کفایت نور روز
درصد ساعات مورد استفاده فضا در طول سال، که حداقل میزان تعیـینشـده شـدت روشـنایی در منطقه موردنظر (سطح کار) توسط نور روز تأمین میگردد.
کفایت نور روز در فضا
درصدی از مساحت منطقه موردنظر (سطح کار)، که حداقل میزان شدت روشنایی تعیینشده برای درصد ساعات تعیین شده در طول سال تأمین میشود.
کلید قطع و وصل
یک نوع کلید برای قطع و وصل کردن مدارها و یا چراغ های روشنایی. با ایـن روش قطـع و وصـل، مساحت تحت پوشش سیستم روشنایی بهطور عام و در شرایط عادی، محدود به مقدار جریان مدار روشنایی، کلید محافظتی مدار و جریان نامی کلید قطع و وصل مدار است.
کنترل کننده اتوماتیک قابل برنامهریزی (PLC)
این کنترل کننده برای فرمان و کنترل اتوماتیک برنامهریزی شده و در مدارهای روشـنایی و سـایر مدارهای برقی بهکار میرود. این سیستم حداقل دارای قابلیتهای متعـارف شـامل برنامـهریـزی و تنظیم ساعتی، روزانه، دوره ای، مقطعی و یا تکراری، دارای یک تـا چنـد کانـال خروجـی فرمـان و کنترل، صفحه نمایش و صفحه کلید برای تنظیم و برنامهریزی هـر کانـال بـهصـورت مسـتقل، بـر اساس مشخصات فنی تولید، میباشد.
گواهینامه فنی معتبر
مدرك فنی تأییدکننده کارایی یک محصول و انطباق آن با مقررات ملی ساختمان. گواهینامه فنی توسط یک نهاد دارای صلاحیت قانونی صادر مـیشـود، و تـاریخ اعتبـاری دارد کـه بایـد در زمـان طراحی و اجرای ساختمان بررسی شود و از معتبر بودن آن اطمینان حاصل گردد.
محدوده آسایش (حرارتی)
محدوده تعریفشده برای شرایط حرارتی و رطوبتی که حدود ٨٠% ساکنان یا استفاده کنندگان در آن از نظر حرارتی احساس آسایش دارند.
مقاومت حرارتی
مقاومت حرارتی یک لایه همگن (توپر) از یک جدار: معکوس شار حرارتی گذرنده از لایه، زمانی که اختلاف دمای سطوح محصورکننده لایه یک درجه باشد. بـرای یـک لایـه تشـکیلشـده از مصـالح همگن، مقاومت حرارتی برابر است با نسبت ضخامت لایه به ضریب هدایت حرارتی آن.
مقاومت حرارتی یک لایه هوای محبوس در یک جدار: مقاومـت حرارتـی معـادل یـک لایـه هـوای محبوس که در آن انتقال حرارت از طریق هدایت، همرفت و تـابش، بـهصـورت هـمزمـان صـورت میگیرد. مقاومت حرارتی (لایه هوای محبوس) معکوس شار حرارتی است، زمانی که اختلاف دمای سطوح محصورکننده لایه هوا یک درجه باشد.
مقاومت حرارتی لایه هوای مجاور سطح داخلی (یا خارجی) جدار: معکوس ضریب تبادل حرارت در سطح جدار، و یا معکوس شار حرارتی گذرنده از سطح داخلی (یا خارجی) جدار، زمانی که اختلاف دمای بین سطح داخلی (یا خارجی) جدار و هوای محیط داخل (یا خارج) یک درجه باشد.
مقاومت حرارتی جدار متشکل از چند لایه مساوی با مجموع مقاومتهای هـر یـک از لایـههاسـت. مقاومت حرارتی با R نمایانده میشود و یکای آن [m2K/W] است.
نشت هوا
ورود یا خروج هوا در ساختمان، بهصورت ناخواسته و کنترل نشده، از منافـذ و مجراهـایی غیـر از محلهایی که برای تعویض هوا پیشبینی شده است.
نهاد دارای صلاحیت قانونی
نهادی که صلاحیت آن برای انجـام شـرح خـدمات تعیـینشـده تأییـد گردیـده اسـت. نهـاد دارای صلاحیت قانونی، برای تمامی موارد مطرح شده در این مبحث، بهغیر از برچسـب انـرژی تجهیـزات، توسط وزارت راه وشهرسازی مشخص میگردد.
در خصوص نرم افزارهای شبیهسازی مورد استفاده در روشهای «نیاز انـرژی» و «کـارایی انـرژی»، نهاد دارای صلاحیت قانونی برای صحهگذاری و تأیید نرم افزار کمیته تخصصی مبحث ١٩ مقـررات ملی ساختمان است.
واحد مسکونی
یک واحد خانه، متشکل از یک اتاق یا بیشتر، که امکانات کامل و مستقل (خواب، خوراك، پختوپز و بهداشت) برای زندگی یک نفر یا بیشتر در آن فراهم باشد.
هوابندی
جلوگیری از ورود و خروج هوا، از طریق پوسته یا درزهای عناصر تشکیلدهندة آن.
١٩-٢-٢ گونهبندی عوامل ویژه تعیینکننده و گروه بندی ساختمانها
حداقل میزان صرفهجـویی الزامـی در مصـرف انـرژی، کـه در ایـن مبحـث بـرای پوسـته خـارجی ساختمانها مشخص شده است، بـه سـه عامـل ویـژة اصـلی وابسـته اسـت. براسـاس ایـن عوامـل ساختمانها گروه بندی میشوند. عوامل ویژه اصلی تعیینکننده گروه ساختمان، به قرار زیر است:
– کاربری ساختمان؛
– درجه انرژی (گرمایی- سرمایی) سالانه محل استقرار ساختمان؛
– تعداد طبقات و سطح زیربنای مفید ساختمان؛
در این بخش، ابتدا به گونهبندی هر یک از عوامل فوق و سپس به گروه بندی ساختمانها، پرداخته میشود.
١٩-٢-٢-١ گونهبندی عوامل ویژه تعیینکننده
١٩-٢-٢-١-١ گونهبندی کاربری ساختمان
ساختمانها از نظر نوع کاربری به چهار گروه الف، ب، ج، د تقسیم میشوند. برای تعیین گونهبندی ساختمان از نظر نوع کاربری به پیوست ٤ رجوع شود.
در صورتی که بخش یا بخشهایی از ساختمان، با مسـاحت بـیش از ١٥٠ مترمربـع، و بـا کـاربری متفاوت با کاربری عمومی ساختمان (کاربری بخـش بـزرگتـر سـاختمان) جـزو فضـاهای داخلـی ساختمان محسوب شود، باید برای هر بخش گروه بندی جداگانه منظور شود و مقـررات مربـوط بـه آن گروه بندی رعایت شود.
١٩-٢-٢-١-٢ گونهبندی مناطق مختلف کشور از نظر درجه انرژی (گرمایی- سرمایی) سالانه
در این مبحث، مناطق مختلف کشور، از نظر درجه انرژی (گرمایی- سرمایی) سالانه، سه گونهاند:
- مناطق دارای درجه انرژی سالانه کم؛
- مناطق دارای درجه انرژی سالانه متوسط؛
- مناطق دارای درجه انرژی سالانه زیاد.
در پیوست ٣، گونهبندی درجه انرژی سالانه ٢٤٥ شهر کشور، کـه دارای ایسـتگاه هواشناسـیانـد، درج شده است. در صورتی که شهر محل استقرار ساختمان در این پیوست ذکر نشـده باشـد، بایـد نزدیکترین ایستگاه هواشناسی مندرج در این پیوست ملاك عمل قرار گیرد.
١٩-٢-٢-١-٣ گونهبندی تعداد طبقات و سطح زیربنای مفید ساختمان
در این مبحث، ساختمانها از نظر تعداد طبقات و سطح زیربنای مفید به دو گونهاند:
- ساختمانهای ٩ طبقه و کمتر با زیربنای مفید کمتر از ٢٠٠٠ مترمربع؛
- دیگر ساختمانها (ساختمانهای با بیش از ٩ طبقه یا با زیربنای مفید مسـاوی یـا بیشـتر از ٢٠٠٠ مترمربع).
١٩-٢-٢-١-٤ گونهبندی از نظر شرایط بهره گیری از انرژی خورشیدی
ساختمانها، از نظر شرایط بهره گیری از انرژی خورشیدی، به دو گونه تقسیم میشوند:
- ساختمانهای دارای امکان بهره گیری مناسب از انرژی خورشیدی؛
- ساختمانهای دارای محدودیت در بهره گیری از انرژی خورشیدی.
ساختمانی دارای امکان بهره گیری مناسب از انرژی خورشیدی شناخته میشود که، مطابق پیوست ٣، دارای نیاز غالب سرمایی نباشد، مساحت جدارهای نورگذر آن در جهت جنوب شرقی تا جنـوب غربی بیش از یکنهم زیربنای مفید ساختمان باشـد، و همچنـین موانـع تـابش نـور خورشـید بـه ساختمان با زاویهای کمتر از ٢٥ درجه نسبت به افق دیده شود.
ساختمانی که فاقد یکی از شرایط فوق باشد، ساختمان دارای محـدودیت در بهره گیری از انـرژی خورشیدی شناخته میشود.
١٩-٢-٢-١-٥ گونهبندی نحوة استفاده از ساختمانهای غیرمسکونی
ساختمانهای غیر مسکونی، از نظر نحوة استفاده، به دو گونه تقسیم میگردد:
- استفاده منقطع: استفاده از ساختمان (یا بخشـی از آن)، بـه گونـهای کـه در هـر شـبانهروز، دستکم ده ساعت در روند استفاده وقفه بیفتد و بتوان کنتـرل دمـا در محـدودة متعـارف زمان اشغال فضاها را متوقف کرد.
- استفاده مداوم: استفاده از ساختمان (یا بخشی از آن) به گونهای که تعریف اسـتفاده منقطـع بر آن صادق نباشد.
در حالتهای زیر، فضاهای با استفادة منقطع، بهعنوان فضاهای با استفاده مداوم تلقی میشوند:
- اینرسی حرارتی زیاد جدارهای فضاهای مربوط (ر.ك. به پیوست ٢)؛
- عدم امکان کاهش دمای هوای فضا بیش از ٧ درجه سلسیوس زیر محدودة دمای تعیینشده یا عدم امکان افزایش آن به مقـدار بـیش از ٧ درجـه سلسـیوس بـالای محـدودة دمـای تعیینشده برای زمانهای عدم بهره برداری ساختمان.
١٩-٢-٢-٢ تعیین گروه ساختمانها
برای طراحی ساختمان، طبق ضوابط مندرج در این مبحث، لازم است ابتدا گروه ساختمان تعیـین گردد. در این مبحث، گروههای چهارگانه ساختمانها به قرار زیر است:
- گروه ١: ساختمانهای در اولویت بالا از نظر صرفهجویی در مصرف انرژی؛
- گروه ٢: ساختمانهای در اولویت متوسط از نظر صرفهجویی در مصرف انرژی؛
- گروه ٣: ساختمانهای در اولویت پایین از نظر صرفهجویی در مصرف انرژی؛
- گروه ٤: ساختمانهای در اولویت بسیار پایین از نظر صرفهجویی در مصرف انرژی؛
گروه ساختمانها، پس از تعیین عوامل ویژة اصـلی و براسـاس جـدول منـدرج در پیوسـت ٤ ایـن مبحث، تعیین میشود. در این مبحث، مراد از «ساختمان گـروه ١، ٢، ٣ یـا ٤» گروه بندی فـوق است.
ساختمانهای گروه ١ تا ٣ باید، علاوه بر رعایت ضوابط اجباری بخش ١٩-٤، با استفاده از یکـی از روشهای تعیینشده در بخش ١٩-٣-٢ طراحی شوند. در مورد ساختمانهای گروه ٤، تنها رعایت ضوابط اجباری فصل ١٩-٤ این مبحث الزامی است.