کدکاو : 20-9 ضوابط ویژه برای طراحی در برابر زلزله

1-20-9 گستره

1-1-20-9 این فصل به طراحی سازه های بتن آرمه تحت اثر بارهای ناشی از زلزله اختصاص دارد و شامل موارد زیر است:

الف – سیستم های سازه ای که به عنوان بخشی از سیستم های مقاوم در برابر زلزله به کار برده می شوند؛ شامل: دیافراگم ها، قابهای خمشی، دیوارهای سازه ای و شالوده ها؛

ب– اعضایی که به عنوان جزیی از سیستم های مقاوم در برابر زلزله طراحی نمی شوند؛ ولی ضروری است سایر بارهای وارد بر سازه را همزمان با اثرات ناشی از تغییر مکان های ایجاد شده در اثر زلزله تحمل نمایند.

2-1-20-9 سازه هایی که بر اساس ضوابط این فصل محاسبه می شوند، باید با پاسخ شکل پذیر غير الاستیک برخی اعضای منتخب خود در مقابل حرکت زلزله مقاومت کنند.

2-20-9 کلیات

1-2-20-9 سیستم های سازه ای

1-1-2-20-9 اعضای سیستم های سازه ای که برای مقابله با زلزله به کار برده می شوند، باید علاوه بر ضوابط کلیدی فصل های این مبحث، الزامات این فصل را نیز تامین نمایند. چنان چه بین ضوابط این فصل با سایر فصل ها مغایرتی وجود داشته باشد، ضوابط این فصل حاکم خواهند بود.

2-1-2-20-9 سیستم های سازه ای که به عنوان بخشی از سیستم باربر جانبی در نظر گرفته می شوند، باید یکی از سیستم های توصیه شده در مقررات ملی ساختمان باشند. در این سیستم ها باید ضوابط عنوان شده در جدول 9-20-1 رعایت شوند.

جدول 9-20-1 ضوابط مربوط به سطوح شکل پذیری سیستم های بتن آرمه
نوع سیستم	سطوح شکل پذیری
نوع سیستم	کم (معمولی)	متوسط	زیاد (ویژه)
قاب های خمشی	بند 9-20-3	بند 9-20-5	بند 9-20-6
دیوارهای سازه ای	بند 9-20-4	–	بند 9-20-7
دیافراگم ها و خرپاها	–	بند 9-20-8	بند 9-20-8
شالوده ها	بند 9-20-9

3-1-2-20-9 استفاده از سیستم های سازه ای بتن آرمه که در آنها ضوابط این فصل رعایت نشده اند، به شرطی مجاز می باشد که با شواهد آزمایشگاهی و تحلیلی نشان داده شود که ظرفیت لرزه ای آنها (مقاومت و شکل پذیری) در مقابل بارهای وارده، از ظرفیت سیستم طراحی شده بر اساس ضوابط این آیین نامه کمتر نیست.

2-2-20-9 تحلیل سازه

1-2-2-20-9 در تحلیل سازه باید اثرات اندرکنش کلیه ی اعضای سازه ای و غیر سازه ای که بر روی رفتار خطی و غیر خطی سازه در مقابل زلزله موثر هستند، منظور گردند.

2-2-2-20-9 استفاده از اجزای صلب در سازه، به صورتی که جزء سیستم مقاوم در برابر بارهای ناشی از زلزله نباشند، مجاز است؛ مشروط بر آن که اثر این اجزا در پاسخ سیستم در برابر بارهای ناشی از زلزله بررسی شده و در محاسبات منظور شود. پیامدهای ناشی از خرابی احتمالی اجزای سازه ای و غیر سازه ای که جزء سیستم مقاوم در برابر بارهای لرزه ای نیستند نیز باید بررسی شوند.

3-2-2-20-9 اعضای سازه ای که در زیر تراز پایه ادامه مییابند و برای انتقال بارهای ناشی از زلزله به شالوده مورد نیاز باشند، باید بر اساس ضوابط این فصل و هماهنگ با سیستم مقاوم در برابر زلزله واقع در بالای تراز پایه، طراحی شوند.

4-2-2-20-9 در سازه هایی که برای حد شکل پذیری متوسط یا زیاد طراحی می شوند، تمامی اعضای ساختمان که جزء سیستم مقاوم در برابر بار جانبی ناشی از زلزله نیستند، باید بر اساس ضوابط بند ۹-۲۰-۱۰ طراحی شوند.

3-2-20-9 مهار به بتن

1-3-2-20-9 مهارهایی که نیروهای ناشی از زلزله را در سازه های با شکل پذیری متوسط و زیاد تحمل می کنند، باید ضوابط اضافی بند ۹-۱۸-۸ را نیز رعایت نمایند.

4-2-20-9 ضرایب کاهش مقاومت

1-4-2-20-9 در تعیین مقاومت مقاطع اعضا، ضرایب کاهش مقاومت، ϕ، باید مطابق فصل ۹ -۷ در نظر گرفته شوند.

5-2-20-9 مشخصات مصالح

1-5-2-20-9 رده بتن مورد استفاده در اعضای مقاوم در برابر زلزله برای سازه های با شکل پذیری زیاد، نباید کمتر از رده ی C25، و برای ساختمان های با شکل پذیری متوسط و کم نباید کمتر از رده ی C20 باشد.

2-5-2-20-9 مشخصات آرماتورها در اعضای مقاوم در برابر زلزله باید مطابق ضوابط فصل ۹-۴ باشد.

6-2-20-9 کنترل سازه در شرایط بهره برداری

1-6-2-20-9 به منظور رعایت ضوابط طراحی برای زلزله ی سطح بهره برداری، لازم است مقاومت و تغییر مکان های جانبی سازه مطابق الزامات مبحث ششم مقررات ملی ساختمان محدود شوند.

7-2-20-9 سطوح شکل پذیری سازه

1-7-2-20-9 اعضای سیستم های سازه ای مقاوم در برابر زلزله باید برای یکی از سه سطح شکل پذیری که در بندهای زیر تعریف شده اند، طراحی شوند. ضوابط مربوط به طراحی آنها در بندهای ۹-۲۰-۳ تا ۹-۲۰-۹ ارائه شده اند.

الف – سطح شکل پذیری کم (قاب خمشی بتن آرمه ی معمولی و دیوار سازه ای): این سطح برای سازه هایی مناسب است که در آنها انتظار به وجود آمدن تغییر شکل های زیاد نمی رود.

ب– سطح شکل پذیری متوسط (قاب خمشی بتن آرمه ی متوسط): این سطح برای سازه هایی مناسب است که در آنها برخی اعضای سازه در برابر نیروهای ناشی از زلزله، وارد ناحیه ی غير الاستیک می شوند؛ و باید چنان طراحی شوند که ظرفیت کافی برای قبول تغییر شکل های مورد نیاز را دارا باشند.

پ– سطح شکل پذیری زیاد (قاب خمشی بتن آرمه ی ویژه و دیوار سازه ای): این سطح برای سازه هایی مناسب است که غالب اعضای آن ها تا حد قابل ملاحظه ای وارد ناحیه ی غير الاستیک می شوند؛ و باید چنان طراحی شوند که ظرفیت کافی برای جذب و استهلاک انرژی و قبول تغییر شکل های زیاد را داشته باشند.

3-20-9 قاب های با شکل پذیری کم (معمولی)

در طراحی قابهای با شکل پذیری کم که بخشی از سیستم مقاوم در برابر زلزله هستند، باید علاوه بر رعایت ضوابط سایر فصل های این مبحث، ضوابط بند 9-20-3 نیز به کار برده شوند.

1-3-20-9 تیرها در قاب های با شکل پذیری کم

در هر یک از دو وجه فوقانی و تحتانی تیرها باید حداقل دو آرماتور سراسری به کار برده شوند. سطح مقطع آرماتورهای وجه پایین نباید در هیچ مقطع از یک چهارم بیشترین مقدار سطح مقطع آرماتورهای تحتانی در طول دهانه ی تیر، کمتر باشد. این آرماتورها باید با فرض ایجاد تنش تسلیم در بر تکیه گاه مهار شوند.

2-3-20-9 ستون ها در قاب های با شکل پذیری کم

در ستون هایی که طول آزاد آنها l_u≤5c₁ است، مقدار ϕV_n باید حداقل برابر با کمترین دو مقدار زیر باشد:

الف– برش متناظر با مقاومت خمشی اسمی در هر یک از دو انتهای مقید طول آزاد با منظور نمودن انحنای خمشی دو جهته ی ستون. مقاومت خمشی ستون باید بر اساس بار محوری ضریبدار، همساز با جهت نیروهای جانبی که بیشترین مقاومت خمشی را نتیجه می دهند، محاسبه گردد.

ب– حداکثر برش به دست آمده از ترکیب های بارگذاری که در آنها زلزله ی تشدید یافته ی Ω₀E جایگزین E شده باشد.

3-3-20-9 اتصالات تیر به ستون در قابهای با شکل پذیری کم

اتصالات تیر به ستون باید مطابق فصل 9-16 بوده و برش اتصال V_u باید در صفحه ی افقی در وسط ارتفاع اتصال تیر به ستون، و با منظور نمودن نیروهای کششی و فشاری ناشی از لنگرهای اسمی تیر، M_n ، محاسبه گردد.

4-20-9 دیوارهای سازه ای با شکل پذیری کم (معمولی)

1-4-20-9 در طراحی دیوارهای سازه ای با شکل پذیری کم، لزومی به رعایت ضابطه ی خاص، اضافه بر آن چه در فصل ۹-۱۳ این مبحث آورده شده، نیست.

5-20-9 قاب های با شکل پذیری متوسط

1-5-20-9 ضوابط بند ۹-۲۰-۵ باید در قاب های با شکل پذیری متوسط، شامل دال های دو طرفه ی بدون تیر که بخشی از سیستم مقاوم در برابر زلزله را تشکیل می دهند، به کار برده شوند.

2-5-20-9 تیرها در قاب های با شکل پذیری متوسط

1-2-5-20-9 محدودیت های هندسی

1-1-2-5-20-9 در این تیرها محدودیت های هندسی (الف) تا (پ) این بند باید رعایت شوند:

الف – ارتفاع مؤثر مقطع نباید بیشتر از یک چهارم طول دهانه آزاد باشد.

ب– عرض مقطع نباید کمتر از یک چهارم ارتفاع آن و ۲۵۰ میلی متر باشد.

پ– عرض مقطع نباید بیشتر از دو مقدار زیر باشد:

عرض عضو تكيه گاهی در صفحه ی عمود بر محور طولی تیر، به اضافه ی سه چهارم ارتفاع تیر در هر طرف عضو تکیه گاهی؛
عرض عضو تکیه گاهی به اضافه یک چهارم بعد دیگر مقطع در هر طرف عضو تکیه گاهی.

2-1-2-5-20-9 برون محوری هر تیر نسبت به ستونی که با آن قاب تشکیل می دهد، یعنی فاصله ی محورهای هندسی دو عضو از یک دیگر، نباید بیشتر از یک چهارم عرض مقطع ستون باشد.

2-2-5-20-9 آرماتورهای طولی

1-2-2-5-20-9 در هر یک از دو وجه فوقانی و تحتانی تیرها باید حداقل از دو آرماتور سراسری استفاده شود. سطح مقطع آرماتورهای سراسری وجه تحتانی نباید در هیچ مقطع، از یک چهارم بیشترین مقدار سطح مقطع آرماتورهای تحتانی در طول دهانه ی تیر کمتر باشد. این آرماتورها باید با فرض تامین تنش تسلیم کششی در بر تکیه گاه مهار شوند.

2-2-2-5-20-9 در هر طرف تیر در بَر تکیه گاه، مقاومت خمشی مثبت نباید از یک سوم مقاومت خمشی منفی همان تکیه گاه کمتر باشد. هم چنین، مقاومت خمشی مثبت یا منفی در هر مقطعی در طول تیر، نباید از یک پنجم حداکثر مقاومت خمشی تیر در مقطع بر تکیه گاه در دو انتهای تیر کمتر باشد.

3-2-5-20-9 آرماتورهای عرضی

1-3-2-5-20-9 در تیرها در طول ناحیه های بحرانی در دو انتهای تیر که معادل دو برابر ارتفاع مقطع می باشد، باید دورگیر مطابق ضوابط بند ۹-۲۰-۵-۲-۳-۲ به کار برده شود؛ مگر آن که طراحی برای برش و یا پیچش، نیاز به آرماتور بیشتری را ایجاب کند.

2-3-2-5-20-9 دورگیرها و فواصل آنها از یک دیگر باید دارای شرایط زیر باشند:

الف – قطر دور گیرها کمتر از ۸ میلی متر نباشد.

ب – فاصله ی دورگیرها از یک دیگر بیشتر از یک چهارم ارتفاع مؤثر مقطع، ۸ برابر قطر کوچکترین آرماتور طولی، ۲۴ برابر قطر دورگیر و ۳۰۰ میلی متر اختیار نشود.

پ – فاصله ی اولین دور گیر از بر تکیه گاه بیشتر از ۵۰ میلی متر نباشد.

3-3-2-5-20-9 در سرتاسر طول تیرها، فاصله ی آرماتورهای عرضی از یک دیگر نباید بیشتر از نصف ارتفاع مؤثر مقطع اختيار شود.

4-3-2-5-20-9 در تیرهایی که نیروی محوری فشاری ضریب دار در آنها از 0.10A_gf‘_c بیشتر است، مقدار آرماتورهای عرضی مورد نیاز که بر اساس ضوابط بند ۹-۲۰-۵-۲-۳-۳ محاسبه می گردد باید ضوابط بند ۹-۲۱-۶-۲، و در صورت استفاده از دور پیچ ضوابط بند ۹-۲۱-۶-۳ را نیز رعایت نماید.

4-2-5-20-9 برش در تیرهای با شکل پذیری متوسط

1-4-2-5-20-9 مقاومت برشی تیر، ϕV_n، نباید از کوچکترین دو مقدار (الف) و (ب) زیر کمتر در نظر گرفته شود:

الف– مجموع نیروی برشی ایجاد شده در تیر در اثر بارهای ثقلی ضریب دار و مولفه ى قائم زلزله و نیروی برشی متناظر با ظرفیت خمشی اسمی موجود در دو انتهای مقید تیر با منظور نمودن انحنای خمشی دو جهته در بر تکیه گاه ها؛

ب– حداکثر برش به دست آمده از ترکیب های بارگذاری که در آنها به جای برش ناشی از زلزله ی E، مقدار 2E جایگزین شده باشد.

3-5-20-9 ستون ها در قاب های با شکل پذیری متوسط

1-3-5-20-9 محدودیت های هندسی

1-1-3-5-20-9 در ستون ها محدودیت های هندسی (الف) و (ب) این بنده باید رعایت شوند:

الف – عرض مقطع نباید کمتر از سه دهم بعد دیگر آن، و نیز نباید کمتر از ۲۵۰ میلی متر باشد.

ب– نسبت عرض مقطع به طول آزاد عضو نباید از $\frac{1}{25}$ کمتر باشد.

2-3-5-20-9 آرماتورهای طولی

1-2-3-5-20-9 در ستون ها نسبت سطح مقطع میلگردهای طولی به کل سطح مقطع ستون نباید کمتر از یک درصد و بیشتر از هشت درصد در نظر گرفته شود. این محدودیت باید در محل وصله ها نیز رعایت شود.

2-2-3-5-20-9 محل وصله ی آرماتورهای طولی ستون باید در خارج از ناحیه ی اتصال تیر به ستون باشد.

3-3-5-20-9 آرماتورهای عرضی

1-3-3-5-20-9 آرماتورهای عرضی در ستون ها باید یا به صورت دورپیچ، مطابق ضوابط فصل 9-12، و یا به صورت دورگیرهایی مطابق ضوابط بندهای 9-20-5-3-3-2 تا 9-20-5-3-3-3 در نظر گرفته شوند؛ مگر آن که طراحی برای برش و یا پیچش نیاز به آرماتور بیشتری را ایجاب کند در ضمن رعایت ضابطه ی بند ۹-۲۰-۵-۳-۳-۵ برای کلیه ی ستون هایی که برای تحمل بارهای اعضای سخت ناپیوسته به کار برده می شوند، الزامی است.

2-3-3-5-20-9 در دو انتهای ستونها در طول l₀ باید دورگیر مطابق بند ۹-۲۰-۵-۳-۳-۳ به کار برده شود. طول l₀، ناحیه ی بحرانی، که از بر اتصال به اعضای جانبی اندازه گیری می شود، نباید کمتر از مقادیر (الف) تا (پ) زیر در نظر گرفته شود:

الف – یک ششم ارتفاع آزاد ستون ؛

ب– بزرگترین بعد مقطع ستون یا قطر مقطع دایره ای شکل آن؛

پ– ۴۵۰ میلی متر.

3-3-3-5-20-9 آرماتورهای عرضی مورد نیاز در طول l₀ باید دارای قطر حداقل ۱۰ میلی متر بوده، و فواصل آنها از یک دیگر در مواردی که به صورت دورپیچ به کار گرفته می شوند مطابق ضوابط فصل ۹-۱۲، و در مواردی که به صورت دورگیر به کار برده می شوند فاصله ی آنها، s₀، باید برابر کم ترین از مقادیر (الف) تا (پ) در نظر گرفته شوند:

الف – برای فولادهای با مقاومت تسلیم ۴۲۰ مگاپاسکال و کمتر، ۸ برابر قطر کوچک ترین میلگرد طولی ستون، ولی نه بیشتر از ۲۰۰ میلی متر؛

ب– برای فولادهای با مقاومت تسلیم ۵۲۰ مگاپاسکال و بیشتر، ۶ برابر قطر کوچکترین میلگرد طولی، ولی نه بیشتر از ۱۵۰ میلی متر؛

پ – نصف کوچکترین بعد مقطع ستون .

همچنین فاصله ی اولین دورگیر از بر اتصال، نباید بیشتر از نصف مقادیر فوق، s₀/2، در نظر گرفته شود.

4-3-3-5-20-9 در قسمتهایی از طول ستون که شامل طول l₀ نمی شود، ضوابط آرماتور عرضی مشابه ضوابط بند ۹-۱۲-۶-۷-۲ می باشند.

5-3-3-5-20-9 در ستون هایی که عکس العمل اعضای سخت ناپیوسته را تحمل می کنند، مانند ستون های واقع در زیر دیوارهای منقطع، باید آرماتورهای عرضی ویژه مطابق ضوابط (الف) و (ب) به کار برده شوند :

الف– در مواردی که بار محوری فشاری ضریبدار ستون در اثر زلزله از 0.10A_gf‘_c تجاوز نماید، باید از آرماتورهای عرضی با فواصل s₀ از یک دیگر مطابق ضوابط بند ۹-۲۰-۵-۳-۳-3، در تمام ارتفاع ستون واقع در زیر طبقه ای که در آن ناپیوستگی قرار دارد، استفاده شود. در مواردی که نیروهای طراحی برای منظور نمودن اثرات اضافه مقاومت اجزای قائم سیستم باربر مقاوم در برابر زلزله تشدید شده اند، محدودیت 0.10A_gf‘_c باید به 0.25A_gf‘_c افزایش داده شود.

ب– آرماتورهای عرضی ستون باید به اندازه ای برابر با حداقل طول گیرایی آرماتور طولی ستون، l_d، با بیشترین قطر، که بر اساس بند ۹-۲۰-۶-۵-۵ تعیین می شود، در داخل عضو منقطع ادامه یابند. در مواردی که انتهای تحتانی ستون بر روی یک دیوار متکی است، آرماتورهای عرضی مورد نیاز باید به اندازه ی طول l_d، مربوط به آرماتور طولی ستون با بیشترین قطر در داخل دیوار ادامه داده شوند.

6-3-3-5-20-9 در محل اتصال ستون به شالوده، آرماتور طولی ستون که به داخل شالوده ادامه داده شده است باید در طول حداقل برابر با ۳۰۰ میلی متر با استفاده از آرماتور عرضی مطابق ضوابط بندهای ۹-۲۰-۵-۳-۳-3 محصور گردد.

4-3-5-20-9 برش در ستون های با شکل پذیری متوسط

1-4-3-5-20-9 در ستون ها مقاومت برشی مقطع، ϕV_n، نباید از کوچکترین دو مقدار (الف) و (ب) کمتر در نظر گرفته شود:

الف – نیروی برشی ایجاد شده در ستون در اثر بارهای ثقلی ضریب دار و نیروی برشی متناظر با لنگرهای خمشی اسمی موجود در مقاطع انتهایی با انحنای خمشی دو جهته، در هر امتداد. بار محوری ضریب دار باید از ترکیبی در بارگذاری ستون انتخاب شود که بیشترین لنگر خمشی اسمی متناظر با آن حاصل گردد.

ب– حداکثر برش به دست آمده از ترکیب های بارگذاری ضریب دار شامل زلزله که در آنها به جای برش ناشی از زلزله، E، مقدار EΩ₀ جایگزین شده باشد.

4-5-20-9 ناحیه ی اتصال تیر به ستون در قاب های متوسط

1-4-5-20-9 در نواحی اتصال تیر به ستون باید جزئیات بندهای ۹-۱۶-۳-۱-۲، 9-16-3-1-3 و 9-20-5-4-2 تا ۹-۲۰-۵-۴-۵ رعایت شوند.

2-4-5-20-9 در مواردی که تیرهای متصل به گره که باعث ایجاد برش در ناحیه ی اتصال تیر به ستون می گردند، دارای عمقی بزرگتر از دو برابر عمق ستون باشند، تحلیل و طراحی ناحیه ی اتصال باید بر اساس روش خرپایی (روش بست و بند) در پیوست 9-پ3 بوده و بندهای (الف) و (ب) نیز رعایت شوند.

الف – برش طرح به دست آمده از مدل خرپایی نباید از ϕV_n محاسبه شده بر اساس بند 9-16-4-2 بیشتر باشد.

ب– جزئیات آرماتور گذاری مطابق بندهای 9-20-5-4-3 تا ۹-۲۰-۵-۴-۵ باشند.

3-4-5-20-9 آرماتورهای طولی که در ناحیه ی اتصال تیر به ستون قطع می شوند، باید تا وجه دورتر هسته ی ناحیه ی اتصال ادامه داشته، و طول گیرایی آنها برای کشش مطابق بند 9-20-6-5-5 ، و برای فشار مطابق بند ۹-۲۱-۳-۸ محاسبه شود.

4-4-5-20-9 فاصله ی آرماتورهای عرضی ناحیه ی اتصال تیر به ستون از یک دیگر، که در ارتفاع عمیق ترین تیر متصل به گره، نباید از کوچکترین مقدار محاسبه شده مطابق بندهای 9-20-5-3-3-3 (الف) تا (پ) بیشتر باشد.

5-4-5-20-9 اگر آرماتورهای فوقانی تیر شامل میلگردهای آجدار تر داری باشند که در اتصال قطع می شوند، ستون باید از لبه ی فوقانی ناحیه ی اتصال حداقل به اندازه ی عمق ناحیه ی اتصال، h، ادامه یابد. همچنین می توان آرماتورهای تیر را با آرماتورهای قائم در گره که توانایی محصور کنندگی معادل رویای فوقانی اتصال را داشته باشند محصور نمود.

6-4-5-20-9 در نواحی اتصال دال به ستون باید ضوابط آرماتور گذاری عرضی بند ۹-۱۶-۳-۲ رعایت شوند. در صورت نیاز به استفاده از آرماتورهای عرضی، باید حداقل یک لایه آرماتور عرضی در گره بین آرماتورهای فوقانی و تحتانی دال قرار داده شود.

7-4-5-20-9 برش در ناحیه ی اتصال تیر به ستون

1-7-4-5-20-9 مقاومت برشی اتصالات در جا ریز تیر به ستون باید رابطه ی ϕV_n≥V_u را تامین کند.

2-7-4-5-20-9 V_u در ناحیه ی گره بر اساس بند ۹-۲۰-۳-۳ تعیین می شود.

3-7-4-5-20-9 ϕ بر اساس بند ۹-۷-۴ برای برش تعیین می شود.

4-7-4-5-20-9 V_n در ناحیه ی گره بر اساس بند ۹-۲۰-۶-۵-۴-3 تعیین می شود.

5-5-20-9 دال های دو طرفه ی بدون تیر

1-5-5-20-9 لنگرهای ضریب دار دال ها در تکیه گاه ها باید برای ترکیب های بارگذاری، شامل اثرات زلزله، محاسبه گردند. آرماتور مورد نیاز برای تحمل M_sc باید در عرض نوار ستون تعریف شده در بند ۹-۱۰-۲-۵ قرار داده شوند.

2-5-5-20-9 آرماتورهایی که در عرض موثر تعریف شده در بند ۹-۱۰-۶-۴-۳ قرار داده می شوند، باید برای لنگر γ_fM_sc طراحی شوند. عرض موثر برای نواحی اتصال واقع در لبه های خارجی و گوشه های دال نباید فراتر از اندازه ی ، که در جهت عمود بر امتداد دهانه ی دال اندازه گیری می شود، از بر ستون ادامه داده شود.

3-5-5-20-9 حداقل نصف آرماتورهای نوار ستون در تکیه گاهها، باید در محدوده ی عرض موثر دال که در بند ۹-۱۰-۶-۴-۳ تعيين شده است، قرار داده شوند.

4-5-5-20-9 حداقل یک چهارم آرماتورهای فوقانی نوار ستونی در تکیه گاه باید در تمام طول دهانه دال به صورت ممتد ادامه داده شوند.

5-5-5-20-9 مقدار آرماتورهای پیوسته ی تحتانی نوار ستونی، نباید از یک سوم مقدار آرماتور فوقانی این نوار در تکیه گاه کمتر باشند.

6-5-5-20-9 حداقل نصف آرماتورهای تحتانی نوار میانی و نیز کل آرماتورهای تحتانی نوار ستونی در وسط دهانه باید به صورت سراسری ادامه داشته، و در تکیه گاه طوری مهار شوند که قادر به تحمل تنش تسليم مطابق ضوابط بند ۹-۱۰-۹-4-1-الف باشند.

7-5-5-20-9 در لبه های خارجی دال، کلیه ی آرماتورهای فوقانی و تحتانی در تکیه گاه باید مطابق ضوابط بند ۹-۱۰-۹-۶-۲ در بر تکیه گاه برای تحمل تنش f_y مهار شوند

8-5-5-20-9 در مقاطع بحرانی برای ستون هایی که در بند ۹-۸-۵-۲-۱ تعریف شده اند، تنش برشی دو طرفه ی ایجاد شده در اثر بارهای قائم ضريب دار نباید از 0.4ϕV_c تجاوز نماید. V_c از بند 9-8-5-3 محاسبه می شود. در صورتی که در دال ضوابط بند ۹-۲۰-۱۰-۴ رعایت شده باشند، نیازی به منظور نمودن ضابطه ی این بند نیست.

9-5-5-20-9 در سازه های با اهمیت بسیار زیاد و یا در مناطق با خطر نسبی زلزله ی بسیار زیاد، استفاده از سیستم دال و ستون به صورت سیستم قاب متوسط و یا سیستم دو گانه مجاز نمی باشد.

6-20-9 قابهای با شکل پذیری زیاد (ویژه)

1-6-20-9 ضوابط بند ۹-۲۰-۶ باید در قاب های با شکل پذیری زیاد که بخشی از سیستم مقاوم در برابر زلزله را تشکیل می دهند، به کار برده شوند.

2-6-20-9 تیرها در قاب های با شکل پذیری زیاد

1-2-6-20-9 محدودیت های هندسی

1-1-2-6-20-9 در این تیرها محدودیت های هندسی (الف) تا (پ) این بند باید رعایت شوند:

الف – ارتفاع مؤثر مقطع نباید بیشتر از یک چهارم طول دهانه ی آزاد باشد.

ب– عرض مقطع نباید کمتر از سه دهم ارتفاع آن و ۲۵۰ میلی متر باشد.

پ– عرض مقطع نباید بیشتر از عرض عضو تکیه گاهی، در صفحه ی عمود بر محور طولی عضو خمشی، به اضافه ی کوچک ترین C₂ و 0.75C₁ در هر طرف عضو تکیه گاهی باشد.

2-2-6-20-9 آرماتورهای طولی

1-2-2-6-20-9 در تمامی مقاطع تیر نسبت سطح مقطع آرماتور به مقطع موثر بتن، هم در پایین و هم در بالا، نباید کمتر از مقادیر مقرر شده در بند ۹-۱۱-۵-۱-۲ بوده، و نسبت آرماتور کششی برای فولادهای با حد تسلیم ۴۲۰ مگاپاسکال و کم تر نباید بیشتر از 0/025 ، و برای فولادهای با حد تسليم ۵۲۰ مگاپاسکال بیشتر از 0/020 اختیار شود. حداقل دو میلگرد با قطر ۱۲ میلی متر باید هم در پایین و هم در بالای مقطع در سراسر طول پیش بینی شوند.

2-2-2-6-20-9 در بر تکیه گاه های تیر، مقاومت خمشی مثبت مقطع در هر تکیه گاه باید حداقل برابر نصف مقاومت خمشی منفی همان مقطع باشد.

3-2-2-6-20-9 مقاومت خمشی مثبت و منفی هر مقطع در سراسر طول تیر نباید کمتر از یک چهارم حداکثر مقاومت خمشی در مقاطع بر تکیه گاهی در دو انتهای عضو باشد.

4-2-2-6-20-9 استفاده از وصله ی پوششی در میلگردهای طولی خمشی فقط در شرایطی مجاز است که در تمام طول وصله، آرماتور عرضی از نوع دورگیر یا دور پیچ موجود باشد. فاصله ی سفره های آرماتور عرضی در بر گیرنده ی وصله از یک دیگر، نباید از کوچکترین مقادیر یک چهارم ارتفاع مؤثر مقطع و ۱۰۰ میلی متر بیشتر باشد.

5-2-2-6-20-9 استفاده از وصله ی پوششی در محل های زیر مجاز نیست:

الف– در اتصالات تیرها به ستونها؛

ب– در طولی معادل دو برابر ارتفاع مقطع تیر از بر تکیه گاه؛

پ– در طولی معادل دو برابر ارتفاع مقطع تیر از مقاطع بحرانی که در آنها، در اثر تغییر مکان جانبی غير الاستیک، امکان وقوع تسليم آرماتور وجود دارد.

6-2-2-6-20-9 وصله های مکانیکی باید شامل یکی از دو طبقه بندی زیر باشند:

الف- گروه یک- وصله های مکانیکی مطابق ضوابط بند ۹-۲۱-۴-۷

ب- گروه دو – وصله های مکانیکی مطابق ضوابط بند ۹-۲۱-۴-۷ که قادر هستند مقاومت گسیختگی کششی اسمی آرماتورهای وصله شده را تحمل نمایند.

7-2-2-6-20-9 وصله های مکانیکی گروه یک نباید در فاصله ای کمتر از دو برابر ارتفاع مقطع عضو از بر تیر یا ستون، و یا مقاطع بحرانی که در آنها احتمال تسلیم آرماتورها وجود دارد، واقع شده باشند. استفاده از وصله های گروه دو درصورتیکه رده آرماتورها S400 و S420 بوده و تیر پیش ساخته نباشد، در هر نقطه مجاز است. در مورد سایر رده های آرماتور نیزباید شرایط وصله های گروه یک در این بند رعایت شوند.

8-2-2-6-20-9 استفاده از وصله های جوشی در میلگردهایی که نیروی ناشی از زلزله را تحمل می نمایند، باید بر اساس ضوابط بند ۹-۲۱-۴-۷ بوده و این وصله ها نباید در فاصله ی کمتر از دو برابر ارتفاع مقطع عضو از بر اتصال تیر به ستون، و یا مقاطع بحرانی که در آنها احتمال تسلیم آرماتورها وجود دارد، واقع شده باشند.

9-2-2-6-20-9 جوش کاری خاموتها، تنگها، قطعات جاگذاری شده، و مشابه آنها به آرماتورهای طولی که کاربرد محاسباتی دارند، مجاز نمی باشد.

3-2-6-20-9 آرماتورهای عرضي

1-3-2-6-20-9 در تیرها در طول قسمت های بحرانی که در زیر مشخص شده اند. آرماتور عرضی باید از نوع دورگیر بوده و شرایط بند ۹-۲۰-۶-۲-۳-۲ را تامین نمایند :

الف– در طولی معادل دو برابر ارتفاع مقطع از بر هر تکیه گاه به سمت وسط دهانه؛

ب– در طولی معادل دو برابر ارتفاع مقطع در دو سمت مقطعی که در آن امکان تشکیل مفصل پلاستیک در اثر تغییر مکان جانبی غیر الاستیک وجود داشته باشد.

2-3-2-6-20-9 دورگیرها در تیر و فاصله ی آنها از یک دیگر، باید دارای شرایط (الف) تا (پ) زیر باشند:

الف – قطر دورگیرها مطابق بند ۹-۲۱-۶-۲-۲ باشد.

ب– فاصله ی دورگیرها از یک دیگر نباید بیشتر از یک چهارم ارتفاع مؤثر مقطع، ۶ برابر قطر کوچک ترین میلگرد طولی برای میلگردهای با مقاومت تسلیم ۴۲۰ مگاپاسکال و کم تر، و ۵ برابر قطر کوچک ترین میلگرد طولی برای میلگردهای با مقاومت تسلیم ۵۲۰ مگاپاسکال (به جز میلگرد طولی جلدی) و ۱۵۰ میلی متر اختيار شود.

پ– فاصله ی اولین دورگیر از بر تکیه گاه بیشتر از ۵۰ میلی متر نباشد.

3-3-2-6-20-9 در قسمتهایی از طول تیر که به دور گیر نیاز است، میلگردهای طولی اصلی در مجاورت رویه های کششی و فشاری عضو باید دارای تکیه گاه عرضی مطابق بند ۹-۲۱-۶-۲-۴ باشند. فاصله ی مرکز تا مرکز میلگردهای خمشی که دارای تکیه گاه جانبی هستند، نباید بیش از ۳۵۰ میلی متر باشد. برای آرماتورهای جلدی که بر اساس ضوابط بند ۹-۱۱-۶-۱-۳ ضروری هستند، نیازی به تکیه گاه عرضی نیست.

4-3-2-6-20-9 در قسمتهایی از طول تیر که به دورگیر نیاز است، خاموت ها باید برای برش مطابق ضوابط بند ۹-۲۰-۶-۲-۴ طراحی شوند.

5-3-2-6-20-9 در قسمت هایی از طول تیر که به دورگیر نیاز نیست، خاموت ها باید در دو انتها دارای قلاب لرزه ای بوده، و فاصله ی آنها از یک دیگر کمتر یا مساوی نصف ارتفاع موثر باشد.

6-3-2-6-20-9 دورگیر در تیرها را می توان با دو قطعه میلگرد ساخت. یک میلگرد به شکل U که در دو انتها دارای قلاب لرزه ای باشد، و میلگرد دیگر به شکل سنجاقی که با میلگرد اول یک دورگیر تشکیل دهد. خم ۹۰ درجه ی سنجاقی های متوالی که یک میلگرد طولی را در بر می گیرند، باید به طور یک در میان در دو سمت تیر قرار داده شود. چنان چه میلگردهای طولی که توسط سنجاقی نگه داری شده اند، در داخل یک دال که تنها در یک سمت عضو خمشی قرار دارد محصور باشند، خم ۹۰ درجه ی سنجاقی ها را میتوان در آن سمت دال قرار داد.

7-3-2-6-20-9 در نواحی بحرانی مطابق بند ۹-۲۰-۶-۲-۳-۱ در تیرهایی که نیروی محوری فشاری ضریبدار آنها از 0.10A_gf‘_c بیشتر است، باید از دورگیرهایی مطابق ضوابط بندهای 9-20-6-3-3-2 تا 9-20-6-3-3-4 استفاده شود. در سایر نواحی تیر باید از خاموتهایی با مشخصات داده شده در بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۲، مربوط به ستونها، با فاصله ی s برابر با کمترین مقدار از ۶ برابر قطر کوچکترین آرماتور طولی برای آرماتورهای با مقاومت تسلیم ۴۲۰ مگاپاسکال و کمتر، و ۵ برابر قطر کوچکترین آرماتور طولی برای آرماتورهای با مقاومت تسلیم ۵۲۰ مگاپاسکال، و یا ۱۵۰ میلی متر استفاده شود. در مواردی که پوشش بتن روی آرماتورهای عرضی از ۱۰۰ میلی متر بیشتر است، باید از آرماتورهای عرضی اضافی با پوشش بتن کمتر از ۱۰۰ میلی متر و فاصله ی حداکثر ۳۰۰ میلی متر، استفاده نمود.

4-2-6-20-9 برش در تیرهای با شکل پذیری زیاد

1-4-2-6-20-9 نیروی برشی طراحی تیرها، V_e، باید با در نظر گرفتن تعادل استاتیکی بارهای قائم ضریب دار وارد بر تیر و لنگرهای خمشی موجود در مقاطع انتهایی تیر با فرض آن که در این مقاطع مفصل های پلاستیک تشکیل شده اند، تعیین شود. ظرفیت خمشی مفصل های پلاستیک، مثبت یا منفی باید برابر با لنگر خمشی مقاوم محتمل مقطع، M_pr، در نظر گرفته شود. جهت های این لنگرهای خمشی باید چنان در نظر گرفته شوند که نیروی برشی ایجاد شده در تیر، بیشترین مقدار باشد.

2-4-2-6-20-9 در مواردی که هر دو شرط (الف) و (ب) زیر برقرار باشند، طراحی آرماتورهای عرضی در مناطق بحرانی بند ۹-۲۰-۶-۲-۳-۱، باید با فرض V_c برابر با صفر انجام شود:

الف– بخش لرزه ای برش محاسبه شده بر اساس بند ۹-۲۰-۶-۲-۴-۱، بزرگتر یا مساوی نصف مقاومت برشی حداکثر در مناطق بحرانی باشد.

ب– بار محوری فشاری ضریب داره ، P_u که شامل اثرات زلزله می باشد، از 0.05A_gf‘_c کمتر باشد.

3-6-20-9 ستونها در قابهای با شکل پذیری زیاد

1-3-6-20-9 محدودیت های هندسی

1-1-3-6-20-9 در ستونها محدودیتهای هندسی (الف) و (ب) این بند باید رعایت شوند :

الف– کوچکترین بعد مقطع که در امتداد هر خط مستقیم گذرنده از مرکز هندسی مقطع تعیین می شود، نباید از ۳۰۰ میلی متر کمتر باشد.

ب– نسبت کوچکترین بعد مقطع به بعد عمود بر آن نباید از 0.4 کمتر باشد.

2-3-6-20-9 آرماتورهای طولی

1-2-3-6-20-9 در ستون ها نسبت سطح مقطع آرماتور طولی به سطح مقطع كل ستون نباید کمتر از یک درصد و بیشتر از شش درصد در نظر گرفته شود. محدودیت حداکثر مقدار آرماتور باید در محل وصله ها نیز رعایت شود.

2-2-3-6-20-9 در ستون هایی که در آنها از دورگیرهای دایره ای استفاده شده است، تعداد آرماتورهای طولی مقطع باید حداقل ۶ عدد باشد.

3-2-3-6-20-9 در طول آزاد ستون، آرماتورهای طولی ستون باید به گونه ای انتخاب شوند که 1.25l_d≤l_u/2 باشد. در این رابطه l_d طول گیرایی آرماتورهای طولی و l_u طول آزاد ستون می باشد.

4-2-3-6-20-9 استفاده از وصله ی پوششی در میلگردهای طولی فقط در نیمه ی میانی طول ستون مجاز است. طول پوشش این وصله ها باید برای کشش در نظر گرفته شود. در طول این وصله ها باید آرماتورهای عرضی مطابق ضوابط بندهای ۹-۲۰-۶-۳-۳-۲ تا ۹-۲۰-۶-۳-۳-۵ به کار برده شوند.

5-2-3-6-20-9 وصله های مکانیکی، باید مطابق ضوابط بندهای ۹-۲۰-۶-۲-۲-۶ و 9-20-6-2-2-7 باشند.

6-2-3-6-20-9 وصله های جوشی باید مطابق ضوابط بندهای ۹-۲۰-۶-۲-۲-۸ و 9-20-6-2-2-9 باشند.

3-3-6-20-9 آرماتورهای عرضی

1-3-3-6-20-9 در دو انتهای ستونها و در دو طرف هر مقطعی از آنها که احتمال تشکیل مفصل پلاستیک وجود دارد، ناحیه ای به طول l₀ ناحیه ی بحرانی تلقی شده و در آنها باید آرماتور گذاری عرضی ویژه مطابق ضوابط بندهای ۹-۲۰-۶-۳-۳-۲ تا ۹-۲۰-۶-۳-۳-۵ پیش بینی شود؛ مگر آن که طراحی برای برش و پیچش نیاز به آرماتور بیشتری داشته باشد. طول l₀ که از بر اتصال به تیرها اندازه گیری می شود، نباید کمتر از مقادير (الف) تا (پ) در نظر گرفته شود:

الف – یک ششم طول آزاد ستون؛

ب– عمق ستون مقطع مستطیلی شکل یا قطر مقطع دایره ای شکل در بر اتصال به اعضای دیگر و یا سایر مقاطعی که ممکن است در آنها لولای پلاستیک تشکیل شود؛

پ– ۴۵۰ میلی متر.

2-3-3-6-20-9 آرماتورهای عرضی ویژه باید مطابق ضوابط (الف) تا (ج) در نظر گرفته شوند:

الف – آرماتور عرضی در ناحیه ی بحرانی را می توان با دور پیچ های تکی و یا چند قطعه ای که با یک دیگر هم پوشانی دارند، دورگیرهای دایره ای، و یا دورگیرهای با خطوط مستقیم تکی و یا چند قطعه ای که با یک دیگر همپوشانی دارند، با یا بدون قلاب دوخت، ساخت.

ب– دورگیرهای با خطوط مستقیم و با قلاب های دوخت باید در محل های خم در بر گیرنده ی آرماتورهای طولی باشند.

پ– قطر قلابهای دوخت، در صورتی که ضوابط بند ۹-۲۱-۶-۲-۲ در آنها رعایت شوند، میتواند برابر یا کوچک تر از قطر دورگیرها باشد. انتهای قلابهای دوخت متوالی باید به طور یک در میان در راستای میلگردهای طولی و در پیرامون مقطع جا به جا شود.

ت– در مواردی که از دور گیرهای با خطوط مستقیم و یا قلاب های دوخت استفاده می شود، باید شرایط تكيه گاهی جانبی برای آرماتورهای طولی مطابق بند ۹-۲۱-۶-۴ به وسیله ی آنها فراهم شوند.

ث– آرماتورها در محیط ستون باید به گونه ای آرایش داده شوند که فاصله ی آرماتورهای طولی، h_x، که به قلابهای دوخت و یا گوشه ی دور گیرها متکی هستند، از یک دیگر بیشتر از ۳۵۰ میلی متر نباشد.

ج– در مواردی که در ستون ها از دورگیرهای با خطوط مستقیم استفاده شده و P_u>0.3A_gf‘_c و یا f‘_c≥70MPa است، کلیه ی آرماتورهای تکی و یا گروه آرماتورهای طولی در پیرامون هسته ی ستون باید به گوشه های دورگیرها و یا یک قلاب لرزهای متکی بوده و مقدار h_x از ۲۰۰ میلی متر بیشتر نشود. مقدار P_u بزرگترین نیروی محوری فشاری در ترکیب های بارگذاری است که شامل زلزله هستند.

3-3-3-6-20-9 قطر آرماتورهای عرضی ویژه در ناحیه ی بحرانی باید مطابق بند ۹-۲۱-۶-۲ باشد. فاصله ی سفره ی میلگردهای عرضی از یک دیگر نباید بیشتر از مقادیر (الف) تا (پ) باشد:

الف – یک چهارم ضلع کوچکتر مقطع ستون

ب– شش برابر کوچکترین قطر میلگرد طولی برای میلگردهای با مقاومت تسلیم ۴۲۰ مگاپاسکال و کوچکتر، و پنج برابر قطر کوچک ترین میلگرد طولی برای میلگردهای با مقاومت تسلیم ۵۲۰ مگاپاسکال.

پ- مقدار s₀ که از رابطه ی زیر محاسبه می شود. s₀ باید کمتر از ۱۵۰ میلی متر باشد؛ ولی نیازی نیست که کمتر از ۱۰۰ میلی متر در نظر گرفته شود.

(1-20-9)

$S_{0}=100+\left ( \frac{350-h_{x}}{3} \right )$

4-3-3-6-20-9 مقدار آرماتور عرضی ویژه ی لازم در ناحیه ی بحرانی برای دورگیرهای چند ضلعی باید مطابق (الف) و (ب) زیر محاسبه گردد:

الف – در صورتی که P_u≤0.3A_gf‘_c و یا f‘_c≤70MPa باشد، مقدار A_sh/sb_c باید برابر با بیشترین مقدار دو رابطه ی (۹-۲۰-۲) و (۹-۲۰-۳) باشد.

(2-20-9)	$\frac{A_{sh}}{sb_{c}}=0.3\left ( \frac{A_{g}}{A_{ch}}-1 \right )\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$
(3-20-9)	$\frac{A_{sh}}{sb_{c}}=0.09\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$

ب- در صورتی که P_u>0.3A_gf‘_c و یا f‘_c>70MPa باشد، مقدار A_sh/sb_c باید برابر با بیشترین مقدار دو رابطه ی باید علاوه بر مقدار حداکثر به دست آمده از روابط (۹-۲۰-۲) و (9-20-3)، از مقدار محاسبه شده از رابطه ی ( 9-20-4 ) نیز بیشتر باشد.

(4-20-9)

$\frac{A_{sh}}{sb_{c}}=0.2k_{f}k_{n}\frac{P_{u}}{f_{yt}A_{ch}}$

ضرایب مقاومت بتن، k_f، و تاثیر محصور شدگی، k_n، از روابط (۹-۲۰-۵) و (۹-۲۰-۶) محاسبه می شوند:

(5-20-9)	$k_{f}=\frac{f_{c}^{'}}{175}+0.6\geq 1.0$
(6-20-9)	$k_{n}=\frac{n_{l}}{n_{1}-2}$

در رابطه ی فوق، n_l تعداد آرماتورها یا گروه آرماتورهای واقع در محیط هسته ی ستون با دورگیرهای با خطوط مستقیم است، که از نظر عرضی به قلاب های لرزه ای و یا گوشه ی دورگیرها متکی هستند.

5-3-3-6-20-9 مقدار آرماتور عرضی ویژه ی لازم در ناحیه ی بحرانی برای دور پیچ ها و یا دور گیرهای دایروی باید مطابق (الف) و (ب) زیر محاسبه شود:

الف – در صورتی که P_u≤0.3A_gf‘_c و یا f‘_c≤70MPa باشد، مقدار ρ_s باید برابر با بیشترین مقدار دو رابطه ی (9-20-7) و (9-20-8) باشد.

(7-20-9)	$\rho _{s}=0.45\left ( \frac{A_{g}}{A_{ch}}-1 \right )\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$
(8-20-9)	$\rho _{s}=0.12\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$

ب- در صورتی P_u>0.3A_gf‘_c و یا f‘_c>70MPa باشد، مقدار ρ_s باید علاوه بر مقدار حداکثر به دست آمده از روابط (۹-۲۰-7) و (9-20-8) از مقدار محاسبه شده از رابطه ی (9-۲۰-۹ ) نیز بیشتر باشد.

(9-20-9)

$\rho _{s}=0.35k_{f}\frac{P_{u}}{f_{yt}A_{ch}}$

6-3-3-6-20-9 در قسمتهایی از طول ستون که آرماتور گذاری عرضی ویژه اجرا نمی شود، باید آرماتور عرضی به صورت دورپیچ یا دور گیر و یا سنجاقی مطابق ضوابط بندهای ۹-۲۱-۶-۲ و 9-21-6-3 ، و نیز برای تامین برش بر اساس بند ۹-۲۰-۶-۳-۴، قرار داده شود. فاصله ی این آرماتورها در هر حال نباید برای آرماتورهای با مقاومت تسلیم ۴۲۰ مگاپاسکال و کمتر، بیشتر از شش برابر قطر کوچک ترین میلگرد طولی و یا ۱۵۰ میلی متر، و برای آرماتورهای با مقاومت تسلیم ۵۲۰ مگاپاسکال، بیشتر از ۵ برابر قطر کوچک ترین میلگرد طولی و یا ۱۵۰ میلی متر، اختيار شود.

7-3-3-6-20-9 در ستون هایی که عکس العمل اعضای سخت ناپیوسته را تحمل می کنند، مانند ستونهای واقع در زیر دیوارهای منقطع، باید آرماتورهای عرضی ویژه مطابق ضوابط (الف) و (ب) به کار برده شوند:

الف – در مواردی که بار محوری فشاری ضریب دار ستون در اثر زلزله از 0.10A_gf‘_c تجاوز نماید، باید از آرماتورهای عرضی مطابق بندهای ۹-۲۰-6-۳-۳-۲ تا ۹-۲۰-6-۳-۳-۵ در تمام طول ستون و در کلیه ی طبقات در زیر سطحی که در آن ناپیوستگی رخ می دهد، استفاده شود. در مواردی که از اثرات زلزله تشدید یافته برای لحاظ نمودن اثرات اضافه مقاومت اجزای قائم سیستم مقاوم در برابر زلزله استفاده شده باشد، محدودیت 0.10A_gf‘_c باید به 0.25A_gf‘_c افزایش داده شود.

ب– آرماتورهای عرضی ستون باید به اندازه ای برابر با حداقل طول گیرایی آرماتور طولی ستون، d_d ، بر اساس بیشترین قطر، که مطابق با بند ۹-۲۰-۶-۵-۵ تعیین می شود، در داخل عضو منقطع ادامه یابند. در مواردی که انتهای تحتانی ستون بر روی یک دیوار متکی است، آرماتورهای عرضی مورد نیاز باید به اندازه طول l_d، مربوط به آرماتور طولی ستون با بیشترین قطر در داخل دیوار ادامه داده شوند.

8-3-3-6-20-9 در مواردی که پوشش بتن بر روی میلگردهای عرضی محصور کننده، که بر اساس بندهای ۹-۲۰-۶-۳-۳-۱، ۹-۲۰-۶-۳-۳-۶، و یا ۹-۲۰-۶-۳-۳-۷ منظور شده است از ۱۰۰ میلی متر تجاوز نماید، لازم است از آرماتورهای عرضی اضافی، که پوشش بتن روی آنها از ۱۰۰ میلی متر بیشتر نشده، و فاصله ی سفره های آنها از یک دیگر بیشتر از ۳۰۰ میلی متر نباشد، استفاده گردد.

9-3-3-6-20-9 در محل اتصال ستون به شالوده، لازم است آرماتورهای طولی ستون که به داخل شالوده ادامه می یابند، در طولی برابر با حداقل ۳۰۰ میلی متر با آرماتور گذاری عرضی ویژه مطابق بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۷ محصور شوند.

10-3-3-6-20-9 در ستون هایی که قسمتی از ارتفاع آنها به یک دیوار بتنی متصل است، در تمام قسمت آزاد ستون باید آرماتورهای عرضی ویژه در نظر گرفته شوند.

4-3-6-20-9 برش در ستون های با شکل پذیری زیاد

1-4-3-6-20-9 نیروی برشی طراحی، V_e، در ستون ها باید با در نظر گرفتن اندر کنش نیروهای محوری ضریب دار و لنگرهای خمشی مقاوم محتمل در مقاطع انتهایی ستون با فرض آن که در این مقاطع مفصل های پلاستیک تشکیل شده اند، تعیین گردد. نیروی محوری P_u در محدوده ی بارهای محوری ضریب دار ستون طوری انتخاب می شود که بیشترین لنگر خمشی محتمل، M_pr، حاصل شود.

این برش در هیچ حالت نباید کمتر از برش به دست آمده از تحلیل ساختمان زیر اثر بارهای قائم و نیروی جانبی زلزله باشد. هم چنین نیازی نیست که مقدار نیروی برشی ستون، از نیروی محاسبه شده بر اساس مقاومت گره که با فرض لنگر خمشی محتمل، M_pr، در تیرهای منتهی به گره به دست می آید، بیشتر باشد.

2-4-3-6-20-9 در ستون ها، در حالاتی که هر دو شرط (الف) و (ب) این بند برقرار باشند، به منظور طراحی آرماتورهای عرضی در محدوده ی l₀ مطابق بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۱، باید از مقاومت بتن در برش، V_c، صرف نظر نمود:

الف – برش محاسبه شده بر اساس بند ۹-۲۰-۶-۳-۴-۱، برابر با حداقل نصف مقاومت برشی مورد نیاز در محدوده ی l₀ باشد.

ب– نیروی محوری فشاری ضریب دار، P_u، که شامل اثرات زلزله می باشد، از 0.05A_gf‘_cکمتر باشد.

4-6-20-9حداقل مقاومت خمشی ستونها

1-4-6-20-9 ستون ها باید الزامات بندهای ۹-۲۰-۶-۴-۲ یا ۹-۲۰-۶-۴-۳ را تأمین نمایند.

2-4-6-20-9 به استثنای موارد ذکر شده در بندهای 9-20-6-4-3 و ۹-۲۰-۶-۴-۴، لنگر های خمشی مقاوم ستونها و تیرها در محل اتصال مشترک، باید در رابطه ی (۹-۲۰-۱۰) صدق کنند:

(10-20-9)

$\sum M_{nc}\geq 1.2\sum M_{nb}$

در این رابطه:

M_nc∑ = مجموع لنگرهای مقاوم خمشی اسمی ستون ها در بالا و پايين اتصال که در بر اتصال محاسبه شده اند. لنگرهای مقاوم خمشی ستون ها باید برای نامساعدترین حالت بار محوری ضریبدار، در جهت بارگذاری جانبی مورد نظر، که کمترین مقدار لنگرها را به دست می دهد، محاسبه شوند.

M_nb∑ = مجموع لنگرهای مقاوم خمشی اسمی تیرها در دو سمت اتصال که در بر اتصال محاسبه شده اند.

جمع لنگرها در رابطه ی (۹-۲۰-۱۰) باید چنان صورت گیرد که لنگرهای ستونها در جهت مخالف لنگرهای تیرها قرار گیرند. رابطه ی (۹-۲۰-۱۰) باید در حالاتی که لنگرهای خمشی تیرها در هر دو جهت واقع در صفحه ی قائم قاب عمل کنند، برقرار باشد. در تیرهای T شکل در صورتی که دال در اثر لنگرهای وارد در بر گره تحت کشش قرار گیرد، در محاسبه ی M_nb باید آرماتورهای دال واقع در عرض موثر آن، مطابق بند ۹-۶-۳-۳، که مهار آنها در حد تسلیم در مقطع بحرانی خمشی تامین شده باشد، نیز منظور گردند.

3-4-6-20-9 چنان چه ستونی ضابطه ی بند ۹-۲۰-۶-۴-۲ را تامین نکند، باید از کمک آن به سختی جانبی و مقاومت سازه در مقابل بار جانبی ناشی از زلزله صرف نظر شود. این ستون در هر حال باید ضوابط بند ۹-۲۰-۱۰ را تأمین نماید.

4-4-6-20-9 چنان چه تعداد ستون های موجود در یک طبقه در یک قاب بیشتر از چهار عدد باشند، از هر چهار ستون یک ستون می تواند رابطه ی (۹-۲۰-۱۰) را تامین نکند؛ ولی در سیستم باربر لرزه ای سهیم باشد.

5-4-6-20-9 در صورتی که تنش های محوری ایجاد شده از ترکیب های بارهای ضریب داری که شامل اثرات E هستند از 0.10A_gf‘_c کمتر باشند، می توان در ستون های قابهای یک و دو طبقه، و نیز در ستون هایی که در بالای اتصال امتداد نمی یابند در قابهای چند طبقه، رابطه ی (9-20-10) را رعایت ننمود. در این صورت این ستون ها باید ضابطه ی بند ۹-۲۰-۶-۴-۶ را تامین کنند. این ستونها مشمول ضابطه ی بند ۹-۲۰-۶-۴-۳ نمی شوند.

6-4-6-20-9 در ستون هایی که مطابق بندهای ۹-۲۰-۶-۴-۴ و ۹-۲۰-۶-۴-۵ عضوی از سیستم باربر لرزه ای محسوب می شوند، باید میلگرد گذاری عرضی ویژه در تمام طول آنها رعایت شود.

5-6-20-9 اتصالات تیر به ستون در قاب های ویژه

1-5-6-20-9 ضوابط این بند برای طراحی نواحی اتصال تیر به ستون در قابهای ویژه که بخشی از سیستم باربر جانبی محسوب می شوند، به کار برده می شوند.

2-5-6-20-9 کلیات

1-2-5-6-20-9 نیروهای آرماتورهای طولی تیرها در بر ناحیه ی اتصال باید با فرض تنش کششی 1.25f_y محاسبه شوند.

2-2-5-6-20-9 آرماتورهای طولی تیرها که در ناحیه ی اتصال تیر به ستون ختم می شوند، باید تا وجه مقابل هسته ی محصور شده در این ناحیه ادامه یابند؛ و در صورت ایجاد نیروی کششی در آنها مطابق بند ۹-۲۰-۶-۵-۵، و در صورت ایجاد نیروی فشاری در آنها مطابق بند ۹-۲۱-۳-۸ ، مهار شوند.

3-2-5-6-20-9 در مواردی که آرماتورهای طولی تیر از ناحيه ی اتصال تیر به ستون عبور می کنند، بعد گره، h، به موازات آرماتورهای طولی تیر باید بیشترین مقدار به دست آمده از (الف) تا (پ) باشد.

الف – برای میلگردهای با مقاومت تسلیم ۴۲۰ مگاپاسکال و کمتر برابر با $\frac{20}{\lambda }d_{b}$ ، که d_b قطر بزرگ ترین میلگرد است.

ب– برای میلگردهای با مقاومت تسلیم ۵۲۰ مگاپاسکال برابر با 26d_b بر اساس قطر بزرگترین میلگرد.

پ– نصف ارتفاع هر تیری که در امتداد مورد نظر به اتصال تیر به ستون وصل بوده و با عمل کرد خود به صورت بخشی از سیستم مقاوم در برابر زلزله، در اتصال ایجاد برش می کند.

3-5-6-20-9 آرماتور گذاری

1-3-5-6-20-9 آرماتور گذاری عرضی باید در کلیه ی نواحی اتصالی، به جز آنهایی که در بند 9-20-6-5-3-2 اشاره شده اند، مطابق ضوابط بندهای ۹-۲۰-۶-۳-۳-۲ تا ۹-۲۰-۶-۳-۳-۴ و 9-20-6-3-3-7 به کار برده شود.

2-3-5-6-20-9 در نواحی اتصال هایی که در چهار سمت توسط تیرها محصور شده اند و عرض تیرها کمتر از سه چهارم بعد ستون متصل به آنها نیست، می توان در طولی به اندازه ی ارتفاع کم عمق ترین تیر، h، از آرماتور عرضی مساوی با نصف مقدار تعیین شده در بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۴، استفاده نموده و فاصله ی آنها را از آن چه بر اساس بند ۹-۲۰-۶-۳-۳- ۳ محاسبه شده، تا ۱۵۰ میلی متر افزایش داد.

3-3-5-6-20-9 در تیرهایی که آرماتور طولی آنها از داخل هسته ی محصور شده ی ستون عبور نمی کنند، در صورتی که آرماتورها توسط تیر دیگری محصور نشده باشند، باید در سراسر طول آرماتورهای طولی که در خارج از هسته ی ستون قرار دارند، از آرماتورهای عرضی که از ستون عبور کنند با فاصله ای مطابق بند ۹-۲۰-۶-۲-۳-۲، و نیز با رعایت بندهای ۹-۲۰-۶-۲-۳-۳ و 9-20-6-2-3-6، استفاده شود.

4-5-6-20-9 مقاومت برشی ناحیه ی اتصال تیر به ستون

1-4-5-6-20-9 نیروی برشی در اتصال تیر به ستون باید در صفحه ی افقی وسط ارتفاع این اتصال و بر اساس نیروهای محاسبه شده در بر گره، با توجه به نیروهای فشاری و کششی در تیرها که مطابق بند ۹-۲۰-۶-۵-۲-۱ به دست آمده، و نیروی برشی در ستونها در تطابق با مقاومت خمشی محتمل تیرها، M_pr محاسبه گردد.

2-4-5-6-20-9 ϕ باید بر اساس بند ۹-۷-۴-۵ (ت) محاسبه شود.

3-4-5-6-20-9 V_n در اتصال تیر به ستون باید مطابق جدول ۹ -۲۰-۲ باشد.

جدول ۹-۲۰-۲ مقاومت اسمی برشی اتصال تیر به ستون
ستون	تیر در امتدادی که V_u حساب شده است	محصور شدگی با تیرهای عرضی مطابق بند 9-16-2-8	V_n(N)
پیوسته یا مطابق بند 9-16-2-6	پیوسته یا مطابق بند 9-16-2-7	محصور شده	1.70λ $\sqrt{f_{c}^{'}}$ A_j
	پیوسته یا مطابق بند 9-16-2-7	محصور نشده	1.20λ $\sqrt{f_{c}^{'}}$ A_j
	سایر موارد	محصور شده	1.20λ $\sqrt{f_{c}^{'}}$ A_j
	سایر موارد	محصور نشده	1.00λ $\sqrt{f_{c}^{'}}$ A_j
سایر موارد	پیوسته یا مطابق بند 9-16-2-7	محصور شده	1.20λ $\sqrt{f_{c}^{'}}$ A_j
	پیوسته یا مطابق بند 9-16-2-7	محصور نشده	1.00λ $\sqrt{f_{c}^{'}}$ A_j
	سایر موارد	محصور شده	1.00λ $\sqrt{f_{c}^{'}}$ A_j
	سایر موارد	محصور نشده	1.70λ $\sqrt{f_{c}^{'}}$ A_j

در جدول فوق، λ برای انواع بتن های ساخته شده با دانه های سبک برابر 0/75 و برای بتن با وزن معمولی برابر 1/0 می باشد. A_j باید بر اساس بند ۹-۱۶-۴-۲-۴ محاسبه شود.

4-4-5-6-20-9 سطح مقطع موثر ناحیه ی اتصال تیر به ستون، A_j ، برابر با حاصل ضرب عمق در عرض موثر ناحیه ی اتصال است. عمق ناحیه ی اتصال برابر با ارتفاع كل مقطع ستون، h، است.

عرض موثر ناحیه ی اتصال، به جز در مواردی که عرض تیر از عرض ستون متصل به آن کمتر است، برابر با عرض كل مقطع ستون بوده و نباید از کمترین دو مقدار زیر بیشتر در نظر گرفته شود:

الف – عرض تیر به علاوه ی عمق ناحیه ی اتصال

ب– دو برابر کوچکترین فاصله ی محور طولی تیر تا وجوه موازی ستون با محور تیر

5-5-6-20-9 طول گیرایی میلگردهای کششی

1-5-5-6-20-9 طول گیرایی میلگردها ، l_dh، که به قلاب استاندارد ختم شده اند، باید با استفاده از رابطه ی (۹-۲۰-۱۱) محاسبه شود؛ ولی نباید کمتر از ۸ برابر قطر میلگرد و ۱۵۰ میلی متر اختیار گردد.

(11-20-9)

$l_{dh}=f_{y}d_{b}/\left ( 5.4\lambda \sqrt{f_{c}^{'}} \right )$

2-5-5-6-20-9 قلاب میلگرد تیرها باید در هسته ی محصور شده ی ستونها و یا در اجزای لبه ی دیوارها مهار شده، و خم آنها به طرف داخل ناحیه ی اتصال باشد.

3-5-5-6-20-9 طول گیرایی میلگردهای مستقیم در کشش، l_d، با قطر کوچکتر از ۳۶ میلی متر، باید برابر با بزرگترین دو مقدار (الف) و (ب) در نظر گرفته شود:

الف – در مواردی که حداکثر ۳۰۰ میلی متر بتن در یک مرحله در زیر میلگرد ریخته شده باشد 2/5 برابر طول گیرایی میلگردهای قلاب دار، l_dh، در رابطه ی (۹-۲۰-۱۱).

ب– در مواردی که بیشتر از ۳۰۰ میلی متر بتن در یک مرحله در زیر میلگرد ریخته شده باشد 3/25 برابر طول گیرایی میلگردهای قلابدار، l_dh، در رابطه ی (۹-۲۰-۱۱).

4-5-5-6-20-9 میلگردهای مستقیمی که به یک اتصال ختم می شوند، باید از داخل هسته ی محصور شده ی ستون و یا جزء لبه ی دیوار عبور داده شوند. طول گیرایی مستقیم در کشش، l_d، برای آن قسمت از میلگردهایی که در خارج از هسته ی محصور شده قرار دارند، باید با ضریب 1/6 افزایش داده شود.

5-5-5-6-20-9 در میلگردهای آجدار سَر دار که ضوابط بند ۹-۴-۱1 را تامین می کنند، طول مهاری در کشش باید مطابق بند ۹-۲۱-۳-۴ و با منظور کردن 1.25f_y به جای f_y محاسبه گردد؛ ولی فاصله ی مرکز به مرکز بین آنها نباید کمتر از 3d_b در نظر گرفته شود.

7-20-9 دیوارهای سازه ای با شکل پذیری زیاد (ویژه)

1-7-20-9 ضوابط این بند باید در طراحی دیوارهای سازه ای با شکل پذیری زیاد، و یا اجزای آنها شامل تیرهای همبند، و قطعات قائم و افقی دیوارها (شکل 9-20-1) و نیز دیوار پایه ها (جرز دیوارها) که به عنوان قسمتی از سیستم مقاوم در برابر زلزله منظور می شوند، استفاده شوند. دیوار پایه ها حالت خاصی از قطعات قائم دیواری هستند که ابعاد آنها (مطابق تعریف در فصل ۹-۲) به گونه ای هستند که حداکثر برش در آنها از طریق تشکیل لولای خمیری در دو انتهای دیوار پایه تعیین می شود. رعایت بند ۹-۲۰-۷-۲ در همه ی دیوارها و دیوار پایه ها با شکل پذیری زیاد الزامی است. در قطعات قائم دیوار، ضوابط طراحی بر اساس دو نسبت $\frac{h_{w}}{l_{w}}$ و $\frac{l_{w}}{b_{w}}$ مطابق (الف) تا (پ) این بند تعیین می شوند:

شکل ۹-۲۰-۱ دیوار سازه ای با بازشو

الف- در مواردی که h_w/l_w<2 و یا 6<(l_w/b_w) باشد، قطعه ی قائم دیوار (شکل 9-20-1) باید مشابه دیوار سازه ای و با رعایت بندهای ۹-۲۰-۷-۳، ۹-۲۰-۷-۴، و ۹-۲۰-۷-۹ طراحی شود.

ب- در مواردی که h_w/l_w≥2 و یا 2.5≥(l_w/b_w) باشد، قطعه ی قائم دیوار یا دیوار پایه (شکل ۹-۲۰-۱) باید مشابه ستون و با رعایت بندهای ۹-۲۰-۶-۳-۲ و ۹-۲۰-۶-۳-۳ و 9-20-6-3-4 طراحی شود.

پ- در مواردی که h_w/l_w≥2 و یا 6≥(l_w/b_w)>2.5 باشد، قطعه ی قائم دیوار یا دیوار پایه را می توان به جای رعایت ضوابط قسمت (ب) این بند، با رعایت بند ۹-۲۰-۷-۶-۱ (الف) تا 9-20-7-6-1 (پ) طراحی نمود.

h_w ارتفاع آزاد، l_w طول افقی و b_w عرض قسمت جان در مقاطع دیوار پایه ی تشکیل شده از جان و بال، و یا ضخامت در دیوار پایه ی با مقطع مستطیلی است.

2-7-20-9 محدودیت های هندسی

1-2-7-20-9 در دیوارهای سازه ای محدودیت های هندسی (الف) و (ب) زیر باید رعایت شوند:

الف – ضخامت دیوار نباید کمتر از ۱۵۰ میلی متر اختیار شود.

ب- در دیوارهایی که در آنها اجزای مرزی مطابق بند ۹-۲۰-۷-۴ به کار گرفته می شوند، عرض عضو مرزی نباید کمتر از مقدار مشخص شده در بند ۹-۲۰-۷-۴-۴پ باشد.

2-2-7-20-9 در دیوارهای سازه ای باید تا حد امکان از ایجاد بازشوهای با ابعاد بزرگ خودداری کرد. در مواردی که ایجاد این بازشوها اجتناب ناپذیر باشد، باید موقعیت هندسی آنها را طوری در نظر گرفت که دیوار بتواند به صورت دیوارهای هم بسته عمل نماید. در غیر این صورت باید با کمک تحلیل دقیق و یا آزمایش های مناسب، اثر وجود بازشو در عمل کرد دیوار بررسی شود.

3-2-7-20-9 در طراحی برای خمش و بارهای محوری در دیوارهای با مقطع T, U و L شکل و سایر اشکال مشابه تشکیل شده از دیوارهای متقاطع، عرض مؤثر بال، اندازه گیری شده از بر جان در هر سمت که در محاسبات به کار برده می شود، نباید بیشتر از مقادیر (الف) و (ب) در نظر گرفته شود؛ مگر آن که با تحلیل دقیق تر بتوان مقدار آن را تعیین کرد.

الف – نصف فاصله ی بین جان دیوار تا جان دیوار مجاور؛

ب– یک چهارم ارتفاع كل دیوار در بالای مقطع مورد نظر آن.

3-7-20-9 آرماتورهای قائم و افقی

1-3-7-20-9 در دیوارهای سازه ای نسبت سطح مقطع آرماتور به كل مقطع دیوار در هیچ یک از دو امتداد قائم و افقی نباید کمتر از 0.0025 باشد؛ مگر آن که نیروی برشی طرح دیوار، V_u ، از $0.083A_{cv}\lambda\sqrt{f_{c}^{'}}$ تجاوز نکند. در این حالت برای حداقل میلگرد مورد نیاز افقی در دیوار ، ρ_t، باید ضوابط بند ۹-۱۳-۶ رعایت شوند.

2-3-7-20-9 فاصله ی مرکز تا مرکز میلگردها از یک دیگر در هر دو امتداد قائم و افقی نباید بیشتر از ۳۵۰ میلی متر اختیار شود. میلگردهایی که از آنها برای تامین V_n استفاده می شود، باید به صورت ممتد بوده و در سطح صفحه ی برش توزیع شوند.

3-3-7-20-9 در دیوارهایی که در آنها $V_{u}>0.17A_{cv}\lambda\sqrt{f_{c}^{'}}$ و یا $\frac{h_{w}}{l_{w}}\geq 2.0$ باشد، به کارگیری دو شبکه ی میلگرد الزامی است.

4-3-7-20-9 میلگردها در دیوارهای سازه ای باید به گونه ای وصله یا مهار شوند که مطابق بندهای ۹-۲۱-۳ و ۹-۲۱-۴ و موارد (الف) تا (پ) این بند، در آنها امکان ایجاد تنش کششی تسلیم، f_y، به وجود آید:

الف – آرماتورهای طولی، به جز در قسمت فوقانی دیوار، باید تا طولی برابر با حداقل ۳۷۰۰ میلی متر بعد از محلی که دیگر از نظر خمشی مورد نیاز نیستند، ادامه داده شوند؛ ولی در هر حال نیازی نیست که بیشتر از l_d از بالای طبقه ی فوقانی ادامه داشته باشند.

ب– در محل هایی که در اثر تغییر مکان های جانبی، احتمال تسلیم آرماتورهای طولی وجود دارد، طول مهاری آرماتورها باید 1/25 برابر طول مهاری محاسبه شده برای تسلیم در کشش در نظر گرفته شود.

پ– در نواحی مرزی در مقاطع بحرانی دیوار که در آنها در اثر تغییر مکان های جانبی احتمال جاری شدن آرماتورهای طولی وجود دارد، استفاده از وصله های پوششی برای آرماتورهای طولی در طولی برابر با کمترین دو مقدار ۶۱۰۰ میلی متر و ارتفاع طبقه، h_sx، در بالای مقطع، و l_d زیر مقطع مجاز نمی باشد. نیازی نیست طول h_sx را بیشتر از ۶۱۰۰ میلیمتر در نظر گرفت. نواحی مرزی شامل قسمتهای ذکر شده در بند ۹-۲۰-۷-۴-۴(الف)، و قسمتهایی به اندازه ی ضخامت دیوار از بر دیوار در هر کدام از دیوارهای متفاطع در هر جهت می باشند.

ت– در آرماتورها، وصله های مکانیکی باید مطابق بند ۹-۲۰-۶-۲-۲-۶ و ۹-۲۰-۶-۲-۲-۷، و وصله های جوشی مطابق بند ۹-۲۰-۶-۲-۲-۸ در نظر گرفته شوند.

5-3-7-20-9 دیوارها یا دیوار پایه هایی که در آنها نسبت $\frac{h_{w}}{l_{w}}\geq 2.0$ بوده و از پایین سازه تا بالای دیوار به طور موثر ادامه دارند، و به گونه ای طراحی شده اند که در آنها یک مقطع بحرانی برای خمش و بارهای محوری موجود باشد، باید دارای آرماتورهای طولی در دو انتهای قطعه ی قائم دیوار بوده و شرایط (الف) تا (ت) در آنها رعایت شوند:

الف – درصد حداقل آرماتورهای طولی در ناحیه ای در هر انتهای دیوار به طول 0.15l_w و عرضی برابر با ضخامت دیوار، برابر $\frac{0.50\sqrt{f_{c}^{'}}}{f_{y}}$ می باشد.

ب– آرماتورهای طولی مورد نیاز بر اساس بند (الف) باید به اندازه ی حداقل l_w و یا $\frac{M_{u}}{3V_{u}}$ در بالا و پایین مقطع بحرانی دیوار ادامه داشته باشند.

پ– نباید بیشتر از ۵۰٪ آرماتورهای مورد نیاز در بند (الف) در یک مقطع قطع شوند.

6-3-7-20-9 آرماتورهای تیرهای همبند باید دارای طول گیرایی و یا وصله مطابق بندهای ۹-۲۱-۳ و ۹-۲۱-۴ برای توسعه ی f_y، و بندهای (الف) و (ب) باشند :

الف– اگر آرماتورهای تیرهای همبند بر اساس بند ۹-۲۰-۶-۲-۲-۱ باشند، طول گیرایی آرماتور 1/25 برابر طولی است که بر اساس تنش f_yدر کشش محاسبه میشود.

ب– اگر آرماتورهای تیرهای همبند بر اساس بند ۹-۲۰-۷-۵-۴ باشند، طول گیرایی آرماتورهای قطری 1/25 برابر طولی است که بر مبنای تنش f_y در کشش محاسبه میشود.

4-7-20-9 اجزای مرزی در دیوارهای سازه ای با شکل پذیری زیاد (ویژه)

1-4-7-20-9 نیاز به اجزای مرزی ویژه در لبه ی دیوارها بر اساس یکی از ضوابط بندهای 9-20-7-4-2 یا 9-20-7-4-3 تعیین می شود. علاوه بر آن، ضوابط بندهای ۹-۲۰-۷-۴-۴ و 9-20-7-4-5 نیز باید رعایت گردند.

2-4-7-20-9 در دیوارها یا دیوار پایه هایی که در آنها $\frac{h_{wcs}}{l_{w}}\geq 2.0$ بوده و از شالوده ی سازه تا بالای آن به صورت پیوسته ادامه داشته و در آنها طراحی تنها برای یک مقطع بحرانی در خمش و بار محوری انجام شده باشد، باید ضوابط (الف) و (ب) این بند رعایت گردند :

الف– در مواردی که رابطه ی زیر برقرار باشد، نواحی فشاری دیوار باید با اجزای مرزی ویژه تقویت شوند.

(12-20-9-الف)

$\frac{1.5\delta _{u}}{h_{wcs}}\geq \frac{l_{w}}{600c}$

در رابطه ی فوق، c فاصله ی محور خنثی از دور ترین تار فشاری است که برای بار محوری ضریبدار به همراه مقاومت خمشی اسمی همساز با تغییر مکان جانبی طرح، δ_u، محاسبه می شود. نسبت $\frac{\delta _{u}}{h_{wcs}}$

نباید کمتر از 0/005 منظور شود.

ب– در مواردی که بر اساس ضابطه ي (الف) به اجزای مرزی ویژه نیاز باشد، آرماتورهای عرضی ویژه در اجزای مرزی باید، به جز در مواردی که در بند ۹-۲۰-۷-۴-۴(خ) اجازه داده شده اند، در امتداد قائم در بالا و پایین مقطع بحرانی، حداقل به اندازه ی بزرگ ترین دو مقدار l_w و $\frac{M_{u}}{4V_{u}}$ ، ادامه یابند. علاوه بر آن یا باید $b\geq 4\sqrt{cl_{w}}$ بوده و یا $\frac{\delta _{u}}{h_{wcs}}\geq 1.5\frac{\delta _{u}}{h_{wcs}}$ صادق باشد. مقدار $\frac{\delta _{u}}{h_{wcs}}$ از رابطه ی زیر محاسبه می شود:

(12-20-9-ب)

$\frac{\delta _{u}}{h_{wcs}}=\frac{1}{100}\left ( 4-\frac{1}{50}\left ( \frac{l_{w}}{b} \right ) \left ( \frac{c}{b} \right )-\frac{V_{e}}{0.66\sqrt{f_{c}^{'}}A_{cv}}\right )\geq 0.015$

3-4-7-20-9 برای طراحی اجزای مرزی ویژه، می توان به جای استفاده از ضوابط بند 9-20-7-4-2، از ضوابط این بند استفاده نمود.

در مواردی که تش فشاری بتن در دورترین تار فشاری مقطع دیوار تحت اثر ترکیب بارهای ضریبدار، شامل اثر زلزله، از 0.2f‘_c بیشتر باشد، باید اجزای مرزی ویژه پیش بینی شوند. این اجزا را می توان از مقطعی در امتداد ارتفاع دیوار، که تنش فشاری بتن در آن از 0.15f‘_c کمتر باشد، قطع کرد. تنش فشاری بتن با فرض توزيع خطی تنش در مقطع دیوار و بر اساس مشخصات مقطع كل محاسبه می شود. در دیوارهای با مقطع U و T، باید عرض موثر بال بر اساس ضوابط بند 9-20-7-2-3 لحاظ شود.

4-4-7-20-9 اگر بر اساس بندهای ۹-۲۰-۷-۴-۲ یا ۹-۲۰-۷-۴-۳ به اجزای مرزی ویژه نیاز باشد، الزامات بندهای (الف) تا (ذ) زیر باید برآورده شوند:

الف – جزء مرزی باید به صورت افقی تا فاصله ای برابر با بیشترین دو مقدار c-0.1l_w و $\frac{c}{2}$ از دورترین تار فشاری به سمت مرکز مقطع دیوار ادامه یابد. c فاصله ی محور خنثی از دور ترین تار فشاری است که تحت اثر بار محوری ضریب دار به همراه مقاومت خمشی اسمی، که متناظر با تغییر مكان جانبی طرح، δ_u، به دست آورده شده است.

ب– عرض ناحیه ی فشاری ناشی از خمش، b، در طول افقی، که مطابق بند (الف) به دست آورده شده است و شامل بال دیوار در صورت وجود نیز می شود، نباید از $\frac{h_{u}}{16}$ کمتر باشد.

پ– در دیوارها یا دیوار پایه هایی که $\frac{h_{wcs}}{l_{w}}\geq 2.0$ بوده و به صورت پیوسته از روی شالوده تا بالای دیوار ادامه دارند، و به گونه ای طراحی شده اند که دارای تنها یک مقطع بحرانی برای خمش و بارهای محوری بوده و در آنها $\frac{c}{l_{w}}\geq \frac{3}{8}$ است، عرض ناحیه ی فشاری ناشی از خمش، b، در طولی که مطابق بند (الف) محاسبه شده است، باید برابر یا بزرگ تر از ۳۰۰ میلی متر باشد.

ت– در دیوارهای با مقطع T, U و L، جزء مرزی باید عرض موثر بال در فشار را شامل شده و تا حداقل ۳۰۰ میلی متر درون جان ادامه داشته باشد.

ث – آرماتورهای عرضی جزء مرزی باید ضوابط مندرج در بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۲(الف) تا (ث) و نیز بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۳ را تامین نمایند. فاصله ی آرماتورهای عرضی که بر اساس شرط (الف) بند 9-20-6-3-3-3 حساب شده است، باید برابر با یک سوم کم ترین بعد عضو مرزی باشد. حداکثر فاصله ی عمودی آرماتورهای عرضی در جزء مرزی باید مطابق جدول ۹-۲۰-۳ باشد.

ج– جزئیات آرماتورهای عرضی باید به گونه ای باشند که فاصله h_x بین آرماتورهای طولی در امتداد محيط جزء مرزی، که دارای تکیه گاه جانبی هستند از کمترین در مقدار ۳۵۰ میلیمتر و دو سوم ضخامت جزء مرزی بیشتر نباشد. تکیه گاه جانبی از طریق قلاب لرزه گیر در انتهای یک تنگ عرضی و یا گوشه یک دورگیر تأمین می شود. طول هر ساق یک دورگیر نباید از دو برابر ضخامت جزء مرزی بیشتر بوده و طول پوششی دو دورگیر مجاور نباید از کوچکترین دو مقدار ۱۵۰ میلی متر و یا دو سوم ضخامت جزء مرزی کمتر باشد .

چ– مقدار آرماتور عرضی مطابق زیر تعبین می شود:

در صورت استفاده از دور گیرهای با خطوط مستقیم، نسبت A_sh/sb_c باید برابر با بیش ترین از دو مقدار $0.3\left ( \frac{A_{g}}{A_{ch}} -1\right )\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$ و یا $0.09\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$ باشد.
در صورت استفاده از دور پیچ ها و یا دورگیرهای دایروی، نسبت باید برابر با بیشترین از دو مقدار $0.45\left ( \frac{A_{g}}{A_{ch}} -1\right )\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$ و یا $0.12\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$ باشد.

ح– مقاومت مشخصه بتن در جزء مرزی در محدوده ضخامت دال نباید از ۷۰٪ مقاومت مشخصه f’_c دیوار کمتر باشد.

خ- آرماتورهای طولی دیوار در محدوده ی جان باید در فاصله ای مطابق بند ۹-۲۰-۷-۴-۲ (ب) در بالا و پایین مقطع بحرانی دارای تکیه گاه جانبی شامل گوشه ی یک دورگیر و یا یک سنجاقی با قلاب لرزه ای در دو انتها باشند. فاصله ی قائم آرماتورهای عرضی از یک دیگر نباید از ۳۰۰ میلی متر بیشتر بوده، و قطر آنها باید مطابق بند ۹-۲۱-۶-۲-۲ تعیین شود.

د- در مواردی که مقطع بحرانی دیوار در تراز تحتانی آن واقع شده باشد، لازم است آرماتورهای عرضی اجزای مرزی آن مقطع بر اساس ضوابط بند ۹-۲۰-۷-۳-۴، به اندازه ی حداقل l_d که برای بزرگ ترین میلگرد طولی عضو مرزی محاسبه شده است، در داخل تکیه گاه دیوار ادامه یابند. در صورتی که عضو مرزی ویژه باید بر روی پی، شالوده ی سراسری، و یا سر شمع ختم شود، آرماتورهای عرضی عضو مرزی ویژه به اندازه ی مقدار به دست آمده از بند ۹-۲۰-۹-۲-۳ و حداقل ۳۰۰ میلی متر، در داخل پی یا سر شمع ادامه یابند (شکل 9-20-2). در پی ها به جای l_d می توان از l_dh با فرض 1.25f_y استفاده نمود.

ذ– آرماتورهای افقی در جان دیوار باید تا ۱۵۰ میلی متری انتهای دیوار ادامه یابند. این آرماتورها باید در هسته ی محصور شده ی اجزای مرزی با استفاده از قلابهای استاندارد و یا آرماتورهای سر دار، به گونه ای مهار شوند که بتوانند تنش حد تسلیم، f_y را تحمل نمایند. در صورتی که عضو مرزی محصور شده دارای طول کافی برای مهار آرماتورهای افقی دیوار بدون قلاب انتهایی باشد، و $\frac{A_{s}f_{y}}{s}$ آرماتور افقی جان بزرگتر از $\frac{A_{s}f_{yt}}{s}$ آرماتور عرضی عضو مرزی موازی با آرماتور جان نباشد، میتوان از آرماتورهای افقی بدون قلاب استاندارد و یا غیر شر دار استفاده نمود.

5-4-7-20-9 در مواردی که بر اساس بندهای ۹-۲۰-۷-۴-۲ یا ۹-۲۰-۷-۴-۳ به اجزای مرزی ویژه نیازی نباشد، ضوابط (الف) و (ب) باید رعایت شوند:

الف– در مواردی که نسبت آرماتورهای طولی عضو مرزی دیوار از $\frac{2.8}{f_{y}}$ تجاوز نماید، آرماتورهای عرضی عضو مرزی، مطابق شکل 9-۲۰-۲، باید در طولی مطابق بند ۹-۲۰-۷-۴-۴ (الف) ضوابط بندهای ۹-۲۰-۶-۳-۳-۲ (الف) تا (ث) را تامین نمایند. فاصله ی قائم این آرماتورهای عرضی باید مطابق با جدول ۹-۲۰-۳ باشد.

جدول 9-20-3 فاصله ی عمود آرماتورهای عرضی در جزء مرزی
مقاومت حد تسلیم آرماتورهای اصلی خمشی	آرماتورهای عرضی مورد نیاز	فاصله ی عمودی آرماتورهای عرضی
420 مگاپاسکال	در ناحیه ای برابر با بزرگترین مقدار l_w و $\frac{M_{u}}{4V_{u}}$ در بالا و پایین مقطع بحرانی [2]	کوچکترین مقدار 6d_b و 150 میلی متر [1]
420 مگاپاسکال	در سایر نقاط	کوچکترین مقدار 8d_b و 200 میلی متر
520 مگاپاسکال	در ناحیه ای برابر با بزرگترین مقدار l_w و $\frac{M_{u}}{4V_{u}}$ در بالا و پایین مقطع بحرانی [2]	کوچکترین مقدار 5d_b و 150 میلی متر
520 مگاپاسکال	در سایر نقاط	کوچکترین مقدار 6d_b و 150 میلی متر

[۱] d_b قطر کوچکترین آرماتور اصلی خمشی است.

[۲] مقطع بحرانی مقطعی است که در آن در اثر تغییر مکان جانبی، امکان جاری شدن آرماتورهای طولی وجود دارد.

ب– در دیوارها، به جز در مواردی که V_u در صفحه ی دیوار از $0.083A_{cv}\lambda >\sqrt{f_{c}^{'}}$ کمتر است، آرماتورهای افقی که به لبه های انتهایی دیوارهای بدون اجزای مرزی ختم می شوند، باید دارای قلاب انتهایی استاندارد که آرماتورهای طولی لبه را در بر می گیرد، باشند. به جای قلاب انتهایی استاندارد فوق می توان از آرماتورهای U شکل که با قطر و فاصله ی یکسان با آرماتورهای عرضی بوده و به آنها وصله شده اند، استفاده نمود.

شکل ۹-۲۰-۲ الزامات اجزای مرزی در دیوارهای سازه ای ویژه

5-7-20-9 تیرهای همبند در دیوارهای همبسته

1-5-7-20-9 در تیرهای همبند که در آنها نسبت طول دهانه ی آزاد به ارتفاع تیر مساوی یا بزرگتر از ۴ می باشد، ( \frac{l_{n}}{h}\geq 4)، باید الزامات بند ۹-۲۰-۶-۲، با فرض آن که لبه های دیوارها به عنوان تکیه گاههای ستونی عمل می کنند، رعایت شوند. در صورتی که بتوان نشان داد تیر دارای پایداری جانبی مناسب است، لزومی به اعمال ضوابط بند ۹-۲۰-۶-۲-۱-1 (ب) و (پ) نمی باشد.

2-5-7-20-9 در تیرهای همبند که در آنها نسبت طول دهانه ی آزاد به ارتفاع، کوچکتر از ۲ بوده ( $l_{n}<2$ ) و $V_{u}\geq 0.33\lambda \sqrt{f_{c}^{'}}A_{cw}$ می باشد، باید از دو گروه آرماتورهای قطری متقاطع که نسبت به مرکز تیر متقارن می باشند، استفاده گردد. در صورتی که با حذف سختی و مقاومت جانبی تیرهای همبند، توانایی باربری قائم آنها، امکان خروج اضطراری از ساختمان، و یا انسجام اجزای غیر سازه ای و اتصالات آنها به سازه حفظ گردند، رعایت این ضابطه الزامی نیست.

3-5-7-20-9 در تیرهای همبندی که هیچ کدام از شرایط بندهای ۹-۲۰-۷-۵-۱ یا 9-20-7-5-2 وجود ندارد، می توان از دو گروه آرماتورهای قطری متقاطع که به صورت متقارن نسبت به مرکز تیر قرار داده شده اند، یا از آرماتورهایی مطابق ضوابط بندهای ۹-۲۰-۶-۲-۲، 9-20-6-2-3 ، 9-20-6-2-4 ، و با منظور نمودن اجزای مرزی دیوارها به عنوان تکیه گاه های ستونی، استفاده نمود.

4-5-7-20-9 در تیرهای همبندی که با دو گروه آرماتورهای متقاطع و متقارن نسبت به مرکز تیر، تقویت شده اند، باید دو بند (الف) و (ب) و یکی از بندهای (پ) یا (ت) را رعایت نمود؛ در این حالت نیازی به رعایت بند ۹-۱۱-۸ نمی باشد.

الف – V_n از رابطه ی زیر محاسبه گردد:

(13-20-9)

$V_{n}=2A_{vd}f_{y}sin \alpha \leq 0.83\sqrt{f_{c}^{'}}A_{cw}$

در رابطه ی فوق، α زاویه ی بین آرماتورهای قطری و محور طولی تیر هم بند می باشد.

ب– هر گروه میلگردهای قطری باید حداقل از ۴ میلگرد، در دو یا چند لایه تشکیل شود.

پ– هر گروه میلگردهای قطری باید با آرماتورهای عرضی با خطوط مستقیم که بعد بیرونی آنها در امتداد موازی با عرض جان تیر هم بند، b_w، برابر با حداقل $\frac{b_{w}}{2}$ بوده، و در امتداد دیگر برابر با حداقل $\frac{b_{w}}{5}$ باشد، محصور شود (شکل 9-۲۰-۳ الف). آرماتورهای عرضی باید مطابق بندهای 9-20-6-3-3-2 (الف) تا (ت) بوده، و مقدار A_sh نباید از بیشترین دو مقدار زیر، کمتر اختیار شود:

(14-20-9)	$0.09sb_{c}\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$
(15-20-9)	$0.3sb_{c}\left ( \frac{A_{g}}{A_{ch}}- 1\right )\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$

به منظور محاسبه ی A_g فرض می شود پوشش بتن مطابق بند 9-4 در هر چهار طرف هر گروه از آرماتورهای قطری موجود است. فاصله ی آرماتورهای عرضی در امتداد آرماتورهای قطری باید مطابق بند 9-20-6-۳-۳-۳(پ) باشد، و از شش برابر قطر اسمی کوچکترین آرماتور قطری بیشتر نباشد؛ و نیز فاصله ی سنجاقی ها و یا ساق تنگها از یک دیگر از ۳۵۰ میلی متر بیشتر نباشد. آرماتورهای عرضی باید در محل تقاطع آرماتورهای قطری نیز پیش بینی شوند. در محل تقاطع آرماتورهای قطری، آرایش آرماتورهای عرضی را به شرطی که فاصله ی آنها از یک دیگر و نیز محدودیت های نسبت حجمی تغییر نکنند، می توان تغییر داد. در اطراف محیط مقطع تیر باید مقداری فولاد طولی و عرضی اضافی، با سطح مقطعی در هر امتداد برابر با حداقل 0.002b_ws و به فاصله ی حداکثر ۳۰۰ میلی متر از یک دیگر قرار داد.

ت– آرماتورهای عرضی باید در تمام سطح مقطع تیر مطابق بندهای ۹-۲۰-۶-۳-۳-۲ (الف) تا (ث)، و با منظور نمودن A_sh حداقل برابر با بیشترین دو مقدار زیر، قرار داده شوند (شکل ۹-۲۰-۳ ب):

(16-20-9)	$0.09sb_{c}\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$
(17-20-9)	$0.3sb_{c}\left ( \frac{A_{g}}{A_{ch}}- 1\right )\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$

فاصله ی آرماتورهای عرضی از یک دیگر نباید از کم ترین دو مقدار شش برابر قطر اسمی کوچکترین آرماتورهای قطری و ۱۵۰ میلی متر، بیشتر باشد. فاصله ی سنجاقی ها و با ساق دورگیرها در امتدادهای قائم و افقی در صفحه ی سطح مقطع تیر نباید از ۲۰۰ میلی متر تجاوز نماید. سنجاقی ها و ساق تنگها باید آرماتورهای طولی با قطری برابر یا بزرگتر از قطر خود را در بر گیرند. آرایش تنگها را می توان مطابق مشخصات بند ۹-۲۰-۶-۲-۳-۶ انتخاب نمود.

شکل ۹-۲۰-۳ تیرهای هم بند با آرماتورهای قطری

6-7-20-9 دیوار پایه ها

1-6-7-20-9 در دیوار پایه ها (جرز دیوارها ) باید ضوابط مربوط به ستونها در قابهای با شکل پذیری زیاد، موضوع بندهای ۹-۲۰-۶-۳-۲، ۹-۲۰-۶-۳-۳، و ۹-۲۰-۶-۳-۴، و با منظور نمودن سطوح فوقانی و تحتانی ارتفاع آزاد دیوار پایه به عنوان بر گره ها، رعایت شوند. در دیوار پایه هایی که در آنها $\frac{l_{w}}{b_{w}}>2.5$ است، می توان به جای استفاده از بندهای مربوط به ستونها، ضوابط (الف) تا (ج) این بند را به کار برد:

الف – نیروی برسی طرح، V_n، باید مطابق بند ۹-۲۰-۶-۳-۴-۱ به نحوی که سطوح فوقانی و تحتانی ارتفاع آزاد دیوار پایه به عنوان بر اتصال منظور گردند، محاسبه شود. در مواردی که بر اساس ضوابط مبحث ۶ مقررات ملی ساختمان، سیستم سازه ای مقاوم در برابر زلزله باید برای زلزله تشدید یافته طراحی شود، نیازی نیست این برش از Ω₀ برابر برش ضریب دار به دست آمده از تحلیل سازه برای اثرات زلزله بیشتر منظور شود.

ب– مقدار V_n و آرماتورهای برشی باید مطابق ضوابط بند ۹-۲۰-۷-۹ محاسبه شوند.

پ– میلگردهای عرضی باید از نوع دورگیر باشند؛ به جز در مواردی که از آرماتورهای برشی افقی تک ساق و فقط در یک سفره به موازات l_w استفاده شده باشد. این آرماتورهای تک ساق باید در در انتها به خم های ۱۸۰ درجه که آرماتورهای طولی انتهای دیوار پایه را در بر می گیرند، ختم شوند.

ت– فاصله ی قائم آرماتورهای عرضی از یک دیگر نباید از ۱۵۰ میلی متر بیشتر باشد.

ث – آرماتورهای عرضی باید حداقل تا ۳۰۰ میلی متر فراتر از ارتفاع آزاد در بالا و پایین دیوار پایه ادامه یابند.

ج– پیش بینی اجزای مرزی ویژه، در صورتی که بر اساس بند ۹-۲۰-۷-۴-۳ نیاز باشند، الزامی است.

2-6-7-20-9 در دیوار پایه های واقع در لبه ی خارجی دیوارها، در قطعات مجاور بالا و پایین دیوار پایه باید آرماتورهای افقی برای انتقال نیروی برش طرح از دیوار پایه به این قطعات پیش بینی شوند (شکل 9-۲۰-۴).

شکل ۹-۲۰-۴ میلگردهای افقی مورد نیاز در قطعات دیوار در بالا و پایین دیوار پایه های واقع در لبه های خارجی دیوار سازه ای

7-7-20-9 درزهای واریز در دیوارها

1-7-7-20-9 درزهای واریز در دیوارها باید مطابق بند ۹-۲۲-۵-۶ بوده و سطوح تماس آنها زبری مورد نظر در حالت (ب) جدول ۹-۸-۱ را دارا باشند.

8-7-20-9 دیوارهای ناپیوسته

1-8-7-20-9 آرماتور گذاری ستون هایی که در زیر دیوارهای ناپیوسته قرار دارند، باید مطابق بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۷ باشد.

9-7-20-9 ضوابط طراحی دیوارهای سازه ای در برش

1-9-7-20-9 در دیوارهای سازه ای V_u از تحلیل سازه زیر اثر بارهای ضریب دار قائم و جانبی ناشی از زلزله، و با توجه به ترکیب های ضریب دار این بارها به دست می آید.

1-1-9-7-20-9 نیروی برشی طرح V_e مطابق زیر محاسبه می شود:

(18-20-9)

$V_{e}=\Omega _{v}w_{v}V_{u}\leq 3V_{u}$

در این رابطه V_u نیروی برشی است که از تحلیل سازه بر اساس مبحث ششم مقررات ملی ساختمان به دست می آید.

Ω_v ضریب اضافه مقاومت است که بر اساس جدول 9-20-4 تعیین می شود.

جدول 9-20-4 ضریب اضافه مقاومت Ω_v که در مقطع بحرانی
هندسه ی دیوار	Ω_v
$\frac{h_{wcs}}{l_{w}}>1.50$	بیشترین مقدار $\frac{M_{pr}}{M_{u}}$ و 1/50 در ترکیب باری که بزرگترین Ω_v را حاصل نماید.
$\frac{h_{wcs}}{l_{w}}\leq 1.50$	1/0

در صورتی که $\frac{h_{wcs}}{l_{w}}<2$ باشد، مقدار ω_vرا می توان برابر 1/0 فرض نمود. در غیر این صورت ω_v از رابطه ی زیر محاسبه می شود:

– اگر n_s≤6 باشد: $w_{v}=0.9+\frac{n_{s}}{10}$

– اگر n_s≤6 باشد: $w_{v}=1.3+\frac{n_{s}}{30}\leq 1.80$

در صورتیکه محاسبات سازه با روش دینامیکی خطی انجام شده باشد، نیازی نیست مقدار ω_v بیشتر از مقداری که از رابطه زیر به دست می آید منظور شود.

$w_{v}=1.20+\frac{n_{s}}{50}\leq 1.80$

مقدار n_s نباید کمتر از 0.00028h_wcs منظور شود. ( h_wcs بر حسب میلیمتر است)

2-9-7-20-9 مقاومت برشی اسمی دیوار، V_n، نباید از مقدار رابطه ی (۹-۲۰-۱9) بیشتر در نظر گرفته شود:

(19-20-9)

$V_{n}=A_{cv}\left ( \alpha _{c} \lambda \sqrt{f_{c}^{'}}+\rho _{t}f_{y}\right )$

در این رابطه α_c ضریبی است که مطابق (الف) تا (پ) این بند محاسبه می شود:

الف – در دیوارهایی که در آنها نسبت $\frac{h_{w}}{l_{w}}$ بزرگتر یا مساوی 2 است: α_c=0.17

ب– در دیوارهایی که در آنها نسبت $\frac{h_{w}}{l_{w}}$ کوچکتر یا مساوی 1/5 است: α_c=0.25

پ– در دیوارهایی که در آنها نسبت $\frac{h_{w}}{l_{w}}$ بین 1/5 تا 2 است، ضریب α_c با درون یابی خطی بین اعدادفوق تعیین می شود.

3-9-7-20-9 در تعیین مقاومت برشی اسمی دیوار، V_n، بر اساس بند ۹-۲۰-۷-۹-۲ در قطعات افقی یا قائم یک دیوار، مقدار ضریب α_c باید برای بیشترین مقدار $\frac{h_{w}}{l_{w}}$ برای کل دیوار و قطعه ی مورد نظر منظور شود.

4-9-7-20-9 میلگردهای برشی در دیوارها باید در صفحه ی دیوار در دو جهت عمود بر هم توزیع شوند. در صورتی که مقدار $\frac{h_{w}}{l_{w}}$ کمتر از ۲ باشد، نسبت سطح مقطع میلگرد قائم به مقطع بتنی، ρ_l، نباید کمتر از مقدار نظیر برای میلگرد افقی برشی، ρ_t، در نظر گرفته شود.

5-9-7-20-9 در دیوارهایی که متشکل از تعدادی قطعه دیواری قائم بوده و نیروی جانبی مشترکی را تحمل می کنند، V_n در كل نباید بیشتر از $0.66A_{cv}\sqrt{f_{c}^{'}}$ ، و در هر یک از قطعات به تنهایی نباید بیشتر از $0.83A_{cw}\sqrt{f_{c}^{'}}$ منظور گردد. A_cv سطح مقطع كل بتن محدود به عرض ضخامت جان و مجموع طول مقاطع دیواری، و A_cw ، سطح مقطع هر قطعه ی دیواری می باشد.

6-9-7-20-9 مقاومت برشی نهایی در قطعات افقی دیوارها و در تیرهای همبند در دیوارهای هم بسته، V_n، نباید بیشتر از $0.83A_{cv}\sqrt{f_{c}^{'}}$ در نظر گرفته شود. A_cw سطح مقطع بتن یک قطعه ی افقی دیوار و با تیر هم بند است.

7-9-7-20-9 در صورتی که دیوار یا دیوار پایه ها بر اساس بند ۹-۲۰-۷-۴-۲ محاسبه شوند نیازی به رعایت بند ۹-۷-۴-۵-الف نیست.

10-7-20-9 ضوابط طراحی دیوارهای سازه ای شکل پذیر در خمش و بار محوری

1-10-7-20-9 دیوارهای سازه ای و اجزایی از آنها که تحت اثر هم زمان بارهای محوری و خمش قرار دارند، باید مطابق ضوابط بند ۹-۸-۳ طراحی شوند. تاثیر بتن و آرماتورهای طولی که به نحو مناسبی مهار شده اند و در عرض موثر بال دیوار، اجزای لبه، و یا جان دیوار قرار دارند، و همچنین اثر بازشوها، باید در محاسبات منظور گردند.

11-7-20-9 دیوارهای برشی همبند شکل پذیر

1-11-7-20-9 در دیوارهای برشی هم بند شکل پذیر، ضوابط این قسمت باید رعایت شوند.

2-11-7-20-9 در هر یک از دیوارها نسبت $\frac{h_{wcs}}{l_{w}}\geq 2$ بوده و ضوابط بند ۹-۲۰-۷ رعایت شوند.

3-11-7-20-9 در تیرهای همبند، ضوابط بند ۹-۲۰-۷-۵ و موارد (الف) تا (پ) رعایت شوند:

الف– در تیرهای همبند در تمام طبقات ساختمان باید نسبت $\frac{l_{n}}{h}\geq 2$ رعایت شود.

ب– در تمام تیرهای همبند در یک طبقه باید نسبت $\frac{l_{n}}{h}\leq 5$ برای حداقل ۹۰٪ طبقات ساختمان رعایت شود.

پ– رعایت بند ۹-۲۰-۷-۳-۶ برای هر دو انتهای تیرهای همبند ضروری است.

8-20-9 دیافراگم ها و خرپاها (شکل پذیری متوسط و زیاد)

1-8-20-9 ضوابط بند ۹-۲۰-۸، علاوه بر ضوابط فصل ۹-۱۴ باید در طراحی دیافراگم ها و جمع کننده ها، و نیز خرپاهایی که جزئی از سیستم مقاوم در برابر زلزله با شکل پذیری متوسط یا زیاد هستند، رعایت گردند.

2-8-20-9 تلاش های طراحی

1-2-8-20-9 تلاش های ناشی از زلزله برای طراحی دیافراگم ها، و ترکیب نیروها باید با استفاده از ضوابط مبحث ششم مقررات ملی ساختمان تعیین شوند.

3-8-20-9 مسیر انتقال نیروهای زلزله

1-3-8-20-9 دیافراگم ها و اتصالات آنها باید به گونه ای طراحی شوند که بتوانند نیروهای وارده را به اجزای جمع کننده و اجزای قائم سیستم مقاوم در برابر زلزله منتقل نمایند.

2-3-8-20-9 اجزایی از دیافراگم که عمدتا تحت اثر نیروهای محوری قرار داشته، و از آنها برای انتقال نیروهای برشی و یا لنگرهای خمشی اطراف بازشوها و یا سایر ناپیوستگی های دیافراگم استفاده می شود، باید الزامات بندهای ۹-۲۰-۸-۷-۴ و ۹-۲۰-۸-۷-۵ برای جمع کننده ها را تامین نمایند.

4-8-20-9 دیافراگم های با دال رویدی درجا ریخته شده ی مرکب

1-4-8-20-9 از دال های مرکبی که در آنها دال بتنی در جا بر روی قطعات پیش ساخته ی کف یا سقف ریخته شده، و به شرط آن که مسلح بوده و دارای سطح تماس تمیز و بدون شیره ی بتن بوده و مضرس شده باشد، می توان به عنوان دیافراگم سازه ای استفاده نمود.

5-8-20-9 دیافراگم های با دال رویه ی درجا ریخته ی غیر مرکب

1-5-8-20-9 از دال های بتنی غیر مرکبی که در آنها دال بتنی درجا بر روی قطعات پیش ساخته ی کف یا سقف ریخته شده و دارای سطح تماس غیر پیوسته با آنها هست، می توان به عنوان دیافراگم سازه ای استفاده نمود؛ مشروط بر آن که دال درجا ریخته شده به تنهایی برای نیروهای ناشی از زلزله طراحی شده و دارای جزئیات مناسب باشد.

6-8-20-9 حداقل ضخامت دیافراگم ها

1-6-8-20-9 حداقل ضخامت دیافراگم هایی که به طور یکپارچه ساخته می شوند، ۵۰ میلی متر و حداقل ضخامت دیافراگم هایی که بر روی قطعات پیش ساخته ریخته می شوند و عملکرد مرکب با آنها ندارند، ۶۵ میلی متر می باشد.

7-8-20-9 آرماتورها

1-7-8-20-9 حداقل نسبت آرماتور در دیافراگم ها باید بر اساس ضوابط بند ۹-۱۹-۴ تعيين شود. فاصله ی مرکز این آرماتورها از یک دیگر در هر جهت نباید از ۳۵۰ میلی متر بیشتر باشد. در مواردی که از شبکه های سیم جوش شده به عنوان آرماتور توزیع شده در دال بتنی که بر روی قطعات پیش ساخته کف و بام ریخته شده است، استفاده می شود، فاصله ی سیم های موازی با درزهای قطعات پیش ساخته از یک دیگر نباید از ۲۵۰ میلی متر کمتر باشد. آرماتورهایی که برای تامین مقاومت برشی استفاده می شوند، باید پیوسته بوده و به صورت یکنواخت در عرض صفحه ی برش توزیع گردند.

2-7-8-20-9 وصله ها و مهارها در آرماتورهایی که برای مقاومت در برابر نیروهای اجزای جمع کننده، برش، یا کشش ناشی از خمش استفاده می شوند، باید برای تامین تنش حد تسلیم در کشش طراحی شوند.

3-7-8-20-9 در مواردی که از وصله های مکانیکی برای انتقال نیرو بین دیافراگم و اجزای قائم سیستم مقاوم در برابر زلزله استفاده میشود، وصله ها باید از گروه دو در بند ۹-۲۰-۶-۲-۲-۶ باشند. در صورت استفاده از آرماتورهای رده های بالاتر از S400 و S420 استفاده از وصله های مکانیکی برای انتقال نیروی فوق مجاز نمی باشد.

4-7-8-20-9 آرماتورهای طولی اجزای جمع کننده باید به گونه ای طراحی شوند که در آنها تنش کششی متوسط در طول (الف) یا (ب) زیر، از ϕf_y تجاوز ننموده، f_y در بیشتر از ۴۲۰ مگاپاسکال منظور نشود.

الف – فاصله از انتهای یک جمع کننده تا محلی که نیروی عضو جمع کننده به عضو قائم منتقل می شود.

ب – فاصله ی بین دو عضو قائم در دو انتهای عضو جمع کننده

5-7-8-20-9 در اجزای جمع کننده، در مواردی که تنش فشاری در هر مقطع بیشتر از 0.2f‘_cباشد، باید از آرماتورهای عرضی مطابق ضوابط بندهای ۹-۲۰-۶-۳-۳-۲ (الف) تا (ث) و بند 9-20-6-3-3-3 استفاده شود؛ و محدودیت بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۳(الف) باید به یک سوم بعد کوچکتر جزء جمع کننده تغییر یابد. مقدار آرماتور عرضی باید مطابق موارد (الف) و (ب) این بند باشد. همچنین نیازی به آرماتورهای عرضی در مقاطعی که تنش فشاری از 0.15f‘_c کمتر است، نمی باشد.

در مواردی که از نیروهای طراحی تشدید یافته به منظور تامین اضافه مقاومت اجزای قائم سیستم مقاوم در برابر زلزله استفاده شده باشد، باید مقادير 0.2f‘_c و 0.15f‘_c را به ترتیب به 0.5f‘_c و 0.4f‘_c افزایش داد.

الف – در صورت استفاده از دورگیر با خطوط مستقیم، نسبت A_sh/sb_c برابر با : $0.09\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$ است.

ب– در صورت استفاده از دور پیچ ها یا دورگیرهای دایروی، نسبت ρ_s باید بیشترین از دو مقدار $0.12\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$ و یا $0.45\left ( \frac{A_{g}}{A_{ch}} -1\right )\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$ باشد.

6-7-8-20-9 جزئیات آرماتورهای طولی اجزای جمع کننده در نواحی وصله ها و مهارها باید مطابق یکی از دو حالت (الف) و (ب) باشند؛

الف – فاصله مرکز تا مرکز میلگردها حداقل معادل با ۳ برابر قطر آرماتورهای طولی، ولی نه کمتر از ۴۰ میلی متر، و پوشش خالص آرماتور برابر با حداقل 2/5 برابر قطر آرماتورهای طولی، ولی نه کمتر از ۵۰ میلی متر باشد.

ب– سطح مقطع آرماتورهای عرضی، A_v، حداقل برابر با بزرگترین دو مقدار $0.062\sqrt{f_{c}^{'}}\left ( \frac{b_{ws}}{f_{yt}} \right )$ و $\frac{0.35b_{w}^{s}}{f_{yt}}$ باشد؛ مگر آن که مقدار به دست آمده از بند ۹-۲۰-۸-۲-۴ بیشتر باشد.

8-8-20-9 مقاومت خمشی

1-8-8-20-9 طراحی دیافراگم ها و اجزای آنها برای خمش باید مطابق فصل ۹-۱۴ بوده، و اثرات بازشوها نیز منظور گردند.

9-8-20-9 مقاومت برشی

1-9-8-20-9 در طراحی دیافراگم ها برای برش، مقدار V_n نباید از مقدار رابطه ی (۹-۲۰-۲۰)بیشتر باشد:

(20-20-9)

$V_{n}=A_{cv}\left ( 0.17\lambda \sqrt{f_{c}^{'}} +\rho _{t}f_{y}\right )$

در دیافراگم های بتنی که از دال های رویه بر روی قطعات پیش ساخته ی کف یا سقف تشکیل شده اند، A_cv باید با منظور نمودن ضخامت دال رویه به تنهایی برای دیافراگم های غیر مرکب، و ضخامت مجموع دال درجا ریخته شده و قطعات پیش ساخته برای دیافراگم های مرکب، محاسبه گردد. در دیافراگم های با دال رویای مرکب، برای محاسبه ی V_n باید از کوچکترین مقدار f‘_c برای بتن رویه و قطعه ی پیش ساخته استفاده شود.

2-9-8-20-9 V_n در دیافراگم ها نباید از $0.66A_{cv}\sqrt{f_{c}^{'}}$ بیش تر باشد.

3-9-8-20-9 در بالای درزهای بین قطعات پیش ساخته در دیافراگم های با دال رویدی درجا ریخته شده ی مرکب و یا غیر مرکب، V_n نباید از مقدار به دست آمده از رابطه ی (۹-۲۰-۲۱) بیشتر باشد:

(21-20-9)

$V_{n}=A_{vf}f_{y}\mu$

در رابطه ی فوق، A_vf سطح كل آرماتور برش اصطکاکی در داخل دال رویه، شامل آرماتورهای توزیع شده و نیز آرماتورهای لبه در امتداد عمود بر درزهای قطعات پیش ساخته است؛ و ضریب اصطکاک μ برابر 1.0λ از بند ۹-۳-۲ می باشد. حداقل نصف A_vf باید به صورت یکنواخت در امتداد طول صفحه ی برشی توزیع شده باشد. سطح آرماتورهای توزیع شده در دال رویه در هر امتداد باید ضوابط بند ۹-۱۹-۴-۳ را تامین نماید.

4-9-8-20-9 در بالای درزهای بین قطعات پیش ساخته در دیافراگم های با دال رویدی درجا ریخته ی مرکب و یا غیر مرکب، V_n نباید از محدودیت های بند ۹-۸-۸-۲-۳ که در آن A_c بر اساس ضخامت بتن دال رویه به تنهایی منظور می شود، تجاوز نماید.

10-8-20-9 درزهای واریز در دیافراگم ها

1-10-8-20-9 درزهای واریز در دیافراگم ها باید مطابق مشخصات بند ۹-۲۲-۵-۶ در نظر گرفته شوند؛ و زبری سطوح تماس آنها باید مطابق شرائط حالت (ب) در جدول ۹-۸-۱ باشد.

11-8-20-9 خرپاهای سازه ای

1-11-8-20-9 در اعضای خرپاهای سازه ای در مواردی که تنش فشاری از 0.2f‘_c تجاوز کند، باید در تمام طول آن عضو از آرماتورهای عرضی مطابق ضوابط بندهای ۹-۲۰-۶-۳-۳-۲ ، 9-20-6-3-3-3 و 9-۲۰-۶-۳-۳-۸، و همچنین موارد (الف) یا (ب) در این بند استفاده شود:

الف – در صورت استفاده از دورگیرهای با خطوط مستقيم، نسبت A_sh/sb_c باید برابر با بیشترین دو مقدار $0.3\left ( \frac{A_{g}}{A_{ch}} -1\right )\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$ و $0.09\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$ باشد.

ب– در صورت استفاده از دور پیچ ها یا دورگیرهای دایروی، نسبت _sρ باید برابر با بیشترین دو مقدار $0.45\left ( \frac{A_{g}}{A_{ch}} -1\right )\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$ و $0.12\frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}}$ باشد.

2-11-8-20-9 کلیه ی مهارها و وصله ها در آرماتورهای سراسری اعضای خرپاها باید برای تنش کششی حد تسلیم، f_y، طراحی شوند.

9-20-9 شالوده ها

1-9-20-9 گستره

1-1-9-20-9 ضوابط این بند به شالوده هایی اختصاص دارد که باید نیروهای ایجاد شده در اثر زلزله را تحمل کنند، و یا آنها را بین سیستم مقاوم سازه و زمین منتقل نمایند.

2-1-9-20-9 ضوابط مربوط به طراحی شمع ها، پایه ها، شالوده های صندوقه ای و دال های متکی به زمین در این بند را باید به همراه سایر ضوابط ویژه ی طراحی این اجزا در این مبحث، و نیز ضوابط مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان منظور نمود.

2-9-20-9 شالوده های تکی، نواری، سراسری، و سر شمع ها

1-2-9-20-9 ضوابط این قسمت باید در سازه های با شکل پذیری متوسط و زیاد رعایت شوند.

2-2-9-20-9 آرماتورهای طولی ستونها و دیوارهایی که نیروهای ایجاد شده در اثر زلزله را تحمل می کنند، باید در داخل شالوده های تکی، نواری، سراسری، و یا سر شمع ها به گونه ای مهار شده باشند که بتوانند در فصل مشترک آنها به تنش کششی حد تسلیم برسند.

3-2-9-20-9 در ستون هایی که برای اتصال گیردار (صلب) به شالوده طراحی شده اند، باید ضوابط بند ۹-۲۰-۹-۲-۲ رعایت شوند؛ و در صورت نیاز به مهاری قلاب دار، انتهای آرماتورهای طولی تعبیه شده برای تحمل خمش باید دارای قلابهای با خم ۹۰ درجه به طرف مرکز ستون در نزدیک قسمت تحتانی شالوده باشند.

4-2-9-20-9 در ستون ها و یا اجزای لبه ی دیوارهای سازه ای ویژه که فاصله ی لبه ی آنها از لبه ی شالوده از نصف ضخامت شالوده کمتر است، باید از آرماتورهای عرضی مطابق ضوابط بندهای 9-20-6-3-3-2 تا ۹-۲۰-۶-۳-۳-۴ در زیر قسمت فوقانی شالوده استفاده شود. این آرماتورها باید از روی شالوده به اندازه ی طول مهاری آرماتورهای طولی ستون و یا جزء لبه ی دیوار برشی ویژه، که برای تنش f_y محاسبه شده است، در درون شالوده ادامه یابند.

5-2-9-20-9 در مواردی که اثرات زلزله در ستونها و یا اجزای لبه ی دیوارهای سازه ای ویژه ایجاد بر کنش مینمایند، باید در قسمت فوقانی شالوده یا سر شمع، آرماتورهای خمشی که برای ترکیب های ضریبدار محاسبه شده اند، به کار برده شوند. مقدار این آرماتورها نباید کمتر از مقادیر بند 9-9-6-1 یا ۹-۱۱-۵-۱ در نظر گرفته شود.

6-2-9-20-9 شالوده های سازه های با شکل پذیری متوسط و زیاد باید از نوع بتن آرمه باشند. استفاده از بتن غیر مسلح در شالوده ی سازه های با شکل پذیری کم، در صورتی مجاز است که طراحی آنها مطابق ضوابط آیین نامه های معتبر بین المللی باشد.

7-2-9-20-9 سر شمع هایی که در شمع های مایل استفاده می شوند، باید برای کل مقاومت فشاری این شمع ها که به صورت ستون کوتاه عمل می کنند، محاسبه شوند. اثرات لاغری شمع های کوبیدنی باید برای آن قسمت از طول شمع ها که در خاک فاقد توانایی ایجاد تکیه گاه جانبی برای شمع، و یا در هوا و یا آب قرار می گیرند، منظور شوند.

3-9-20-9 تیرهای در تراز پی (کلافها) و دالهای متکی به زمین

1-3-9-20-9 در سازه های با شکل پذیری متوسط و زیاد، در تیرهای کلاف و تیرهایی که جزئی از یک شالوده ی گسترده بوده و تحت اثر خمش ستونهایی که جزء سیستم مقاوم باربر زلزله می باشند، قرار می گیرند، باید ضوابط بند ۹-۲۰-۶-۲ رعایت شوند.

2-3-9-20-9 در سازه های با شکل پذیری متوسط و زیاد، دال های متکی به زمین که نیروهای زلزله ی ستونها و یا دیوارهایی را که جزئی از سیستم مقاوم در برابر زلزله هستند تحمل می کنند، باید مانند دیافراگم ها و بر اساس ضوابط بند ۹-۲۰-۸ طراحی شوند. در نقشه های سازه ای باید به وضوح ذکر شود که دال متکی به زمین، یک دیافراگم سازه ای بوده و جزئی از سیستم مقاوم در برابر زلزله منظور شده است.

4-9-20-9 کلاف های لرزه ای در شالوده

1-4-9-20-9 در سازه های با شکل پذیری متوسط و زیاد، سر شمع ها، ستون پایه ها، و پی های صندوقهای باید به وسیله ی کلافهای لرزه ای و در جهات متعامد به یک دیگر متصل شوند؛ مگر آن که بتوان ثابت نمود که از روش های دیگر شرایط تکیه گاهی مشابهی برای آنها تامین شده اند.

2-4-9-20-9 در خاکهای متوسط و نرم (زمین نوع IV بر اساس مبحث ششم مقررات ملی ساختمان)، شالوده های منفرد گسترده باید به وسیله ی کلاف های لرزه ای به یک دیگر متصل شوند.

3-4-9-20-9 در مواردی که به کلافهای لرزه ای در شالوده نیاز است، مقاومت کششی و فشاری آنها باید برابر با حداقل 0.10S_DS برابر بزرگترین نیروی محوری ضریب دار ستون و یا سر شمع تحت بارهای مرده و زنده باشند؛ مگر آن که محدودیت حرکت جانبی از یکی از روشهای زیر تامین شده باشد. S_Ds پارامتر شتاب پاسخ طیفی در تناوب های کوتاه متناظر با ۵ درصد استهلاک است که بر اساس مبحث ششم مقررات ملی ساختمان تعیین می شود.

الف – وجود تیرهای بتن آرمه در داخل دال منکی به زمین؛

ب– وجود دال های متکی به زمین؛

پ– محصور شدگی شالوده ی منفرد یا سر شمع به وسیله ی بسترهای سنگی مناسب، خاکهای چسبنده ی سخت، و یا خاکهای دانه ای بسیار متراکم؛

ت– سایر روش هایی که به تایید مقام قانونی مسئول رسیده باشند.

4-4-9-20-9 در سازه های با شکل پذیری متوسط و زیاد، تیرهای در تراز پی را می توان کلاف لرزه ای محسوب نمود؛ به شرط آن که دارای آرماتورهای طولی پیوسته با طول های گیرایی کافی در داخل ستون و یا بعد از آن بوده و یا آرماتورهای طولی آنها در سر شمع یا شالوده مهار شده باشند، و شرایط زیر را نیز تامین نمایند:

الف– کوچکترین بعد تیر در تراز پی بزرگتر از $\frac{1}{20}$ فاصله ی آزاد ستون های متصل به یک دیگر بوده، ولی نیازی نیست که بزرگتر از ۴۵۰ میلی متر باشد.

ب- از دورگیرهای عرضی که فاصله ی آنها از یک دیگر از کمترین دو مقدار نصف کوچک ترین دو بعد متعامد مقطع و ۳۰۰ میلی متر بیشتر نباشد، استفاده شود.

5-9-20-9 شالوده های عمیق

1-5-9-20-9 ضوابط این قسمت برای انواع پی های عمیق مطابق (الف) تا (ت) که بارهای وارده از سازه های با شکل پذیری متوسط و زیادی را تحمل می کنند، به کار میروند:

الف – شمع های درجا ریخته بدون غلاف؛

ب– شمع های درجا ریز با غلاف نازک فولادی؛

پ– شمع های درجا ریز محصور شده با لوله فولادی؛

ت– پیش ساخته بتنی.

2-5-9-20-9 شمع ها، پایه ها و شالوده های صندوقه ای که بارهای کششی را تحمل می نمایند، باید دارای آرماتورهای طولی پیوسته، در طول خود برای مقاومت در برابر نیروهای کششی طراحی باشند.

3-5-9-20-9 حداقل آرماتورهای طولی و عرضی که بر اساس بند ۹-۲۰-۹-۵-۷ لازم است، باید در تمام طول غير مهار شده ی شمع که در هوا، آب، و یا خاک فاقد توانایی تامین تکیه گاه جانبی به منظور جلوگیری از کمانش شمع قرار دارد، ادامه داشته باشد.

4-5-9-20-9 کلیدی آرماتورهای عرضی شامل دورگیرها، دور پیچ ها، و سنجاقی ها باید در انتها دارای قلابهای لرزه ای باشند.

5-5-9-20-9 در شمع هایی که بار سازه های با شکل پذیری متوسط و یا زیاد را تحمل می کنند، و یا شمع هایی که در زمین نوع IV حفاری شدهاند، باید از آرماتورهای عرضی مطابق بندهای 9-20-6-3-3-2 تا ۹-۲۰-۶-۳-۳-۵ در محدوده ی ۷ برابر قطر شمع در بالا و پایین مقطعی از شمع که خاک مجاور آن در لایه ی زیر مقطع سخت بوده و در لایه ی بالای آن نرم و روان گرامی باشد، استفاده گردد.

6-5-9-20-9 در فونداسیون های عمیقی که بار وارده از سازه های سبک یک و دو طبقه (مشابه LSF) را تحمل می کنند. نیازی به رعایت ضوابط آرماتورهای عرضی مطابق بندهای ۹-۲۰-۹-۵-۳ تا ۹-۲۰-۹-۵-۵ نمی باشد.

7-5-9-20-9 شمع های درجا ریخته ی بدون غلاف

1-7-5-9-20-9 آرماتورها در شمع های درجا ریخته ی بتنی بدون غلاف باید در محل هایی که بر اساس محاسبات مورد نیاز هستند، قرار داده شده و الزامات جدول 9-20-5 نیز رعایت شوند.

جدول 9-20-5 حداقل آرماتور در شمع های درجا ریخته ی بدون غلاف
حداقل آرماتور		سازه با شکل پذیری کم – هر نوع خاک	سازه با شکل پذیری متوسط و زیاد- زمین نوع I و II و III	سازه با شکل پذیری متوسط و زیاد – زمین نوع IV
حداقل درصد آرماتورهای طولی (حداقل تعداد میلگرد)		0.0025 حداقل تعداد میلگرد بر اساس بند 9-12-6-2	0.0050 حداقل تعداد میلگرد بر اساس بند 9-12-6-2	0.0050 حداقل تعداد میلگرد بر اساس بند 9-12-6-2
حداقل طول آرماتور گذاری شده ی شمع		بزرگترین طول (الف) تا (ت): الف- یک سوم طول شمع ب- 3000 میلی متر پ- 3 برابر قطر شمع ت- طول خمشی شمع ^[3]	بزرگترین طول (الف) تا (ت): الف- یک سوم طول شمع ب- 3000 میلی متر پ- 3 برابر قطر شمع ت- طول خمشی شمع ^[3]	طول کل شمع به استثنای موارد [1]و [2]در یادداشت های زیر جدول
ناحیه ی آرماتورهای محصور کننده ی عرضی	طول ناحیه ی آرماتورگذاری شده	3 برابر قطر شمع از زیر سر شمع	3 برابر قطر شمع از زیر سر شمع	7 برابر قطر شمع از زیر سر شمع
	نوع آرماتورهای عرضی	دورگیرها و دورپیچ ها به قطر حداقل 10 میلی متر	در شمع های با قطر حداکثر 500 میلی متر؛ دورگیر یا دورپیچ به قطر حداقل 10 میلی متر در شمع های با قطر بیشتر از 500 میلی متر: دورگیرها یا دورپیچ ها به قطر حداقل 14 میلی متر مطابق بند 9-20-6-3-3-2
	فاصله و مقدار آرماتورهای عرضی	فاصله ی آرماتورهای عرضی نباید از 150 میلی متر و یا 8 برابر قطر آرماتورهای طولی بیشتر باشد.	مطابق بند 9-20-6-3-3-3، ولی بیشتر از نصف مقادیر مورد نیاز در رابطه ی 9-20-8		مطابق بند 9-20-6-3-3-3، ولی بیشتر از نصف مقادیر مورد نیاز در رابطه ی 9-20-8
آرماتورهای عرضی در سایر نواحی شمع	نوع آرماتورهای عرضی	دورگیرها و دورپیچ ها به قطر حداقل 10 میلی متر	در شمع های با قطر حداکثر 500 میلی متر؛ دورگیر یا دورپیچ به قطر حداقل 10 میلی متر در شمع های با قطر بیشتر از 500 میلی متر: دورگیرها یا دورپیچ ها به قطر حداقل 14 میلی متر مطابق بند 9-20-6-3-3-2
آرماتورهای عرضی در سایر نواحی شمع	فاصله و مقدار آرماتورهای عرضی	فاصله ی آرماتورهای عرضی نباید از 16 برابر قطر آرماتورهای طولی بیشتر باشد.	فاصله ی آرماتورهای عرضی از یکدیگر برابر با کوچکترین سه مقدار: الف- 12 برابر قطر آرماتور طولی پ- $\frac{1}{2}$ قطر شمع پ- 300 میلی متر

[1] در شمع هایی که به طول کافی در خاک سخت و یا سنگ قرار دارند، آرماتوربندی را می توان در فاصله ی کمترین دو مقدار 5 درصد طول شمع و یا 33 درصد طولی از شمع که در سنگ یا خاک سخت قرار داردف از نوک شمع قطع نمود.

[۲] به جای منظور نمودن آرماتور حداقل در سر تا سر طول شمع، شمع را می توان برای تحمل حداکثر انحنای تحمیل شده بر آن که در اثر حرکت زمین و بازتاب سازه ایجاد می شود، طراحی نمود. انحنا باید شامل کرنش های خاک در میدان آزاد که برای اندرکنش سازه – پی تغییر داده شده است، به همراه تغییر شکل های پی که در اثر بارهای زلزله ایجاد می شود، باشد. حداقل آرماتورها نباید از مقداری که برای سازه های با شکل پذیری متوسط یا زیاد که بر روی خاک نوع I، II و III واقع شده اند، کمتر باشد.

[۳] طول خمشی شمع عبارت است از فاصله ی قسمت تحتانی سر شمع تا مقطعی از شمع که در آن 0.4M_cr>M_u شود.

8-5-9-20-9 شمع های درجا ریز با غلاف نازک فولادی

1-8-5-9-20-9 حداقل درصد فولاد و طول آرماتورها برای انواع شمع های درجا ریز با غلاف نازک فولادی مطابق الزامات بند ۹-۲۰-۹-۵-۷ می باشند.

2-8-5-9-20-9 ضخامت غلاف جداره در این شمع ها که به صورت دورپیچ جوش شده می باشد نباید از ۲ میلی متر کمتر بوده و این غلاف باید شمع را از آسیب مواد مضر در خاک و یا اثرات تغییر سطح آبهای زیر زمینی مصون نگه دارد.

9-20-9-5-9 شمع های درجا ریز محصور شده با لوله ی فولادی

1-9-5-9-20-9 درصد آرماتورهای طولی در قسمت فوقانی شمع برابر یک در صد سطح مقطع کل شمع بوده و طول آنها در داخل شمع برابر با حداقل دو برابر طول قسمت مدفون مورد نیاز در سر شمع است؛ به شرطی که از طول گیرایی آرماتورهای شمع در کشش کم تر نباشد.

10-5-9-20-9 شمع های بتنی پیش ساخته

1-10-5-9-20-9 در شمع های پیش ساخته ی کوبیدنی، طول ناحیه ای از شمع که در آن باید از آرماتورهای عرضی استفاده شود، باید با منظور نمودن امکان تغییرات در تراز نوک شمع تعيين گردد.

2-10-5-9-20-9 در شمع های پیش ساخته ای که بار ساختمان های با شکل پذیری کم را تحمل می کنند، باید بندهای (الف) تا (ت) رعایت شوند:

الف– حداقل آرماتور طولی یک درصد مقطع شمع باشد.

ب– آرماتورهای طولی در شمع های به قطر ۵۰۰ میلی متر و کمتر باید به وسیله ی دورگیرهای با قطر حداقل ۱۰ میلی متر، و برای قطرهای بزرگتر از ۵۰۰ میلی متر به وسیله ی دورگیرهای با قطر حداقل ۱۲ میلی متر محصور شوند.

پ– فاصله ی دورگیرها از یک دیگر در طولی از شمع برابر با ۳ برابر بعد حداقل مقطع شمع از زیر سر شمع نباید از ۸ برابر قطر کوچک ترین میلگرد طولی و یا ۱۵۰ میلی متر بیشتر باشد.

ت – فاصله ی آرماتورهای عرضی از یک دیگر در سر تا سر طول شمع نباید از ۱۵۰ میلی متر بیشتر باشد.

3-10-5-9-20-9 در شمع های پیش ساخته ای که بار ساختمانهای با شکل پذیری متوسط و زیاد را تحمل می کنند، باید ضوابط بند ۹-۲۰-۹-۵-۱۰-۲ و جدول ۹-۲۰-۵ مربوط به شمع های در جا ریخته ی بدون غلاف، برای شکل پذیری متوسط و زیاد، رعایت شوند.

4-10-5-9-20-9 در شمع های پیش ساخته و پیش تنیده که بار ساختمان های با شکل پذیری کم را تحمل می کنند، باید بندهای (الف) و (ب) رعایت شوند:

الف – درصد حجمی آرماتورهای عرضی از نوع دور پیچ یا دورگیرهای دایره ای، ρ_s، در ۶۱۰۰ میلی متر فوقانی از زیر سرشمع، نباید از $0.15\left ( \frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}} \right )$ ، و یا با محاسبات دقیق تر از $0.15\left ( \frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}} \right )\left ( 2.8+\frac{2.3P_{u}}{f_{c}^{'}A_{g}} \right )$ کمتر باشد. مقدار f_yt نباید بیشتر از 7۰۰ مگاپاسکال منظور شود.

ب– درصد حجمی آرماتورهای عرضی از نوع دور پیچ یا دورگیر دایره ای، ρ_s ، در ناحیه ی پایین تر از ۶۱۰۰ میلی متر فوقانی در طول شمع، نباید از نصف مقادیر محاسبه شده در بند (الف) کمتر باشد.

5-10-5-9-20-9 در شمع های پیش ساخته و پیش تنیده که بار ساختمانهای با شکل پذیری متوسط و زیاد را تحمل می کنند، باید علاوه بر رعایت بندهای (الف) تا (ث)، طول ناحیه ی شکل پذیر شمع معادل با فاصله ی زیر سر شمع تا نقطه ای که انحنا در آن به صفر می رسد، به علاوه ی سه برابر کوچکترین بعد شمع، ولی در هر حال بزرگتر از ۱۰۶۰۰ میلی متر منظور شود. در صورتی که طول شمع مساوی یا کوچکتر از ۱۰۶۰۰ میلی متر باشد، کل طول شمع مساوی طول ناحیه ی شکل پذیر منظور می شود.

الف – در طول ناحیه ی شکل پذیر شمع، فاصله ی مرکز تا مرکز دور پیچ ها یا دورگیرها از یک دیگر نباید از کوچکترین مقدار 0/20 کوچکترین بعد شمع، 6 برابر قطر آرماتورهای طولی و ۱۵۰ میلی متر بیشتر باشد.

ب– وصله ی دور پیچ ها باید از طریق هم پوشانی یک دور کامل دور پیچ، جوش کاری، و یا وصله های مکانیکی تامین شود. در صورتی که دورپیچ ها از طريق هم پوشانی به هم وصله شوند، انتهای هر دور پیچ باید به یک قلاب لرزه ای منتهی شود. ضوابط وصله های مکانیکی و جوشی باید مطابق بند 9-21-4-7 باشند.

پ– در مواردی که از دور پیچ ها یا دورگیرهای دایره ای برای آرماتورهای عرضی استفاده می شود، نسبت حجمی ρ_s آرماتورهای عرضی در طول ناحیه ی شکل پذیر شمع، نباید از $0.2\left ( \frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}} \right )$ ، و یا به صورت دقیق تر از مقدار $0.06\left ( \frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}} \right )\left ( 2.8+\frac{2.3P_{u}}{f_{c}^{'}A_{g}} \right )$ کمتر باشد. حداقل نسبت حجمی آرماتورهای عرضی را می توان از طریق دو دور پیچ داخلی و خارجی در مجاورت یک دیگر تامین نمود. f_yt نباید بزرگتر از ۷۰۰ مگاپاسکال منظور گردد.

ت– در نواحی خارج از ناحیهی شکل پذیر شمع می توان از نسبت حجمی ρ_s حداقل برابر با نصف مقدار مورد نیاز در ناحیه ی شکل پذیر شمع استفاده نمود. حداکثر فاصله ی آرماتورهای عرضی از یک دیگر باید مطابق بند ۹-۱۵-۴-۵-۳ باشد.

ث- در مواردی که از دورگیرهای مستطیلی و سنجاقی ها برای آرماتورهای عرضی استفاده می شود، سطح مقطع كل آرماتورهای عرضی در ناحیه ی شکل پذیر شمع باید از بزرگ ترین دو مقدار زیر بیشتر بوده و f_yt حداکثر ۷۰۰ مگاپاسکال منظور شود:

(22-20-9)	$A_{sh}=0.3sb_{c}\left ( \frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}} \right )\left ( \frac{A_{g}}{A_{ch}} -1.0\right )\left ( 0.50+\frac{1.4P_{u}}{f_{c}^{'}A_{g}} \right )$
(23-20-9)	$A_{sh}=0.12sb_{c}\left ( \frac{f_{c}^{'}}{f_{yt}} \right )\left ( 0.50+\frac{1.4P_{u}}{f_{c}^{'}A_{g}} \right )$

قطر میلگردهای عرضی نباید از ۱۰ میلی متر کمتر باشد. در انتهای دورگیرها در گوشه ها باید از قلابهای لرزه ای استفاده گردد.

6-10-5-9-20-9 در شمع های پیش ساخته ای که بار سازه های با شکل پذیری متوسط و زیاد را تحمل می کنند، حداکثر بار محوری که از ترکیب های بارهای قائم و جانبی به دست می آید، نباید از مقادیر (الف) و (ب) بیشتر باشد :

الف– در شمع های با مقطع مربعی: 0.2f’_cA_g

ب– در شمع های با مقطع دایره ای یا ۸ ضلعی: 0.4f’_cA_g

6-9-20-9 مهار شمع ها و پایه ها

1-6-9-20-9 در کلیه ی شمع هایی که در مناطق زلزله خیز واقع شده اند و در آنها آرماتورهای طولی برای تحمل کشش در شمع محاسبه شده اند، انتقال کشش بين بتن و سر شمع و اجزای رو سازه باید با منظور نمودن جزئیات مناسب انجام شود.

2-6-9-20-9 در کلیه ی شمع های معمولی و شمع های محاط شده در لوله که در مناطق زلزله خیز واقع شده اند، آرماتورها باید با طولی برابر طول گیرایی و یا با روشهای مناسب دیگر در داخل سر شمع مهار شوند. در شمع هایی که تحت بار فشاری هستند، طول گیرایی برای حالت فشاری محاسبه می شود. در صورت وجود بر کنش در شمع، طول گیرایی آرماتورها باید بدون توجه به مقدار اضافه آرماتور مصرف شده محاسبه گردد.

3-6-9-20-9 در شمع های پیش ساخته، کشش ایجاد شده در اثر زلزله باید به سر شمع یا پی گسترده ی روی شمع از طریق سوراخ کردن و کار گذاشتن آرماتور در شمع پیش ساخته، با استفاده از ملات مناسب که کفایت آن از طریق آزمایش ثابت شده و قادر باشد حداقل تنش 1.25f_y را در آرماتورها تامین نماید، منتقل شود.

10-20-9 اعضایی از سازه که جزیی از سیستم مقاوم در برابر زلزله منظور نمی شوند

1-10-20-9 در سازه های با شکل پذیری زیاد یا متوسط می توان در صورت لزوم برخی از اعضای سازه ای (تیرها، ستونها، دال ها و دیوار پایه ها) را به عنوان جزئی از سیستم باربر جانبی منظور ننمود. در چنین حالتی باید از سختی و مقاومت این اعضا در برابر بارهای جانبی صرف نظر شود،؛ ولی این اعضا و اتصالات آنها باید طوری طراحی شوند که بتوانند به صورت مناسب بارهای قائم وارده بر آنها که شامل اثرات همزمان مولفه قائم زلزله نیز می شود، را تحت اثر تغییر مکان های جانبی ایجاد شده به واسطه ی بحرانی ترین اثر زلزله تحمل نمایند. در این اعضا باید اثرات ثانویه ی (P-Δ) ) نیز منظور گردند. بند ۹-۲۰-۱۰ ضوابط طراحی این اعضا را مشخص می کند.

2-10-20-9 نیروهای طراحی

1-2-10-20-9 اعضایی از سازه که برای تحمل نیروهای زلزله به کار گرفته نمی شوند، باید برای ترکیبهای بارهای قائم، که شامل اثرات هم زمان مولفه قائم زلزله نیز می شود مطابق فصل ۹-۷، که همزمان با تغبیر مکان های جانبی طرح، δ_u، عمل می کنند، طراحی شوند.

3-10-20-9 تیرها، ستون ها و اتصالات تیر به ستون درجا ریخته

1-3-10-20-9 طراحی تیرها، ستونها و اتصالات تیر به ستون باید بر اساس مقدار لنگر خمشی و برش ایجاد شده در آنها وقتی تحت تاثیر تغییر مکان جانبی طرح، δ_u، قرار گیرند. مطابق بندهای ۹-۲۰-۱۰-۳-۲ و یا ۹-۲۰-۱۰-۳-۳، انجام شود. در صورتی که اثرات δ_u در محاسبات به صورت مستقیم منظور نگردد، باید ضوابط بند ۹-۲۰-۱۰-۳-۳ تامین گردند.

2-3-10-20-9 چنان چه لنگر خمشی و نیروی برشی ایجاد شده در عضو قاب کمتر از لنگر خمشی و نیروی برشی مقاوم آن باشد، موارد (الف)، (ب) و (پ) باید رعایت شوند:

الف – آرماتورهای طولی در تیرها باید بر طبق ضوابط بند ۹-۲۰-۶-۲-۲-۱ در نظر گرفته شوند. در سر تا سر طول تیر باید از آرماتورهای عرضی به فاصله ی حداکثر 0.5d استفاده شود. در صورتی که نیروی محوری ضریبدار در تیر از 0.10A_gf’_c تجاوز نماید، به عنوان آرماتور عرضی باید از دورگیرهایی مطابق بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۲ که به فاصله ی کم ترین دو مقدار برای کوچک ترین قطر آرماتورهای طولی و ۱۵۰ میلی متر از یک دیگر قرار دارند، استفاده شود.

ب- آرماتورها در ستون ها باید بر طبق ضوابط بندهای ۹-۲۰-۶-۳-۲-۱ و ۹-۲۰-۶-۴ در نظر گرفته شوند. برای آرماتورهای عرضی باید از آرماتورهای دور پیچ مطابق بند ۹-۲۱-۶-۳، و یا دورگیر مطابق بند ۹-۲۱-۶-۴ با فاصله ای که از کمترین دو مقدار 6d_b آرماتور طولی محاط شده و ۱۵۰ میلی متر بیشتر نباشد، در تمام طول استفاده شود. همچنین، آرماتورهای عرضی نیز مطابق بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۲ (الف) تا (ج)، باید در طول l₀ بر اساس بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۱ از بر هر اتصال تیر به ستون قرار داده شوند.

پ– در ستون هایی که نیروهای محوری ضریب دار در اثر بارهای قائم در آنها از 0.35P₀ تجاوز می کند، باید ضوابط بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۸ و قسمت (ب) بند حاضر رعایت شوند. مقدار آرماتورهای عرضی برای دور گیرهای چندضلعی در این ستونها باید حداقل برابر با نصف مقدار بزرگتری که از روابط ۹-۲۰-۲ و ۹-۲۰-۳ بدست می آید بوده و برای دور پیچ ها و دورگیرهای دایره ای باید حداقل برابر نصف مقدار بزرگتری که از بندهای ۹-۲۰-۷ و ۹-۲۰-۸ به دست می آید باشد. این آرماتورهای عرضی باید در طول l₀ که در بند ۹-۲۰-۶-۳-۳-۱ تعریف شده است، از بر اتصالات تیر به ستون در بالا و پایین ستون قرار داده شوند.

ت – اتصالات تیر به ستون باید مطابق فصل 9-16 باشند.

3-3-10-20-9 چنان چه لنگر خمشی و نیروی برشی ایجاد شده در عضو قاب بیشتر از ϕM_n یا ϕV_n باشند، و یا در صورتی که مقادیر لنگر خمشی یا برش مطابق بند ۹-۲۰-۱۰-۲-۱ محاسبه نشده باشند، باید ضوابط (الف) تا (ت) این بند رعایت شوند:

الف – مشخصات مصالح، باید مطابق ضوابط بندهای ۹-۲۰-۲-۵-۱ و ۹-۲۰-۲-۵-۲ و وصله های مکانیکی و جوشی باید مطابق ضوابط بندهای ۹-۲۰-۶-۲-۲-۶ تا ۹-۲۰-۶-۲-۲-۹ برای قاب های ویژه باشند.

ب– در تیرها باید ضوابط بندهای ۹-۲۰-۱۰-۳-۲ (الف) و ۹-۲۰-۶-2-4-۱ رعایت شوند.

پ– در ستون ها باید ضوابط بندهای ۹-۲۰-۶-۳-۲، ۹-۲۰-۶-۳-۳ و ۹-۲۰-۶-3-4 رعایت شوند.

ت– در اتصالات تیر به ستون باید ضوابط بند ۹-۲۰-۶-5-۳-۱ برای قاب های ویژه و 9-20-5-4-1 برای قاب های متوسط رعایت شوند.

4-10-20-9 اتصالات دال به ستون

1-4-10-20-9 در اتصالات دال های دو طرفه ی بدون تیر به ستون، باید در کلیه ی مقاطع بحرانی که در بند ۹-۸-۵-۲-۱ تعریف شده اند، در صورتی که $\frac{\Delta _{x}}{h_{sx}}\geq 0.035-\frac{1}{20}\left ( \frac{V_{uv}}{\varphi V_{c}} \right )$ باشد، از آرماتورهای برشی مطابق ضوابط بند ۹-۲۰-۱۰-۴-۳ و یکی از دو بند ۹-۱۰-۷-3-7 و 9-10-7-3-8 استفاده شود. در محاسبه ی v_uv فقط ترکیب های باری که شامل E هستند، باید منظور گردند. مقدار $\frac{\Delta _{x}}{h_{sx}}$ باید برای بزرگ ترین مقداری که در طبقات فوقانی و تحتانی مجاور طبقه ی مورد نظر هستند، محاسبه شود. مقدار v_c باید بر اساس بند ۹-۸-۵ محاسبه شود.

2-4-10-20-9 در صورتی که $\frac{\Delta _{x}}{h_{sx}}\leq 0.005$ باشد، نیازی به محاسبه ی آرماتور برشی مطابق بند 9-20-10-4-1 نمی باشد.

3-4-10-20-9 در مقطع بحرانی دال، آرماتورهای برشی مورد نیاز باید رابطه ی $v_{s}\geq 0.29\sqrt{f_{c}^{'}}$ را تامین نموده و حداقل تا ۴ برابر ضخامت دال از بر تکیه گاه در مجاورت مقطع بحرانی دال ادامه داشته باشند.

5-10-20-9 دیوار پایه ها

1-5-10-20-9 در دیوار پایه ها باید ضوابط بند ۹-۲۰-۷-۶ رعایت شوند. در مواردی که طبق ضوابط مبحث ششم مقررات ملی ساختمان اثرات اضافه مقاومت باید در طراحی سیستم باربر جانبی منظور شوند، می توان نیروی برشی طراحی را Ω₀ برابر برش ایجاد شده در دیوار پایه در اثر تغییر مکان طرح، δ_u، منظور نمود.