1-3-16 دامنه کاربرد

1-1-3-16 احکام این فصل به الزامات آن قسمت از اجرای کار و نصب تاسیسات بهداشتی اختصاص دارد که در فصلهای دیگر نیامده است.

2-3-16 کلیات

1-2-3-16 اجرای کار و نصب تأسیسات بهداشتی باید با رعایت پایداری و مقاومت سازه ای ساختمان انجام گیرد و مراقبت شود که در جریان اجرای تأسیسات و بهره برداری از لوازم بهداشتی هیچ آسیبی به دیوارها و دیگر اجزای ساختمان وارد نشود.

2-2-3-16 فاضلاب خروجی از هر یک از لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده های آب باید، با اتصال مستقیم، یا اتصال غیر مستقیم به طور اطمینان بخش به شبکه لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان (یا ملک)، طبق الزامات مقرر شده در این مبحث متصل شود.

3-2-3-16 آب مصرفی هر یک از لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده ها باید با اتصال مستقیم یا غیر مستقیم به طور اطمینان بخش، به شبکه لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان (یا ملک) طبق الزامات مقرر شده در این مبحث، متصل شود.

4-2-3-16 هیچ یک از لوله کشی ها و دیگر اجزای تأسیسات بهداشتی جز کفشوی یا حوضچه و پمپ تخلیه آب کف چاه آسانسور، نباید در داخل چاه آسانسور، یا ماشین خانه آن، نصب شود.

(الف) تخلیه این کفشوی (یا حوضچه) باید با اتصال غیر مستقیم به شبکه لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان انجام گیرد.

5-2-3-16 اندازه های لوله فیتینگ و شیر در این مبحث اندازه های نامی است، مگر آن که در متن احکام جز آن مقرر شده باشد.

3-3-16 ایمنی و بهداشت

1-3-3-16 اگر در یک ساختمان (یا ملک) به سبب وجود تأسیسات بهداشتی یا فقدان آن، از نظر بهداشتی یا ایمنی وضعیت خطرناکی رخ دهد، صاحب ساختمان یا نماینده قانونی او، باید برای برطرف کردن این خطر، با انجام اصلاحات لازم در تأسیسات بهداشتی موجود، تا زمانی که وضعیت سالم بهداشتی و ایمنی پدید آید اقدام کند.

2-3-3-16 هر قسمت از ساختمان (یا ملک) که در نتیجه نصب، تعمیر، یا نوسازی تأسیسات بهداشتی موجود، دستخوش تخریب، تغییر یا جابجایی شود، باید پس از انجام کارهای مربوط به تأسیسات بهداشتی مجدداً به حالت قابل قبول، بی خطر و ایمن بازسازی شود.

4-3-16 فضای نصب لوازم بهداشتی

1-4-3-16 فضای نصب توالت، دستشویی، دوش، سینک و دیگر لوازم بهداشتی باید روشنائی و تعویض هوا داشته باشد.

الف) روشنایی این فضاها باید طبق الزامات “مبحث سیزدهم – طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمانها” تأمین شود.

ب ) تعويض هوای این فضاها باید طبق الزامات “مبحث چهاردهم – تأسیسات مکانیکی ساختمان” انجام شود.

2-4-3-16 لوازم بهداشتی و لوله کشی های مربوط به آنها باید طوری استقرار یابند و نصب شوند که مانع باز و بسته شدن عادی پنجره ها و درها نشوند.

3-4-3-16 سطوح داخلی کف و دیوارهای فضایی که در آن توالت نصب میشود، باید صاف، قابل شستشو و غیر قابل نفوذ آب باشد.

4-4-3-16 هر توالت که در ساختمانهای عمومی برای استفاده مراجعان یا کارکنان نصب می شود باید با دیوار یا تیغه و در، به صورت اتاقک خصوصی، از فضاهای مجاور جدا شود.

الف) در یک گروه بهداشتی با یک توالت، که برای استفاده یک نفر پیش بینی شده است و درِ آن قفل میشود پیش بینی دیوار، تیغه و درِ جدا کننده برای توالت ضروری نیست.

5-3-16 شبکه های لوله کشی آب و فاضلاب

1-5-3-16 در صورت موجود و در دسترس بودن شبکه لوله کشی آب شهری، لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان، باید به این شبکه متصل شود و آب مورد نیاز خود را از آن دریافت کند.

الف) موجود و در دسترسی بودن لوله کشی آب شهری به این معنی است که از سازمان مسئول آب شهری استعلام شود و آن سازمان آمادگی خود را برای دادن انشعاب اعلام کند.

ب) اگر در محل ساختمان، شبکه آب شهری موجود و در دسترس نباشد، باید برای تأمین آب مصرفی مورد نیاز از یک منبع خصوصی، مورد تأیید مراجع دارای صلاحیت قانونی، استفاده شود.

2-5-3-16 در صورت موجود و در دسترس بودن شبکه لوله کشی فاضلاب شهری لوله کشی فاضلاب ساختمان باید به این شبکه متصل شود و فاضلاب ساختمان به آن هدایت گردد.

الف) موجود و در دسترس بودن شبکه لوله کشی فاضلاب شهری به این معنی است که از سازمان مسئول فاضلاب شهری استعلام شود و آن سازمان آمادگی خود را برای گرفتن انشعاب اعلام کند.

ب) اگر در محل شبکۀ لوله کشی فاضلاب شهری موجود و در دسترس نباشد باید برای دفع فاضلاب ساختمان با استفاده از یکی از روشهای مورد تأیید اقدام شود.

پ) اگر در ساختمان شبکه لوله کشی فاضلاب خاکستری پیشبینی شود، فاضلاب خروجی از وان، زیر دوشی، دستشویی، لگن یا ماشین رختشویی ممکن است به شبکه لوله کشی فاضلاب خاکستری هدایت شود.

3-5-3-16 وارد کردن و ریختن هر گونه خاکستر، مواد نیمه سوخته (زغال و مانند آن)، مواد پارچه ای (مانند کهنه و قاب دستمال) مواد سمی مواد قابل اشتغال یا قابل انفجار، گازها، مواد نفتی و چربی و مواد غیر قابل انحلال دیگری که ممکن است باعث گرفتگی، مسدود شدن، آسیب دیدن یا اضافه بار ،شود به لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان و شبکه لوله کشی فاضلاب شهری ممنوع است.

الف) فاضلاب خروجی از تأسیسات صنعتی و تولیدی نباید وارد لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان شود. ورود فاضلاب صنعتی به شبکه فاضلاب شهری به شرطی مجاز است که سازمان مسئول فاضلاب شهری هدایت آن را به شبکه فاضلاب شهری مجاز بداند.

6-3-16 مصالح

1-6-3-16 روی هر طول لوله هر قطعه از فیتینگ های لوله کشی و هر یک از لوازم بهداشتی باید نام یا مارک سازنده، به طور برجسته، با مهر پاک نشدنی نقش شده باشد.

2-6-3-16 مصالحی که در تأسیسات بهداشتی ساختمان به کار میرود باید طبق دستورالعملی نصب شود که در استاندارد هر یک داده شده است.

الف) در صورتی که دستورالعمل از استاندارد در دست نباشد، نصب هر یک از مصالح باید با رعایت راهنمای کارخانه سازنده صورت گیرد.

ب) در صورتی که دستورالعمل استاندارد یا توصیه های کارخانه سازنده هر یک از مصالح با الزامات مندرج در این مبحث از مقررات ملی ساختمان مطابقت نداشته باشد، نصب هر یک از مصالح، باید طبق الزامات این مبحث صورت گیرد.

3-6-3-16 لوله، فیتینگ و دیگر اجزای لوله کشی غیر فلزی باید گواهی آزمایش و مطابقت آن با استانداردهای مراجع صلاحیت دار بهداشتی را داشته باشد.

الف) لوله، فیتینگ و دیگر اجزای لوله کشی غیر فلزی، که در لوله کشی آب مصرفی ساختمان به کار میرود، باید گواهی مراجع صلاحیت دار بهداشتی را برای توزیع آب آشامیدنی داشته باشند.

4-6-3-16 گواهی آزمایش

الف) هر یک از اجزای لوله کشی، لوازم بهداشتی، شیرهای برداشت آب و دستگاه هایی که در تأسیسات بهداشتی ساختمان به کار میرود باید از یک موسسه معتبر گواهی آزمایش و مطابقت آن با استانداردی که بر طبق آن ساخته شده است، داشته باشد.

(۱) موسسه گواهی کننده باید مدارک مربوط به روند آزمایش را نگه داری کند.

(۲) مدارک باید شامل جزئیات لازم برای مطابقت آن ، با الزامات مندرج در استاندارد مربوط و در مورد آزمایش هر قطعه یا دستگاه باشد.

ب) موسسه گواهی کننده باید شخصیت حقوقی داشته باشد و دارای صلاحیت لازم برای آزمایش مورد نظر باشد.

(۱) موسسه گواهی کننده ، باید به ابزار و تجهیزات لازم برای آزمایش مورد نظر مجهز باشد.

(۲) موسسه گواهی کننده باید نیروی انسانی کار آزموده و با تجربه، که برای انجام عملیات آزمایش و ارزیابی آن آموزش دیده باشد، در استخدام داشته باشد.

7-3-16 حفاظت لوله کشی

1-7-3-16 لوله هایی که از زیر یا داخل پی، یا دیوار باربر ساختمان عبور می کنند، باید در برابر شکسته شدن بر اثر بار وارده حفاظت شوند. در این حالت لوله باید در داخل غلاف فلزی قرار گیرد، یا از زیر طاقی ساخته شده با مصالح ساختمانی مقاوم بگذرد. قطر غلاف لوله در داخل پی باید دست کم دو اندازه از قطر لوله بزرگتر باشد.

2-7-3-16 اگر لوله از داخل محیط یا مصالح خورنده ای که ممکن است بر سطح خارجی لوله اثر خوردگی داشته باشد، عبور کند باید سطح خارجی لوله در برابر خوردگی، با اندود یا روکش مقاوم در برابر خوردگی حفاظت شود.

(الف) اندود یا روکش نباید مانع حرکت لوله ناشی از انقباض و انبساط شود.

3-7-3-16 هر نوع لوله کشی در تأسیسات بهداشتی باید به ترتیبی نصب شود که فشارهای وارد بر آن بیش از آنچه در ساخت لوله پیش بینی شده، نباشد. عبور لوله از دیوارها، تیغه ها، سقف کف باید از داخل غلاف لوله صورت گیرد.

(الف) فاصله بین سطح خارجی لوله و سطح داخلی غلاف باید با مواد قابل انعطاف پر شود.

ب ) در صورتی که غلاف در دیوار آتش نصب می شود، موادی که برای پر کردن فاصله به کار می رود، باید همان مقاومتی را داشته باشد که برای دیوار آتش تعیین شده است.

4-7-3-16 اطراف لوله هواکش فاضلاب که از بام عبور می کند باید به کمک مواد آب بند مانند ورق سربی، ورق فولادی گالوانیزه، ورق آلومینیومی و ورق پلاستیکی، در برابر نفوذ رطوبت و آب آب بندی شود.

5-7-3-16 آن قسمت از لوله کشی آب مصرفی، فاضلاب یا آب باران، که در خارج از ساختمان و زیر کف و در داخل زمین نصب می شود باید با توجه به دمای هوای محل استقرار ساختمان، زیر خط تراز یخبندان و عمق مناسب قرار گیرد.

الف) لوله های آب مصرفی، فاضلاب یا آب باران در داخل دیوارهای خارجی ساختمان، یا هرجای دیگری که در معرض یخ زدن قرار میگیرند، باید با پوشش عایق یا گرم کردن لوله، در برابر یخ زدن حفاظت شوند.

6-7-3-16 اجزای لوله کشی که در کوچه، پارکینگ، گاراژ یا فضاهای مشابه دیگر که ممکن است در معرض ضربات فیزیکی قرار گیرند، نصب می شوند یا باید توکار باشند و یا با روشهای دیگری حفاظت شوند.

8-3-16  لوله گذاری در ترنج

1-8-3-16 کف بستری که برای دفن لوله های افقی فاضلاب یا آب باران حفر می شود باید با استفاده از ماسه و شن نرم طوری آماده شود که برای تحمل وزن لوله به اندازه کافی محکم و مقاوم باشد و با قرار دادن لوله در آن، بستر زیر لوله کاملا فرم لوله را به خود بگیرد و تکیه گاه یک دست و یکنواختی زیر لوله پدید آید.

الف) اگر عمق ترنج بیش از آن چه برای تراز لوله گذاری لازم است باشد، در این حالت باید کف ترنج را با لایه های ۱۵ سانتی متری ماسه و شن نرم پُر کرد و هر لایه را جداگانه کوبید تا در تراز نصب لوله تکیه گاه یکنواخت و مقاومی پدید آید.

ب) اگر در کف بستر لوله گذاری سنگ مشاهده شود،  باید قسمت سنگی را دست کم تا 7/5 سانتی متر زیر تراز نصب لوله تراشید و کف بستر را با ماسه و شن نرم پُرکرد و کوبید تا تکیه گاه یک دست یکنواخت و مقاومی پدید آید . لوله را نباید مستقیما روی بستر سنگی قرار داد.

پ) تکیه گاه لوله، در طول بین دو اتصال، باید پیوسته باشد و وزن لوله به طور یکنواخت به این تکیه گاه منتقل شود. قرار دادن لوله روی تکیه گاه منقطع که فقط زیر نقاط اتصال یا در فاصله بین دو اتصال لوله باشد و زیر قسمتی از طول لوله خالی بماند، مجاز نیست.

ت) اگر خاک کف بستر لوله گذاری ضعیف و غیر مقاوم باشد و نتوان آن را مستقیماً به عنوان تکیه گاه لوله مورد استفاده قرار دارد باید کف بستر را به عمق دست کم دو برابر قطر لوله بیشتر حفر کرد و با لایه های ماسه و شن نرم تا تراز لوله گذاری پرکرد و کوبید تا تکیه گاه مناسبی پدید آید.

2-8-3-16 پس از لوله گذاری باید اطراف و روی لوله را با خاک نرم و سرند شده پر کرد. پرکردن اطراف و روی لوله باید با لایه های ۱۵ سانتی متری باشد و هر لایه جداگانه کوبیده شود. پر کردن اطراف لوله باید یکنواخت و متعادل باشد تا لوله را در راستای محور خود ثابت و ساکن، نگاه دارد.

9-3-16 حفاظت اجزای ساختمان

1-9-3-16 هر قسمت از اجزای ساختمان، کف تمام شده، دیوارها، تیغه ها و سقف که در جریان نصب یا تعمیر تأسیسات بهداشتی آسیب ببیند، تخریب شود و یا جابجا شود، پس از اتمام کارهای  تأسیساتی باید بازسازی شود و به صورت پیش بینی شده برای آن قسمت و در وضعیت ایمن درآید.

2-9-3-16 بریدن، شکافتن یا سوراخ کردن اجزای سازه ساختمان برای عبور لوله مجاز نیست، مگر آن که در طراحی سازه ساختمان پیش بینی شده باشد.

الف) عبور لوله از دیوار، تیغه، سقف و کف (بین دو طبقه) فضاهای ساختمان باید از داخل غلاف صورت گیرد.

ب) در صورت عبور لوله از دیوار، سقف و کف فضاها، که برای مقاومت معینی در برابر آتش طراحی شده باشد، فاصله بین سطح خارجی لوله و سطح داخلی غلاف باید با موادی به همان اندازه مقاوم در برابر آتش، پر شود.

3-9-3-16 معبرهایی که برای لوله گذاری در مجاورت پی ساختمان حفر می شود نباید زیر خط ۴۵ درجه ای که از سطح باربر پی رسم شده باشد، قرار گیرد.

4-9-3-16 اگر لوله انشعاب آب یا فاضلاب شهر از زیر کف وارد ساختمان شود، باید اطراف آن با مصالح ساختمانی مناسب طوری پوشانده شود که از ورود موش و دیگر جوندگان به داخل ساختمان جلوگیری شود.

5-9-3-16 شبکه هایی که روی دهانه های خروج و تخلیه آب، فاضلاب و آب باران، در داخل یا خارج ساختمان، روی کف نصب می شوند (از جمله شبکه روی کفشوهای آب باران سطح بام یا محوطه)، نباید سوراخ هایی با قطر یا ابعاد بزرگتر از ۱۲ میلی متر داشته باشند.