1-4-16 دامنه
1-1-4-16 طراحی انتخاب مصالح اجرای کار و نصب لوله کشی توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی در داخل ساختمان (یا ملک) باید طبق الزامات این فصل از مقررات انجام شود.
2-1-4-16 الزامات این فصل ساختمانهایی را در بر میگیرد که به سکونت، اقامت یا کار انسان اختصاص دارد و آب سرد یا آب گرم مصرفی برای مصارف انسان در این ساختمانها مورد نیاز است.
الف) لوله کشی آب مصرفی در سیستم هایی که از انرژی خورشیدی (به صورت مستقیم یا توسط یک ماده واسط) برای گرم کردن آب استفاده می کنند، باید بر طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.
ب) لوله کشی آب مورد نیاز در فرایندهای تولیدی در ساختمانهای صنعتی، خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد. لوله کشی آب برای تغذیه لوازم بهداشتی این ساختمانها باید بر طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.
پ) لوله کشی آب مصرفی مورد نیاز لوازم و دستگاه های ویژه در ساختمانهای درمانی خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد. لوله کشی آب برای تغذیه لوازم بهداشتی این ساختمانها باید بر طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.
3-1-4-16 لوله کشی آب مصرفی در ساختمانهای مقرر شده در (۱۶-۴-۱-۲) که آب مورد نیاز خود را از شبکه آبرسانی شهری، یا منابع خصوصی مورد تایید، دریافت می کنند باید طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.
4-1-4-16 لوله کشی توزیع آب مصرفی در ساختمان (یا ملک) از نقطه خروج لوله آب از کنتور به داخل ساختمان آغاز می شود و تا نقاط مصرف ادامه می یابد.
الف) لوله کشی توزیع آب مصرفی در حیاط یا محوطه خصوصی ساختمان (یا ملک) باید طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.
ب) اتصال لوله آب ساختمان به لوله خروجی آب از کنتور باید طبق دستورالعمل سازمان آب شهر انجام شود.
پ) لوله کشی انشعاب آب، از شبکه آبرسانی شهری تا کنتور آب ساختمان (یا ملک) و نصب کنتور، خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد.
2-4-16 آب مورد نیاز
1-2-4-16 هر ساختمان (یا ملک) که محل سکونت، اقامت یا کار انسان بوده و به لوازم بهداشتی مجهز باشد باید لوله کشی توزیع آب مصرفی به مقدار و با فشاری که در این فصل از مقررات مشخص شده است داشته باشد.
2-2-4-16 آن دسته از لوازم بهداشتی که از آب آنها برای آشامیدن، حمام کردن، پخت و پز یا در تولید مواد خوراکی، پزشکی و دارویی استفاده می شود، باید منحصراً با آب آشامیدنی تغذیه شوند.
الف) همه لوازم بهداشتی ساختمان باید با آب آشامیدنی تغذیه شوند، مگر آن که در این مبحث از مقررات، جز این مقرر شده باشد.
(۱) آب مصرفی برای شستشوی لوازم بهداشتی (مانند فلاش والو، فلاش تانک ) یا آبیاری فضای سبز ممکن است غیر آشامیدنی باشد.
3-2-4-16 لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان ممکن است از شبکه لوله کشی آب شهری یا از شبکه لوله کشی آب خصوصی تغذیه شود.
(الف) در صورت تغذیه لوله کشی توزیع آب آشامیدنی ساختمان از شبکه آب خصوصی، آشامیدنی بودن آن باید از طرف مقامات مسئول قانونی تأیید شود.
4-2-4-16 در صورتی که در داخل ساختمان دو شبکه لوله کشی آب آشامیدنی باشد که یکی از شبکه آب شهری و دیگری از شبکه آب خصوصی تغذیه شود، این دو شبکه باید به کلی از یکدیگر جدا باشند.
5-2-4-16 در صورتی که در داخل ساختمان دو شبکه لوله کشی آب مصرفی باشد که یکی توزیع آب آشامیدنی و دیگری توزیع آب غیر آشامیدنی است، این دو شبکه باید به کلی از یکدیگر جدا باشند.
3-4-16 طراحی لوله کشی توزیع آب مصرفی
1-3-4-16 کلیات
الف) طراحی لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان (یا ملک) باید طبق روشهای مهندسی مورد تأیید انجام شود. روشهای محاسبات مهندسی برای اندازه گذاری لوله ها و دیگر اجزای لوله کشی باید مورد تأیید قرار گیرد.
(۱) اندازه گذاری لوله ها باید برای جریان آب به مقدار لازم و با سرعت مناسب صورت گیرد.
(۲) اندازه گذاری لوله ها باید طوری باشد که سرعت زیاد جریان آب موجب ایجاد سر و صدای مزاحم و کاهش طول عمر لوله ها بر اثر خوردگی نشود. کاهش سرعت جریان آب در لوله ها باید تا حدی صورت گیرد که افزایش قطر لوله ها موجب افزایش غیر قابل توجیه هزینه لوله کشی نگردد.
ب) به منظور کاهش اثر ضربه قوچ در لوله کشی، باید سرعت جریان آب کنترل شود.
(۱) در نقاطی از لوله کشی که شیر قطع سریع قرار میگیرد، باید وسیله حذف ضربه قوچ، از نوع مورد تأیید نصب شود.
(۲) وسيله حذف ضربه قوچ باید در محل مناسب، قابل دسترسی و در فاصله مناسب و موثر از شیر قطع سریع نصب شود.
پ) در نقاط اتصال شبکه لوله کشی توزیع آب سرد مصرفی با شبکه لوله کشی توزیع آب گرم مصرفی و نیز در نقاط مصرف آب سرد و آب گرم مصرفی، مانند لوازم بهداشتی و دستگاه های مصرف کننده دیگر باید پیش بینی های لازم به عمل آید تا آب از شبکه آب گرم مصرفی به شبکه آب سرد مصرفی جریان پیدا نکند.
ت) در سیستم هایی که آب سرد و آب گرم هر یک از لوازم بهداشتی جداگانه از یک کلکتور (مانیفولد) گرفته می شود، سرعت آب در کلکتور باید حداکثر ۴ فوت در ثانیه (1/2 متر در ثانیه) باشد.
(1) روی کلکتور، شیرهای مربوط به انشعاب هر یک از لوازم بهداشتی باید مشخص باشد.
(۲) کلکتور (مانیفولد) و شیرها باید برای بازدید تعمیر و تعویض در دسترس باشد.
2-3-4-16 نقشه ها و مدارک
الف) نقشه های اجرایی لوله کشی توزیع آب مصرفی باید پیش از اقدام به اجرای کار، برای بررسی و تصویب به ناظر ساختمان ارائه شود.
ب) نقشه های اجرایی لوله کشی باید شامل لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده ها، جنس، مسیر و قطر اسمی لوله ها و دیگر اجزای لوله کشی باشد.
(۱) روش های نصب حفاظت و نگهداری لوله کشی توزیع آب مصرفی نیز باید نقشه ها ارائه شود.
(۲) نقشه ها باید شامل پلان محوطه اختصاصی ساختمان (یا ملک) باشد که در آن ظرفیت و محل اتصال لوله کشی ساختمان به شبکه آب شهری مشخص شده و به تأیید سازمان آب شهری رسیده باشد.
(۳) نقشه ها باید شامل پلان طبقه (یا طبقات)، دیاگرام لوله کشی، طول تقریبی خطوط لوله و نقاط مصرف آب باشد.
(۴) فشار کار طراحی و مشخصات مصالح انتخابی باید در نقشه ها و مدارک پیوست آن معین شده باشد.
(۵) مقیاس نقشه ها نباید از یک صدم کوچکتر باشد، مگر در نقشه محوطه و با تأیید.
پ) علائم نقشه کشی باید طبق یکی از استانداردهای مورد تأیید باشد.
3-3-4-16 مسیر لوله ها
الف) لوله های فلزی
(۱) لوله کشی باید در مسیرهایی انجام شود که با رعایت ارتفاعات و جزییات معماری، همه جا در اطراف لوله ها و دیگر اجزای لوله کشی فضای لازم برای تعمیر تعویض و کار با ابزار عادی وجود داشته باشد.
(۲) لوله های قائم ممکن است روکار باشند یا در داخل شفت قرار گیرند، به شرط آنکه دسترسی و تعمیر آنها آسان باشد.
(۳) لوله های افقی ممکن است روکار باشند، در داخل سقف کاذب، در داخل کانال آدم رو، خزیده رو یا در داخل ترنج قرار گیرند در هر حالت دسترسی و تعمیر آنها باید آسان باشد.
(۴) لوله و دیگر اجزای لوله کشی فولادی گالوانیزه یا مسی نباید در دیوار یا کف دفن شوند، مگر در شرایط زیر:
– در صورتی که قسمتی از لوله ناگزیر باید در داخل اجزای ساختمان یا زیر کف دفن شود، باید ضرورت آن مورد تأیید قرار گیرد.
– در صورت دفن قسمتی از لوله باید حفاظتهای لازم برای جلوگیری از خوردگی و یخ زدن به عمل آید و امکان انقباض و انبساط لوله ها فراهم شود.
– در لوله کشی فولادی گالوانیزه یا لوله کشی مسی ، محل اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ و یا فیتینگ به فیتینگ، مطلقاً نباید در اجزای ساختمان یا زیر کف دفن شود.
(۵) هیچ یک از شیرها مطلقاً نباید در اجزای ساختمان یا زیر کف دفن شود.
(۶) لوله کشی باید در مسیرهایی انجام شود که در معرض آسیب نباشد، مواد زاید در آن ته نشین نشود، قابل تخلیه باشد و به اجزای ساختمان آسیب وارد نکند.
(۷) عبور لوله از دیوار، تیغه، سقف یا کف باید از داخل غلاف صورت گیرد.
(۸) لوله کشی فولادی گالوانیزه یا مسی در محوطه یا حیاط اختصاصی ساختمان (یا ملک)، باید در داخل ترنج زیر کف یا به طور آشکار اجرا شود.
– لوله داخل ترنج باید زیر خط تراز یخبندان نصب شود.
– هیچ ساختمان یا مانعی که خاک برداری و دسترسی به لوله ها و دیگر اجزای لوله کشی را مشکل کند، نباید روی مسیر لوله کشی در محوطه یا حیاط اختصاصی ساختمان (یا ملک) ایجاد شود.
ب) لوله های پلیمری
(۱) لوله های پلیمری ممکن است در اجزای ساختمان (کف، دیوار) دفن شوند. دفن این لوله ها باید طبق دستور کارخانه سازنده باشد.
(۲) در نصب و دفن این لوله ها باید امکان انقباض و انبساط لوله پیش بینی شود.
(۳) لوله های پلیمری اگر روکار نصب می شوند، نباید در معرض تابش مستقیم نور آفتاب باشند.
4-3-4-16 اندازه لوله هایی که به لوازم بهداشتی آب میرسانند.
الف) حداقل قطر لوله هایی که به لوازم بهداشتی آب میرسانند باید مطابق جدول (۱۶-۴-۳-۴) “الف” باشد.
(۱) لوله ای که به هر دستشویی ، فلاش تانک یا سینک آب میرساند ، باید تا نزدیک به نقطه اتصال به دستگاه و تا دیوار یا کف نزدیک به آن ادامه یابد ولی نباید به آن متصل شود. فاصله انتهای این لوله تا نقطه اتصال نباید بیش از ۷۵ سانتی متر باشد.
(۲) اتصال بین انتهای این لوله و شیر برداشت آب هر یک از لوازم بهداشتی مندرج در (۱) باید توسط یک لوله قابل انحناء با قطر کمتر و از نوع مورد تأیید صورت گیرد.
5-3-4-16 فشار و مقدار جریان آب
الف) حداکثر فشار آب شبکه لوله کشی توزیع آب مصرفی در پشت شیرهای لوازم بهداشتی ، در وضعیت بدون جریان نباید از ۴ بار (۴۰ متر ستون آب = ۶۰ پوند بر اینچ مربع) بیشتر باشد.
(۱) اگر فشار شبکه ای که به ساختمان انشعاب میدهد به اندازه ای باشد که فشار آب پشت شیرهای لوازم بهداشتی، در حالت بدون جریان، بیش از ۴ بار باشد باید با نصب شیر تنظیم فشار مورد تأیید یا روشهای مورد تأیید دیگر ، فشار آن را تا ۴ بار یا بر حسب نیاز به کمتر از آن، کاهش داد.
(۲) شیر تنظیم فشار باید از نوعی باشد که در صورت خراب شدن شیر در حالت باز باقی بماند مانع جریان آب نشود.
ب) شبکه لوله کشی آب مصرفی باید طوری طراحی شود و لوله ها به ترتیبی اندازه گذاری شود که در زمان حداکثر مصرف فشار و مقدار جریان آب در لوله هایی که به لوازم بهداشتی آب می رسانند، از ارقام جدول شماره (۱۶-۴-۳-۵) “ب” کمتر نباشد. ارقام این جدول نباید به عنوان مصارف آب در لوازم بهداشتی تلقی شود. حداکثر مصرف آب در لوازم بهداشتی در جدول (۱۶-۴-۳-۵) “ت” آمده است.
(۱) اگر فشار شبکه شهری که به ساختمان انشعاب میدهد، برای تأمین فشار و مقدار جریان نشان داده شده در جدول شماره (۱۶-۴-۳-۵) “ب” کافی نباشد، باید با نصب سیستم های افزایش دهنده فشار (بوستر، پمپ ، تانک فشار یا هر سیستم مورد تأیید دیگر) فشار آب را تاحدی افزایش داد که فشار پشت شیرهای لوازم بهداشتی کمتر از ارقام جدول نباشد.
(۲) نصب مستقیم پمپ روی لوله انشعاب آب شهری مجاز نیست.
پ) در ساختمانهای بلند برای تأمین حداقل فشار آب پشت شیرهای لوازم بهداشتی طبق جدول شماره (۱۶-۴-۳-۵) “ب” و رعایت حداکثر فشار آب پشت شیرهای لوازم بهداشتی (۴ بار)؛ در صورت لزوم و با تأیید باید ساختمان در ارتفاع به دو یا چند منطقه تقسیم شود.
ت) حداکثر مقدار جریان آب در لوازم بهداشتی جز موارد زیر، نباید از ارقام جدول شماره (16-4-3-5) “ت” بیشتر باشد.
(۱) حداکثر جریان آب توالت و پیسوار در سالنهای تئاتر ، رستوران، موزه، ورزشگاه، مسجد، استادیوم زندان و فضاهای مشابه نباید از ارقام زیر بیشتر باشد.
– توالت ۱۰ لیتر (2/65 گالن) در هر ریزش
– پیسوار ۶ لیتر (1/5 گالن ) در هر ریزش.
(۲) مقدار مصرف آب در لوازم بهداشتی باید به کمک شیرهای مناسب و استفاده از لوازم کنترل مقدار جریان در هر مصرف کننده، به میزان حداکثر ارقام مندرج در جدول (۱۶-۴-۳-۵) “ت” محدود شود.
ث) اگر فشار آب شبکه شهری متغیر باشد، محاسبات و طراحی لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان (یا ملک) باید بر اساس حداقل فشار آب شبکه شهری صورت گیرد.
6-3-4-16 ضربه قوچ
الف) برای کاهش احتمالی ضربه قوچ سرعت جریان آب در لوله کشی توزیع آب مصرفی باید کنترل شود.
ب) در جایی که در مسیر لوله کشی شیر قطع سریع جریان قرار داشته باشد، باید وسیله حذف ضربه قوچ، از نوع مورد تأیید، نصب شود.
(۱) وسیله حذف ضربه قوچ باید در محل مناسب و قابل دسترسی و در فاصله مناسب و مؤثر از شیر قطع سریع نصب شود.
(۲) وسیله حذف ضربه قوچ باید مطابق توصیه کارخانه سازنده نصب شود.
(۳) وسیله حذف ضربه قوچ باید مطابق استاندارد ASSE 1010 باشد.
4-4-16 انتخاب مصالح
1-4-4-16 کلیات
الف) مصالح لوله کشی توزیع آب مصرفی (لوله کشی آب سرد و آب گرم مصرفی) در داخل ساختمان (یا ملک) باید با رعایت الزامات مندرج در “(۱۶-۴-۴ ) انتخاب مصالح ” انتخاب و کنترل شود.
ب) روی هر شاخه از لوله و هر قطعه از اجزای لوله کشی مانند فیتینگ فلنج و شیر باید علامت کارخانه سازنده و استاندارد مورد تاییدی که لوله و قطعه مورد نظر بر طبق آن ساخته و آزمایش شده است، به صورت ریختگی، برجسته یا مهر پاک نشدنی نقش شده باشد.
پ) استفاده از مصالح کار کرده آسیب دیده و معیوب مجاز نیست.
ت) مصالح لوله کشی باید در برابر اثر خوردگی و تغییر کیفیت، ناشی از اثر آب مصرفی که از شبکه آب شهری به ساختمان (یا ملک ) انشعاب می دهد، مقاوم باشد.
ث) مصالح لوله کشی توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی نباید بیش از ۸ درصد سرب داشته باشد.
(۱) موادی که برای آب بندی در اتصال دنده ای روی دنده ها اضافه می شود، نباید داشته سرب باشد.
(۲) مصالح لوله کشی نباید بر کیفیت آب آشامیدنی اثر زیان آور داشته باشد و نباید رنگ، طعم و بوی آن را تغییر دهد.
2-4-4-16 حداکثر فشار و دمای کار مجاز
الف) حداکثر فشار کار مجاز اجزای لوله کشی (لوله، فیتینگ، فلنج، شیر و دیگر اجزای لوله کشی) توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی در دمای کار ۶۰ درجه سلسیوس (۱۴۰ درجه فارنهایت)، نباید از ۱۰ بار (۱۵۰ پوند بر اینچ مربع) کمتر باشد.
ب) به منظور صرفه جویی در مصرف انرژی و جلوگیری از خوردگی در لوله ها، دمای آب گرم مصرفی نباید از ۶۰ درجه سلسیوس (۱۴۰ درجه فارنهایت ) بیشتر باشد.
پ ) عمر مفید لوله و دیگر اجزای لوله کشی در شرایط کارکرد ارایه شده در جدول (۱۶-۴-۴-۲) “پ”، سرجمع نباید از ۵۰ سال کمتر باشد.
3-4-4-16 انتخاب لوله
الف) لوله های فلزی
(۱) لوله های فلزی مورد استفاده در سیستم توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول شماره (۱۶-۴-۴-۳) “الف” باشد.
(۲) لوله های مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول (16-4-4-3) “الف” باید از نظر بهداشتی با استاندارد NSF61 نیز تطابق داشته باشد.
(۳) انتخاب لوله های فلزی از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جداره اندازه و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای تعیین شده در جدول (۱۶-۴-۴-۳)” الف “ باشد.
(۴) برای شرایط کار عادی لوله” وزن متوسط” و برای شرایط کار سخت “لوله سنگین” باید انتخاب شود.
ب) لوله های غیر فلزی تک لایه
(۱) لوله های غیر فلزی تک لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول شماره (۱۶-۴-۴-۳) “ب” باشد.
(۲) لوله های غیرفلزی تک لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول (۱۶-۴-۴-۳) “ب”، باید از نظر بهداشتی با استاندارد NSF61 و DVGW نیز تطابق داشته باشد.
(۳) انتخاب لوله های غیر فلزی تک لایه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر ضخامت جدار اندازه و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مشخص شده در جدول (16-4-4-3) “ب” باشد.
(پ) لوله های چند لایه
(۱) لوله های چند لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول شماره (۱۶-۴-۴-۳) “پ” باشد.
(۲) لوله های چند لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول (۱۶-۴-۴-۳) “پ” باید از نظر بهداشتی با NSF61 نیز تطابق داشته باشد.
(۳) انتخاب لوله های چند لایه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مشخص شده در جدول (16-4-4-پ) “پ” باشد.
| جنس لوله
استاندارد |
لوله های فولادی گالوانیزه | لوله های مسی و آلیاژهای مس |
| ISIRI | 423 (وزن متوسط یا سنگین) | — |
| EN-BS-DIN | 10220/10255 | EN-1056 |
| ISO | 65/4200 ( متوسط یا سنگین) | 274 |
| ANSI/ASTM | A53/A53M | B88 |
| جنس لوله
استاندارد |
پلی اتیلن مشبک | پلی اتیلن دمای بالا RE-RT | پلی پروپیلن PP |
| ISIRI | 13025 | 5 تا 12753-1 | 6314-1,2 |
| BS | 7291/5556 | — | — |
| DIN | 16892/16893 | 16833/16834 | 8077/8078 |
| ANSI/ASTM | F876/F877 | F2623/F2769 | F2389 |
| CAN/CSA | B137.5 | — | B137.11 |
| DVGW | W542 | W542 | W542 |
| ISO | 15875/4065 | —- | 15874 |
| جنس لوله
استاندارد |
پلی اتیلن مشبک، آلومینیم- پلی اتیلن مشبک PEX-AL-PEX | پلی اتیلن دما بالا- آلومینیم- پلی اتیلن دما بالا PERT-AL-PERT |
| ISIRI | 12753 | 12753 |
| DIN | 16836 | 16836 |
| ANSI/ASTM | F1281/F2262 | F1282/F1335 |
| CAN/CSA | B137.10 | — |
| BS-EN-ISO | 21003 | 21003 |
| DVGW | W542/543 | W542/543 |
4-4-4-16 انتخاب فیتینگ
الف) فیتینگ هایی که در لوله کشی توزیع آب سرد و گرم مصرفی در داخل ساختمان به کار میرود باید از نظر جنس، اندازه ضخامت جدار و دیگر مشخصات با لوله ها مطابقت داشته باشد و برای کار با لوله های انتخاب شده مناسب باشد.
(۱) فیتینگ ها باید علاوه بر تطابق با استانداردهایی که در قسمتهای بعدی به آنها اشاره شده، از نظر بهداشتی با NSF61 نیز تطابق داشته باشد.
(۲) در صورت استفاده از مهره ماسوره، انتخاب مهره ماسوره باید از نوعی باشد که سطح آب بند بین دو قطعه آن مخروطی یا تخم مرغی باشد. کاربرد مهره ماسوره هایی که سطح آب بند آنها صفحه صاف عمود بر محور باشد مجاز نیست.
ب) فیتینگ هایی که در لوله کشی فولادی گالوانیزه استفاده می شود باید از نوع چدنی چکش خوار یا فولادی دنده ای گالوانیزه و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
| فیتینگ های ساخته شده از چدن چکش خوار | فیتینگ های فولادی دنده ای گالوانیزه |
| ISO 49 | ISO 4145 |
| EN10242 | EN10241 |
| ANSI/ASME B16.3 | ANSI/ASME B16.11 |
(۱) انتخاب فیتینگ ساخته شده از چدن چکش خوار یا فیتینگهای فولادی دنده ای گالوانیزه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار، اندازه، مشخصات دنده و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
پ ) فیتینگهایی که در لوله کشی مسی استفاده می شود باید از نوع مسی یا آلیاژهای مس، مناسب برای اتصال لحیمی مویینگی یا اتصال فیتینگ فشاری و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
(۱) انتخاب فیتینگ یا آلیاژهای از استاندارهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
ت) فیتینگ هایی که در لوله کشی پلاستیکی توزیع آب سرد و گرم مصرفی داخل ساختمان به کار میروند، باید از نظر بهداشتی شرایط دما و فشار کار، برای اتصال به لوله پلاستیکی انتخاب شده مناسب باشند.
(۱) فیتینگهایی که در لوله کشی پلی اتیلن مشبک تک لایه (PEX) به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشند.
ANSI/ASTM F877, F1807, F1865, F1960, F1961,F2080,F2098, F2159
(۲) فیتینگ هایی که در لوله کشی پلی اتیلن مشبک – آلومینیوم – پلی اتیلن مشبک – (PEX- AL-PEX ) به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
ANSI/ASTM F1281, F1282, F1974, F2434
(۳) فیتینگهایی که در لوله کشی تک لایه پلی اتیلن دمای بالا (PE- RT) نوع ۱ و 2 به کار می روند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:
ANSI/ASTM D2609, D3261, F1055, F2735
(۴) فیتینگهایی که در لوله کشی پلی اتیلن پنج لایه (PE – RT/AL/PE-RT) نوع ۱ و ۲ به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:
(۵) فیتینگهایی که در لوله کشی پلی پروپیلن به کار میروند باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشند:
(۶) انتخاب فیتینگهای پلاستیکی از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تایید باشد.
5-4-4-16 انتخاب فلنج
الف) فلنج هایی که در لوله کشی فولادی گالوانیزه برای توزیع آب سرد و گرم مصرفی در داخل ساختمان به کار میروند باید از جنس چدنی، چدن چکش خوار یا فولادی گالوانیزه، مخصوص اتصال دنده ای بوده و با NSF61 و همچنین با یکی از استانداردهای زیر تطابق داشته باشند:
| فلنج چدنی دنده ای | فلنج چدنی چکش خوار دنده ای | فلنج فولادی دنده ای |
| EN1092-2 | EN1092-2 | EN1092-1 |
| ISO7005-2 | ISO7005-2 | ISO7005-2 |
| ASME16.1 | ASME16.1 | ASME16.5 |
(۱) انتخاب فلنج چدنی، چدن چکش خوار یا فولادی گالوانیزه، مخصوص اتصال دنده ای، از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، اندازه، نوع ساخت، نوع دنده و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
6-4-4-16 انتخاب شیر
الف) شیرهایی که در لوله کشی توزیع آب سرد و گرم مصرفی به کار میروند باید از نظر جنس، اندازه، نوع دنده، نوع و ابعاد فلنج و دیگر مشخصات برای کاربرد با نوع لوله فیتینگ و فلنج مناسب باشند.
(1) شیرها باید از نظر بهداشتی با NSF61 تطابق داشته باشد.
(۲) در لوله کشی های فولادی گالوانیزه، تا قطر ۵۰ میلی متر (۲) اینچ، شیرها باید از جنس برنج یا برنز مخصوص اتصال دنده ای باشد. شیرهای به قطر اسمی ۶۵ تا ۱۰۰ میلی متر (21/2 تا ۴ اینچ) باید از جنس برنج یا برنز مخصوص اتصال دنده ای و یا چدنی مخصوص اتصال فلنجی باشد. شیرهای به قطر اسمی ۱۲۵ و ۱۵۰ میلی متر (۵ و ۶ اینچ) باید از جنس چدن و مخصوص اتصال فلنجی باشد.
(۳) در لوله کشی مسی ، شیرها باید از جنس برنج یا برنز و مخصوص اتصال دنده ای باشد.
لوله کشی پلاستیکی، شیرها باید از جنس برنج یا برنز و مخصوص اتصال دنده ای باشد.
ب) شیرهای برنجی یا برنزی ، مخصوص اتصال دنده ای ، باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:
| شیرهای کشویی
(CHECK VALVES) |
شیرهای کف فلزی
(GLOBE VALVES) |
شیرهای یک طرفه
(GATE VALVES) |
| BS-EN13828 | BS-EN13828 | BS-EN13828 |
| MSS SP-80 | MSS SP-80 | MSS SP-80 |
| JIS B2011 | JIS B2011 | JIS B2011 |
(۱) انتخاب شیرهای برنجی یا برنزی مخصوص اتصال دنده ای از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، اندازه، نوع ساخت، نوع دنده و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
پ) شیرهای ،چدنی مخصوص اتصال فلنجی، باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:
| شیرهای کشویی
(GATE VALVES) |
شیرهای کف فلزی
(GLOBE VALVES) |
شیرهای یک طرفه
(CHECK VALVES) |
| EN1171,1092 | EN13789 , 1092 | EN 12334 |
| ISO 5996 | ISO 5752 | ISO 5752 |
| JIS B2031 | ISO B2031 | JIS B 2031 |
| ANSI/ASTM B16.10 | ANSI/ASTMB 16.10 | NSI/ASTM B16.10 |
(۱) انتخاب شیرهای چدنی مخصوص اتصال فلنجی از استانداردهای دیگر ، به شرطی مجاز است که از نظر،جنس، اندازه، نوع ساخت، نوع اتصال و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
ت) شیرهای برنجی و برنزی با اتصال دنده ای که در لوله کشی مسی به کار میرود باید طبق یکی از استانداردهای مقرر شده در (۱۶-۴-۴-۶) “ب” باشد. اتصال این شیرها به لوله مسی از نوع فیتینگ فشاری است و به کمک یک قطعه واسط (برنجی یا برنزی) صورت میگیرد.
7-4-4-16 اتصالات قابل انعطاف
الف) اتصالات قابل انعطاف که بین انتهای لوله و شیر برداشت لوازم بهداشتی نصب می شود، باید از نظر بهداشتی با NSF61 و همچنین استانداردهای ذکر شده در (۱۶-۴-۴-۴) تطابق داشته باشد.
8-4-4-16 اتصال
الف) كليات
(۱) اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ یا شیر، فیتینگ به فیتینگ یا شیر، در لوله کشی های فولادی گالوانیزه ، مسی و پلاستیکی که در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی ساختمان به کار میرود ، باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات صورت گیرد.
(۲) همه اتصالات باید در زیر فشار آزمایش پس از نصب ، که در (۱۶-۴-۹-۲) مقرر شده است، آب بند و گاز بند و مقاوم باشد.
(۳) پیش از اتصال دهانه لوله باید در سطح عمود بر محور بریده شود، براده ها و مواد اضافی از لبه های دهانه جدا گردد و داخل لوله از هر گونه مواد اضافی که مانع جریان آب می شود، کاملاً پاک و تمیز گردد، دهانه انتهای لوله باید کاملاً باز و سطح مقطع داخلی آن برابر سطح مقطع داخلی لوله یا فیتینگ مورد نظر برای اتصال باشد.
ب) اتصال در لوله کشی فولادی گالوانیزه
(۱) اتصال اجزای لوله کشی فولادی گالوانیزه تا قطر اسمی ۵۰ میلی متر (۲ اینچ) باید از نوع اتصال دنده ای باشد.
(2) اتصال اجزای لوله کشی فولادی گالوانیزه در قطرهای نامی ۶۵ و80 و 100 میلی متر (21/2، ۳ و ۴ اینچ)، میتوان از اتصال دنده ای یا فلنجی استفاده کرد.
(۳) اتصال اجزای لوله کشی فولادی گالوانیزه در قطر اسمی ۱۲۵ و 150 میلی متر (5 و 6 اینچ) باید از نوع اتصال فلنجی باشد.
(۴) اتصال دنده ای باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
(۵) در اتصال فلنجی جنس فلنج باید چدنی، چدن چکش خوار یا فولادی گالوانیزه از نوع دنده ای و طبق “(۱۶-۴-۴-۵) انتخاب فلنج” باشد. نوع دنده فلنج باید بر اساس یکی از استانداردهای (۱۶-۴-۴-۸) “ب” انتخاب شود واشر آب بندی بین دو فلنج متقابل نباید برای آب آشامیدنی اثر زیان آور داشته باشد.
(۶) اتصال دنده ای که دنده های آن طبق استانداردهای دیگر باشد به شرطی مجاز است که از نظر مشخصات و اندازه های دنده طبق یکی از استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
پ) اتصال در لوله کشی مسی
(1) در اتصال لحیمی مویینگی سطوح اتصال دو قطعه را باید کاملا تمیز کرد و مفتول لحیم کاری را باید تا دمای ذوب گرم کرد، به طوری که فاصله مویینه بین دو قطعه را در تمام سطوح اتصال (گیر) پرکند.
(۲) در اتصال لحیمی مویینگی، در شرایط عادی، مفتول لحیم کاری باید از نوع نرم باشد. دمای ذوب لحیم کاری نرم باید کمتر از ۴۲۷ درجه سلسیوس (۸۰۰ درجه فارنهایت) باشد. مفتول لحیم کاری ممکن است از آلیاژهای قلع – نقره، قلع -مس یا قلع – آنتیموان (5-95) باشد.
استفاده از مفتول لحیم کاری که میزان سرب آن بیش از 0/2 درصد باشد مجاز نیست.
(۳) در اتصال لحیم مویینگی، مفتول لحیم کاری باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:
(۴) در اتصال فیتینگ فشاری، فیتینگهای انتخابی باید طبق استانداردهای مقرر شده در (16-4-4-4) “پ” باشد.
(۵) در اتصال لحیمی مویینگی و اتصال فیتینگ فشاری، در لوله کشی مسی، استفاده از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که مفتول لحیم کاری و طول اتصال لحیمی و نوع دنده و اندازه آن در اتصال فشاری طبق استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
ت ) اتصال در لوله کشی غیر فلزی
(۱) اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ و فیتینگ به فیتینگ در لوله کشی غیر فلزی به دو روش مکانیکی یا جوشی صورت می گیرد.
(۲) اتصال مکانیکی باید از نوع دنده ای یا فشاری باشد. اتصال دنده ای یا فشاری با کمک واسط، از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع ، طبق توصیه کارخانه سازنده باید صورت گیرد. نوع اتصال باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:
(۳) اتصال جوشی لوله به لوله و لوله به فیتینگ باید با گرم کردن سطح تماس آنها و یا به کمک چسب مخصوص در سطح تماس آنها صورت گیرد. هر کدام از این دو روش باید مطابق یک استانداردهای معتبر صورت گیرد.
(۴) اتصال جوشی یا اتصال مکانیکی لوله های غیر فلزی باید مطابق توصیه کارخانه سازنده صورت گیرد. توصیه کارخانه سازنده باید مطابق یکی از استانداردهای معتبر باشد.
(۵) استاندارد فیتینگ مناسب برای لوله های غیر فلزی باید در کارخانه بصورت نوشته پاک نشدنی روی لوله مشخص شده باشد.
ث) اتصال دو لوله نا همجنس
(۱) اتصال لوله یا فیتینگ فولادی به لوله یا فیتینگ مسی باید با واسطه یک فیتینگ برنجی یا فیتینگ مورد تأیید دیگر صورت گیرد. اتصال فیتینگ واسط به لوله مسی باید از نوع لحیمی مویینگی یا از نوع فشاری باشد اتصال فیتینگ برنجی واسط به لوله یا فیتینگ فولادی گالوانیزه باید از نوع دنده ای باشد.
(۲) اتصال لوله غیرفلزی به لوله یا فیتینگ فولادی یا مسی باید به کمک یک واسط برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع یا واسط مورد تأیید دیگر ، صورت گیرد.
5-4-16 اجرای لوله کشی
1-5-4-16 کلیات
الف) اجرای لوله کشی توزیع آب مصرفی در داخل ساختمان باید با رعایت الزامات مندرج در این قسمت از مقررات صورت گیرد.
ب) اجرای لوله کشی باید توسط کارگران آموزش دیده و ماهر صورت گیرد و از طرف کارشناسان مسئول اجرای کار سرپرستی شود.
(۱) لوله کشی باید با توجه به صرفه جویی در مصالح و دستمزد حفاظت در برابر خرابی و آسیب دیدگی، خوردگی، یخبندان، جلوگیری از محبوس شدن هوا در لوله ها و مزاحمت ناشی از سر و صدای جریان آب اجرا شود.
2-5-4-16 الزامات اجرای کار
(الف) در جریان نصب لوله و دیگر اجزای لوله کشی باید داخل لوله ها و فیتینگها از ذرات فلز، ماسه، خاک ، مواد آب بندی و غیره کاملاً پاک شود.
ب) در نقاط بالای شبکه لوله کشی که احتمال محبوس شدن هوا باشد، باید شیر تخلیه هوا نصب شود و در نقاط پایین شبکه لوله کشی باید شیر تخلیه آب نصب شود.
(۱) برای امکان تخلیه آب شبکه لوله کشی ساختمان باید بعد از کنتور آب ساختمان و بلافاصله بعد از شیر قطع و وصل و شیر یکطرفه شیر تخلیه آب نصب شود.
(۲) لوله کشی باید چنان اجرا شود که همواره بصورت ثقلی قابل تخلیه باشد.
در هر قسمت از شبکه لوله کشی که تخلیه آب لوله ها از شیرهای برداشت آب لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده ها امکان پذیر باشد، نصب شیر تخلیه آب لازم نیست .
پ) انتخاب مصالح و روشهای اتصال لوله به لوله ، لوله به فیتینگ یا شیر، فیتینگ به فیتینگ یا شیر، باید طبق الزامات مندرج در (۱۶-۴-۴) “انتخاب مصالح” به عمل آید.
(۱) در لوله کشی فولادی گالوانیزه خم کردن لوله مجاز نیست و باید از زانوهای فولادی گالوانیزهای چدن چکش خوار استفاده شود.
(2) در اتصال دنده ای مواد آب بندی باید فقط روی دنده های خارجی (دنده نر) اضافه شود.
(۳) تغییر سطح مقطع داخلی در اتصالات لوله کشی نباید ناگهانی باشد و باید با واسطه تبدیل های استاندارد به تدریج صورت گیرد.
(۴) در لوله کشی غیر فلزی، نوع و محل بستها و تأمین شرایط انبساط و انقباض لوله ها باید طبق دستور کارخانه سازنده رعایت شود.
ت ) لوله کشی باید در مسیرهایی که در”( ۱۶-۴-۳-۳) مسیر لوله ها” مقرر شده، اجرا شود.
(۱) سطوح داخلی شفت های قائم که لوله در آن نصب می شود باید نازک کاری شده و کاملاً صاف باشد.
(۲) لوله و دیگر اجزای لوله کشی باید با بست، و به ترتیبی که در این مبحث مقرر شده است، در مسیرهای تعیین شده ثابت شوند.
(3) در لوله کشی توزیع آب گرم مصرفی باید برای امکان انبساط و انقباض لوله ها پیش بینی های لازم صورت گیرد.
(۴) در مسیرهایی که لوله ها در معرض یخ زدن باشند، باید با عایق گرمایی، یا روشهای مورد تأیید دیگر حفاظت شوند.
(۵) عبور لوله از دیوار، تیغه سقف و کف باید از داخل غلافی که قطر داخلی آن دست کم ۲۰ میلی متر از قطر خارجی لوله بزرگتر باشد، صورت گیرد. فاصله بین لوله و غلاف باید از مواد مناسب پر شود.
(۶) در لوله کشی فلزی هیچ نوع اتصال، جز اتصال جوشی نباید در داخل اجزای ساختمان ، یا داخل غلاف لوله قرار گیرد.
(۷) در عبور لوله از دیوار، کف و سقف باید مقررات آتش سوزی مربوط به این جدارها در مورد فضای دور لوله نیز رعایت شود و دور لوله با مواد مقاوم در برابر آتش با مقاومتی برابر آنچه برای جدار ساختمانی تعریف شده است. پر شود.
ث) اتصال لوله آب به مخازن ذخیره شیرهای فشار شکن آب گرمکن، دستگاه های تصفیه آب و موارد مشابه، باید از نوع اتصال بازشو (مانند مهره ماسوره یا فلنج) باشد تا امکان جدا کردن آن وجودداشته باشد.
(۱) فاصله مهره ماسوره یا فلنج با دستگاه نباید بیش از ۳۰ سانتی متر باشد.
3-5-4-16 محل نصب شیرها
(الف) در نقاط زیر باید شیرهایی که قطر داخلی آن در حالت تمام باز برابر قطر داخلی لوله یا حداکثر یک اندازه از آن کوچکتر باشد، نصب شود:
(1) در نقطه خروج لوله از کنتور آب ساختمان و روی لوله ورودی به ساختمان (یا ملک) باید یک شیر قطع و وصل یک شیر یک طرفه و یک شیر تخلیه نصب شود.
(۲) در زیر هر خط لوله قائم داخل ساختمان ، که دست کم به دو طبقه از پایین به بالا آب می رساند، باید یک شیر قطع و وصل و یک شیر تخلیه نصب شود.
(۳) در بالای هر خط لوله قائم داخل ساختمان، که دست کم به دو طبقه از بالا به پایین آب می رساند، باید یک شیر قطع و وصل و در زیر آن یک شیر تخلیه نصب شود.
(۴) در ورود لوله آب به هر واحد آپارتمانی باید شیر قطع و وصل و شیر یک طرفه نصب شود.
(۵) در ورود به یک گروه بهداشتی شامل تعدادی لوازم بهداشتی، باید شیر قطع و وصل نصب شود، مگر آن که لوله ورود به هر یک از لوازم بهداشتی در آن گروه شیر قطع و وصل مستقل داشته باشد.
(۶) در ورود لوله تغذیه آب به هر مخزن آب تحت فشار باید یک شیر قطع و وصل و یک شیر یک طرفه نصب شود.
(۷) در ورود لوله تغذیه به هر مخزن ذخیره آب باید یک شیر قطع و وصل نصب شود.
(۸) در نقطه ورود آب به هر دستگاه آبگرمکن باید شیر قطع و وصل و شیر یکطرفه نصب شود.
ب) شیرهای دیگری که برای حفاظت از شبکه آب آشامیدنی ساختمان لازم است باید برابر “(16-۴-7) حفاظت آب آشامیدنی” باشد.
4-5-4-16 دسترسی به شیرها
الف) شیرهایی که در شبکه لوله کشی آب سرد و گرم مصرفی ساختمان نصب می شوند باید روکار و آشکار نصب شوند، یا پس از نصب به آسانی قابل دسترسی باشند.
(۱) شیرهایی که روی لوله داخل ترنچ زیر کف ساختمان یا زیر کف محوطه نصب می شوند باید با باز کردن یک دریچه قابل دسترسی باشند.
(۲) شیرهایی که روی لوله قائم داخل شفتهای ساختمان نصب می شوند باید با باز کردن یک دریچه قابل دسترسی باشند.
(۳) شیرهایی که روی لوله افقی داخل سقف کاذب طبقات ساختمان نصب می شوند ، اگر سقف كاذب قابل برداشتن نباشد، باید با بازکردن دریچه ای که در سقف کاذب پیش بینی می شود قابل دسترسی باشند.
ب) شیرهایی که روی لوله کشی آب سرد و آب گرم مصرفی ساختمان قرار میگیرند باید با نصب اتصال بازشو (مانند مهره ماسوره و فلنج)، نزدیک به شیر ، به منظور سهولت تعمیر و تعویض قابل باز کردن و برداشتن باشند.
6-4-16 ذخیره سازی و تنظیم فشار
1-6-4-16 ذخیره سازی
الف) ذخیره سازی آب در صورت لزوم و با تأیید به منظورهای زیر صورت میگیرد:
(۱) جلوگیری از قطع آب در لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان در مواقعی که آب ورودی از شبکه شهری به ساختمان به علت تعمیر یا علتهای دیگر، قطع شود.
(۲) برای آن که مقدار حداکثر مصرف آب در ساختمان به شبکه آب شهری منتقل نشود.
(۳) کنترل فشار آب مورد نیاز لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان.
(۴) توزیع آب از بالا به پایین
(۵) منطقه بندی توزیع آب در ساختمانهای بلند
(۶) به منظور حفاظت از شبکه آب شهری
ب) در ساختمانهای مسکونی بیش از ۴ طبقه یا بیش از ده واحد آپارتمانی باید مخزن ذخیره آب با گنجایش دست کم ۱۲ ساعت مصرف، بر اساس ۱۵۰ لیتر برای هر نفر در شبانه روز پیش بینی شود.
پ) محل مخزن آب
(۱) مخزن ذخیره آب نباید در جایی ساخته یا نصب شود که در معرض نفوذ سیل یا آب زیر زمینی باشد این مخزن نباید در محلی قرار گیرد که لوله فاضلاب یا آب غیر بهداشتی از روی آن عبور کند.
(۲) اگر احتمال نفوذ آب زیرزمینی وجود داشته باشد، باید در اطراف مخزن به اندازه کافی فضای باز پیشبینی شود تا بتوان به طور ادواری مخزن را بازدید کرد و مطمئن شد که آب آلوده به داخل آن نفوذ نمی کند.
(۳) اگر مخزن ذخیره آب در داخل ساختمان قرار گیرد، باید طوری نصب شود که داخل آن برای بازرسی و تعمیر قابل دسترسی باشد و مخزن در برابر گرما و سرما حفاظت شود. برای اتاقی که مخزن ذخیره آب در آن نصب می شود باید تعویض هوا و کفشوی پیش بینی شود.
(۴) اگر مخزن فلزی ذخیره آب روی بام نصب شود باید برای جلوگیری از یخ زدن یا گرم شدن آن با عایق گرمایی پوشانده شود عایق سقف این مخازن و دریچه آدم رو آن باید قابل برداشتن باشد تا بازرسی امکان پذیر گردد.
ت) حفاظت مخزن ذخیره آب
(۱) مخزن ذخیره آب باید در برابر اثر آب مقاوم باشد.
(۲) اگر مخزن ذخیره آب فولادی است، باید سطوح داخلی و خارجی آن گالوانیزه باشد.
(۳) اگر مخزن ذخیره آب غیر فولادی یا فولادی غیر گالوانیزه باشد، باید سطوح داخلی و خارجی آن با مواد مناسب، که در رنگ، طعم، بو و گوارا بودن آب اثر نگذارد و ایجاد مسمومیت نکند اندود شود اندود داخل مخزن نباید مواد سربی داشته باشد.
(۴) مخزن ذخیره آب باید دریچه آدم رو داشته باشد تا بازرسی و تعمیر داخلی آن امکان پذیر باشد.
(۵) دریچه آدم رو مخزن ذخیره آب باید، در زمان بسته بودن، کاملاً هوابند باشد. این دریچه باید دور از دسترسی اشخاص غیر مسئول باشد و در برابر نفوذ مواد آلوده و حشرات و کرم ها کاملاً حفاظت شود.
ث) اتصالات مخزن ذخیره آب
(۱) روی لوله ورود آب به مخزن باید یک شیر قطع و وصل و یک شیر کنترل، از نوع شناور و یا نوع دیگر، نصب شود تا از سر ریز شدن و اتلاف آب جلوگیری شود.
(۲) لبه زیر دهانه لوله ورود آب به مخزن باید دست کم ۱۰۰ میلی متر از روی دهانه لوله سرریز بالاتر باشد تا فاصله هوایی لازم تأمین شود.
(۳) قطر اسمی لوله سر ریز باید دست کم دو برابر قطر لوله ورود آب به مخزن ذخیره باشد. روی لوله سرریز نباید هیچ شیری نصب شود. لوله سرریز مخزن نباید از جنس قابل انعطاف باشد. انتهای لوله سرریز باید دست کم ۱۵۰ میلی متر بالاتر یا دورتر از کف شوی یا هر نقطه تخلیه دیگر باشد. انتهای لوله سرریز نباید قابل اتصال به شلنگ باشد و باید توری مقاوم در برابر خوردگی داشته باشد. لوله سرریز باید در مسیری کشیده شود که احتمال یخ زدن نداشته باشد، یا آنکه با عایق گرمایی در برابر یخ زدن حفاظت شود. لبه زیر دهانه سرریز باید دست کم ۴۰ میلی متر از حداکثر سطح آب بالاتر باشد.
(۴) مخزن ذخیره آب باید لوله هواکش داشته باشد تا فشار داخل مخزن همواره برابر فشار جو باشد. قطر اسمی لوله هواکش باید دست کم برابر قطر اسمی لوله خروج آب از مخزن باشد و دهانه انتهای آن توری مقاوم در برابر خوردگی داشته باشد.
(۵) مخزن ذخیره آب باید در پایینترین نقطه، لوله تخلیه داشته باشد که با باز کردن شیر آن بتوان تمام آب مخزن را تخلیه کرد. لوله تخلیه مخزن نباید از جنس قابل انعطاف باشد. انتهای لوله تخلیه باید دست کم ۱۵۰ میلی متر بالاتر و دورتر از کف شوی یا هر نقطه تخلیه دیگر باشد. انتهای لوله تخلیه نباید قابل اتصال به شلنگ باشد و باید با توری مقاوم در برابر خوردگی محافظت شود. لوله تخلیه باید در مسیری کشیده شود که احتمال یخ زدن نداشته باشد. قطر اسمی لوله تخلیه مخزن آب باید دست کم برابر ارقام جدول شماره (۱۶-۴-۶-۱) “ث” (۵) باشد.
(6) روی لوله ورودی آب به مخزن باید شیر قطع و وصل نصب شود. اگر حجم مخزن بیش از ۱۰۰۰ لیتر باشد، دهانه خروجی و دهانه ورودی آب باید در دو سمت مخزن و در مقابل هم قرار گیرند تا از راکد ماندن آب جلوگیری شود.
(۷) اگر گنجایش مخزن آب بیش از ۴۰۰ لیتر باشد، باید به جای یک مخزن دست کم دو مخزن به طور موازی نصب شود تا هنگام تعمیر یا تمیز کردن یکی از مخازن، آب قطع نشود. در این حالت هر مخزن باید به طور جداگانه و مستقل به شیرهای ورودی و خروجی آب، شیر کنترل، شیر تخلیه، لوله سرریز و لوله هواکش مجهز باشد.
(۸) در حالتی که تعداد مخازن ذخیره بیش از یک مخزن باشد، مجموع گنجایش دو یا چند مخزن دست کم باید برابر حجم ذخیره مورد نیاز باشد.
2-6-4-16 تنظیم فشار آب
الف) برای تأمین یا تنظیم فشار در شبکه لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان، در موارد لزوم و با تأیید باید یکی از سیستمهای زیر یا ترکیبی از آنها طراحی و نصب شود:
– پمپ و مخزن ذخیره مرتفع
– پمپ و مخزن تحت فشار بدون دیافراگم
– پمپ و مخزن تحت فشار با دیافراگم
– سیستم افزایش فشار بدون مخزن
– شیر فشار شکن از نوع قابل تنظیم
(۱) نصب مستقیم پمپ روی لوله انشعاب آب شهر مجاز نیست
(۲) چنانچه پمپ آبرسانی در زیرزمین ساختمان نصب می شود، باید برای آن فونداسیون به ارتفاع دست کم ۵۰ سانتی متر پیش بینی گردد. نصب پمپ در حوضچه مجاز نیست.
ب) پمپ و مخزن ذخیره مرتفع
(۱) نکاتی که در (۱۶-۴-۶-۱) “ذخیره سازی”، در مورد محل استقرار، حفاظت، اتصالات و دیگر الزامات مخازن ذخیره آب مقرر شده است، در مورد مخازن ذخیره مرتفع نیز باید رعایت شود.
پ) پمپ و مخزن تحت فشار- بدون دیافراگم
(۱) در این سیستم باید روی مخزن یا کلکتور خروجی پمپ، شیر اطمینان مورد تأیید نصب شود.
(۲) شیر اطمینان باید طوری انتخاب و تنظیم شود که در فشاری برابر حداکثر فشار کار مجاز مخزن، باز شود و آب را تخلیه کند.
(۳) لوله تخلیه شیر اطمینان نباید از جنس قابل انعطاف باشد. تخلیه آب از این لوله باید به طور ثقلی صورت گیرد.
(۴) انتهای لوله تخلیه آب شیر اطمینان باید تا نزدیک نقطه تخلیه مناسبی (کفشوی یا یکی از لوازم بهداشتی) ادامه یابد. لوله تخلیه نباید مستقیماً به لوله فاضلاب متصل شود.
(۵) فشار هوای داخل مخزن باید به کمک کمپرسور هوا تأمین شود.
ت) پمپ و مخزن تحت فشار – دیافراگمی
(۱) روی کلکتور آب باید شیر اطمینان مورد تأیید نصب شود.
(۲) شیر اطمینان باید در فشاری برابر حداکثر فشار کار مجاز مخزن، باز شود و آب را تخلیه کند.
(۳) لوله تخلیه شیر اطمینان نباید از جنس قابل انعطاف باشد. تخلیه آب از این لوله باید به طور ثقلی صورت گیرد.
(۴) انتهای لوله تخلیه شیر اطمینان باید تا نزدیک نقطه مناسبی ادامه یابد. این لوله تخلیه نباید مستقیماً به لوله فاضلاب متصل شود.
ث) سیستم افزایش فشار بدون مخزن
(۱) انتخاب و تنظیم این سیستم باید به ترتیبی باشد که حداقل فشار مورد نیاز پشت شیرهای برداشت آب، مقرر شده در این مبحث را به طور خودکار تنظیم کند و روی شیرهای برداشت آب فشاری بیش از آنچه در این مقررات معین شده، ایجاد ننماید.
ج) کاهش فشار آب
(۱) اگر فشار ورودی به لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان یا قسمتی از آن بیش از ارقامی باشد که در این مبحث از مقررات معین شده است، باید شیر فشار شکن قابل تنظیم با هر سیستم مورد تأیید دیگری، به منظور کاهش فشار آب تا میزان مورد نیاز، نصب شود.
(۲) روی لوله خروجی از شیر فشار شکن یا هر سیستم کاهش فشار دیگر، باید شیر اطمینان فشاری نصب شود.
7-4-16 حفاظت آب آشامیدنی
1-7-4-16 کلیات
الف) لوله کشی توزیع آب آشامیدنی در ساختمان (یا ملک) باید به ترتیبی طرح، نصب و نگهداری شود که از هرگونه آلوده شدن با آب غیر آشامیدنی و دیگر مایعات، مواد جامد یا گازی که ممکن است از طریق اتصال مستقیم یا از طریق هر اتصال دیگری، به آن وارد شود یا در آن نفوذ کند، حفاظت شود.
ب) اگر در ساختمان غیر از لوله کشی آب آشامیدنی، لوله کشی دیگری مخصوص آب یا دیگر مایعات غیر آشامیدنی وجود داشته باشد، هریک از این دو شبکه لوله کشی باید با رنگ یا برچسبهای فلزی مورد تأیید مشخص شود، به طوری که شناسایی هر یک از این دو شبکه لوله کشی به آسانی امکان پذیر باشد.
2-7-4-16 اتصال مستقیم
الف) اتصال مستقیم بین لوله کشی آب آشامیدنی و لوله کشی آب غیر آشامیدنی مجاز نیست. مگر آن که با نصب لوازم مورد تأیید، از برگشت جریان جلوگیری شود.
ب) اتصال مستقیم بین لوله کشی توزیع آب سرد و لوله کشی آب گرم مصرفی مجاز نیست، مگر آن که با نصب لوازم مورد تأیید از برگشت جریان جلوگیری شود.
پ) اتصال مستقیم بین لوله کشی آب آشامیدنی که از شبکه آب شهری تغذیه می شود و شبکه لوله کشی آب آشامیدنی که از منابع خصوصی تغذیه می شود، مجاز نیست.
ت) اتصال مستقیم لوله کشی آب آشامیدنی به لوله کشی فاضلاب و آب باران مجاز نیست.
3-7-4-16 لوازم جلوگیری از برگشت جریان
الف) لوازم و شیرهایی که برای جلوگیری از برگشت جریان آب ناشی از فشار معکوس یا مکش سیفونی به کار میرود باید برابر الزامات این قسمت از مقررات و از نظر مشخصات ساخت و آزمایش طبق یکی از استانداردهای معتبر و مورد تأیید باشد.
ب) فاصله هوایی
(۱) حداقل فاصله هوایی قائم باید از زیر دهانه خروجی لوله آب آشامیدنی تا تراز روی لبه سرریز آب هر یک از لوازم بهداشتی، هر مخزن آب، یا هر نوع دهانه تخلیه دیگر، که آب در آن می ریزد، اندازه گیری شود.
پ) شیر یکطرفه
(۱) شیر یک طرفه ای که برای جلوگیری از برگشت جریان آب به داخل لوله کشی آب آشامیدنی نصب می شود، باید از نوع فنردار با نشیمن آب بند باشد و فقط در یک جهت به آب اجازه جریان دهد و در جهت دیگر هیچ نشتی نداشته باشد.
(۲) شیر یک طرفه دوتایی باید شامل دو عدد شیر یک طرفه فنر دار با نشیمن آب بند باشد که پشت سر هم روی لوله نصب می شود. بین این دو شیر یک طرفه یک اتصال برداشت آب برای آزمایش با شیر قطع و وصل قرار می گیرد. دو طرف این مجموعه باید شیرهای قطع و وصل نصب شود.
(۳) شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه باید شامل دو عدد شیر یک طرفه فنردار با نشیمن آب بند باشد. در فاصله بین این دو شیر یک طرفه یک شیر اطمینان اختلاف فشار نصب میشود. دو طرف این مجموعه شیرهای قطع و وصل و در بین آن، یک شیر برداشت برای آزمایش نصب می شود. وقتی فشار بین دو شیر یک طرفه بیش از فشار آب بالا دست (ورود آب) باشد شیر اطمینان باز و مقداری آب خارج می شود.
ت ) خلاء شكن
(۱) خلاء شکن آتمسفر یک یا فشاری (فنردار)، که برای جلوگیری از برگشت جریان ناشی از مکش سیفونی نصب می شود، باید از نظر مشخصات ساخت و آزمایش طبق یکی از استانداردهای معتبر و مورد تأیید باشد.
(۲) خلاء شکن باید در فشار متعارف جو بتواند دهانه ورود هوای آزاد را باز کند، خلاء داخل لوله خروجی را بشکند و فشار داخل آن را به فشار جو برساند. دهانه ورود هوا به خلاء شکن نباید زیر هود آشپزخانه یا هرجای دیگری که هوای آلوده دارد، قرار گیرد.
(۳) خلاء شکن باید طوری نصب شود که زیر آن دست کم ۱۵۰ میلی متر بالاتر از تراز لبه سرریز لوازم بهداشتی یا هر مصرف کننده دیگر آب قرار گیرد. خلاء شکن باید طوری نصب شود که قطعه متحرک آن حرکت قائم رو به بالا و پایین داشته باشد.
(۴) نصب خلاء شکن به تنهایی برای جلوگیری از برگشت جریان ناشی از فشار معکوس کافی نیست.
ث) جدول شماره (۱۶-۴-۷-۳) “ث “ کاربرد انواع مختلف لوازم جلوگیری از برگشت جریان را نشان می دهد.
| روش جلوگیری از برگشت جریان | درجه آلودگی | کاربرد | شمار استاندارد |
| فاصله هوایی | ظاهری1– غیربهداشتی2 | فشار معکوس- مکش سیفونی | ASME A112.12 |
| نصب شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه | ظاهری- غیربهداشتی | فشار معکوس- مکش سیفونی | ASSE 1013 |
| نصب شیر یک طرفه دوتایی | ظاهری- غیربهداشتی | فشار معکوس- مکش سیفونی | ASSE 1015 |
| نصب شیر یک طرفه دوتایی با شیر تخلیه بین آنها | ظاهری- غیربهداشتی | فشار معکوس- مکش سیفونی | ASSE 1012 |
| نصب خلا شکن اتمسفریک | ظاهری- غیربهداشتی | فشار معکوس- مکش سیفونی | ASSE1001 |
| نصب خلا شکن فشاری | ظاهری- غیربهداشتی | فشار معکوس- مکش سیفونی | ASSE1020 |
| نصب خلا شکن برای شیر سرشلنگی | ظاهری- غیربهداشتی | فشار معکوس- مکش سیفونی | ASSE1011 |
۱ – آلودگی ظاهری: آلودگی آب در حدی که کیفیت آن از نظر سلامت عمومی غیر بهداشتی نباشد ولی خصوصیات ظاهری آن ، مانند رنگ، طعم ،بو و غیره در حدی باشد که نتوان آن را به عنوان آب آشامیدنی مناسب دانست.
۲ – آلودگی غیر بهداشتی: آلودگی آب در حدی که کیفیت آن از نظر سلامت عمومی غیر بهداشتی باشد و موجب مسمومیت یا انتشار بیماری و آسیبهای مشابه گردد.
4-7-4-16 حفاظت دهانه های خروج آب
الف) دهانه های خروج آب از شیرهای برداشت آب آشامیدنی باید با فاصله هوایی حفاظت شوند.
فاصله هوایی قائم بین لبه زیر دهانه خروج آب تا روی لبه سرریز آب لوازم بهداشتی، مخازن آب یا دستگاه دریافت کننده آب دیگر، باید دست کم برابر ارقام جدول شماره (۱۶-۴-۷-۴) “الف” باشد.
اینچ) نباشد
) اینچ نباشد.(۱) دهانه خروج آب از شیر یا لوله که آب را به کف شوی یا هر دهانه آزاد فاضلاب یا آب باران می ریزد باید دست کم ۱۵۰ میلی متر با دهانه فاضلاب یا آب باران فاصله هوایی قائم داشته باشد.
ب) شیرهای سر شلنگی
(۱) شیر سرشلنگی در شبکه لوله کشی آب آشامیدنی که برای آبیاری فضاهای سبز یا هر مصرف کننده دیگری کاربرد دارد باید با فاصله هوایی شیر یک طرفه دوتایی یا یک شیر یک طرفه و یک خلاء شکن حفاظت شود.
(۲) شیر تخلیه آب نباید زیر خاک قرار گیرد . حتی اگر سرشلنگی هم نباشد. این شیر باید در حوضچه مورد تأیید نصب شود. کف حوضچه باید تخلیه داشته باشد و اطمینان حاصل شود که آب در آن جمع نخواهد شد. دهانه خروجی شیر تخلیه باید نسبت به کف حوضچه دست کم ۱۵۰ میلی متر فاصله هوایی قائم داشته باشد.
(۳) شیر سرشلنگی در موارد زیر نیاز به حفاظت ندارد:
– شیرهای تخلیه آب گرمکن و دیگ آب گرم که فقط برای تخلیه این دستگاه ها کاربرد دارند.
– شیر سر شلنگی تغذیه آب ماشین رختشویی و ماشین ظرفشویی، در صورتی که مانع برگشت جریان روی این دستگاه ها پیش بینی شده باشد.
(۴) اتصال دوش شلنگی (دوش کمر تلفنی) به لوله آب سرد مصرفی باید با نصب شیر یکطرفه دوتایی یا یک شیر یک طرفه و یک خلاء شکن حفاظت شود.
پ) شیر مخلوط
(۱) نصب شیر مخلوط آب سرد و آب گرم مصرفی روی لوازم بهداشتی یا هر نوع مصرف ف کننده دیگر آب آشامیدنی به شرطی مجاز است که روی اتصال آب سرد به شیر مخلوط یک شیر یک طرفه نصب شود و دهانه مشترک خروج آب از شیر قابل مسدود شدن نباشد.
(۲) در صورتی که دهانه خروج آب از شیر تکی یا مخلوط اتصال سر شلنگی داشته باشد، نصب یک شیر یک طرفه کافی نیست و طبق آن چه در (۱۶-۴-۷-۴) “ب” مقرر شده، اتصال لوله آب سرد باید با لوازم برگشت جریان حفاظت شود.
5-7-4-16 اتصال به لوازم بهداشتی
(الف) فلاش تانک مخصوص شستشوی توالت یا پیسوار
( 1) لبه زیر دهانه ورود آب از شیر شناور به فلاش تانک باید دست کم ۲۵ میلی متر (۱ اینچ) از لبه روی دهانه لوله سرریز آب تانک بالاتر باشد.
(۲) اتصال آب از شبکه توزیع آب آشامیدنی به فلاش تانک باید با نصب یک شیر قطع و وصل و یک شیر شناور مورد تأیید حفاظت شود.
ب) فلاش والو مخصوص شستشوی توالت یا پیسوار
(۱) اتصال آب از شبکه توزیع آب آشامیدنی به فلاش والو باید با فاصله هوایی، نصب یک شیر یک طرفه و یک خلاء شکن، یا با نصب شیر یک طرفه دوتایی حفاظت شود.
(۲) اگر فلاش والو از نوعی باشد که در آن مانع برگشت جریان پیش بینی شده باشد نصب لوازم دیگری لازم نیست.
پ) بیده
(۱) اتصال لوله کشی توزیع آب مصرفی به نوعی از بیده که آب فشان مغروق دارد، مطلقاً ممنوع است.
(۲) تغذیه آب بیده تنها در صورتی مجاز است که آب مورد نیاز آن از تانک آب جداگانه و مخصوص آن بیده تأمین شود. این تانک باید با فاصله هوایی از شبکه توزیع آب ساختمان جدا باشد.
6-7-4-16 انشعاب آب برای مصارف دیگر
الف) تغذیه آب به تأسیسات گرمایی و سرمایی
(۱) انشعاب آب از شبکه لوله کشی آب مصرفی برای تغذیه تأسیسات گرمایی، با آب گرم کننده یا بخار و نیز برای تغذیه تأسیسات سرمایی با آب سرد کننده، باید با پیش بینی فاصله هوایی، نصب یک شیر یک طرفه و یک خلاء شکن یا شیر یک طرفه دوتایی حفاظت شود.
(۲) اگر به داخل لوله کشی تأسیسات گرمایی یا تأسیسات سرمایی محلول های شیمیایی تزریق شود، انشعاب آب باید با فاصله هوایی یا نصب شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه حفاظت شود.
ب) انشعاب آب برای تغذیه لوله کشی آب آتش نشانی
(۱) برای تغذیه لوله کشی آب آتش نشانی از شبکه لوله کشی آب مصرفی ساختمان، باید روی لوله انشعاب آب یک شیر قطع و وصل و یک شیر یکطرفه مورد تأیید نصب شود.
پ) انشعاب آب برای تغذیه ماشین رختشویی و ماشین ظرفشویی
(۱) اتصال آب برای تغذیه ماشین رختشویی و ماشین ظرف شویی و دستگاه های مشابه دیگر باید با فاصله هوایی یا یک شیر یک طرفه و یک خلاء شکن حفاظت شود.
(۲) در صورتی که در این ماشین ها مانع جلوگیری از برگشت جریان پیش بینی شده باشد، نصب این لوازم روی لوله انشعاب لازم نیست.
ت) انشعاب آب برای تغذیه مصارف تحت فشار
(۱) انشعاب آب آشامیدنی برای تغذیه دستگاه ها و تأسیساتی که مصرف کننده آب غیر آشامیدنی هستند (مانند لوازم بهداشتی مخصوص، تانکها و مخازن آب، پمپهای آب و هر سیستم مصرف کننده دیگری که ممکن است تحت فشار داخلی قرار گیرد). باید با فاصله هوایی، شیر یک طرفه دوتایی، یا شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه، حفاظت شود.
ث) انشعاب آب برای تغذیه سختی گیر
(۲) انشعاب آب از لوله کشی آب آشامیدنی ساختمان برای تغذیه سختی گیر، در ساختمانهای تجاری و صنعتی باید با نصب فاصله هوایی، شیر یک طرفه دوتایی یا شیر یکطرفه و یک خلاء شکن حفاظت شود.
(۳) نصب یک شیر یک طرفه برای حفاظت اتصال آب به سختی گیر خانگی کافی است.
ج) دستگاه های تصفیه آب
(۱) انشعاب آب برای تغذیه تأسیسات تصفیه آب باید با پیشبینی فاصله هوایی یا نصب یک شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه حفاظت شود.
چ) لوله کشی توزیع آب گرم مصرفی
(۱) انشعاب آب لوله کشی آب سرد برای تغذیه لوله کشی توزیع آب گرم مصرفی باید با فاصله هوایی یا نصب یک شیر یک طرفه حفاظت شود.
7-7-4-16 محل نصب مانع برگشت جریان
الف) هر یک از لوازم جلوگیری از برگشت جریان آب باید در محل قابل دسترسی و تعمیر نصب شود.
ب) مانع برگشت جریان از نوع شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه باید به طور ادواری آزمایش شود و نسبت به درستی کار آن اطمینان حاصل گردد.
8-7-4-16 حفاظت لوله های آب زیرزمینی
الف) لوله های توزیع آب مصرفی ساختمان در داخل ترنج زیر سطح محوطه یا زیر کف ساختمان، باید از لوله های فاضلاب دست کم 1/5 متر فاصله افقی داشته باشند. این فاصله باید با خاک کوبیده شده پر شود.
ب) اگر مسیر خط لوله توزیع آب مصرفی در زیر زمین ناگزیر باید مسیر خط لوله فاضلاب را قطع کند، در این صورت باید زیر لوله آب مصرفی دست کم ۳۰۰ میلی متر از روی لوله فاضلاب فاصله قائم داشته باشد. این فاصله باید با خاک کوبیده شده پر شود.
8-4-16 لوله کشی توزیع آب گرم مصرفی
1-8-4-16 لزوم آب گرم مصرفی
الف) در هر ساختمان ( یا ملک ) که محل سکونت یا اقامت انسان باشد، همه لوازم بهداشتی ای که برای حمام کردن، شستشو، پخت و پز، تمیزکاری، رختشویی و نگهداری ساختمان در آن نصب شده اند باید با آب گرم مصرفی هم تغذیه شوند.
(۱) در هر ساختمان (یا ملک) که محل سکونت یا اقامت نباشد، ممکن است فقط لوازم بهداشتی مخصوص شستشو و حمام کردن با آب گرم مصرفی تغذیه شوند.
2-8-4-16 دما و فشار کار
الف) حداکثر دمای کار طراحی شبکه لوله کشی آب گرم مصرفی باید ۶۰ درجه سلسیوس باشد.
ب) حداکثر دمای آب گرم مصرفی لوازم بهداشتی در نقطه خروج آب از شیر جز در ساختمانهای ویژه، باید برابر ارقام زیر کنترل شود.
– وان ۴۹ درجه سلسیوس
– دوش 43 درجه سلسیوس
– دستشویی 43 درجه سلسیوس
– سینک آشپزخانه 60 درجه سلسیوس
(۱) در مواردی که دمای مورد نیاز آب گرم مصرفی کمتر از ۶۰ درجه سلسیوس باشد باید دمای مورد نیاز به کمک شیرهای مخلوط دستی یا خودکار، کنترل شود.
(۲) در ساختمانهای ویژه، مانند کودکستان، دبستان، خانه سالمندان ، ساختمانهای درمانی و موارد مشابه دیگر، که دمای مورد نیاز از ارقام بالا کمتر باشد باید دمای مورد نیاز به کمک شیرهای مخلوط دستی یا خودکار کنترل شود.
پ) فشار کار طراحی شبکه لوله کشی آب گرم مصرفی باید دست کم ۱۰ بار باشد.
3-8-4-16 لزوم حفظ دمای آب گرم مصرفی
الف) برای جلوگیری از اتلاف آب، لوله کشی توزیع آب گرم مصرفی باید لوله برگشت داشته باشد تا آب گرم مصرفی همواره گردش داشته باشد و دمای آب گرم خروجی به هنگام باز کردن شیرهای برداشت آب از ارقام مقرر شده کمتر نباشد.
(۱) ممکن است به جای لوله برگشت، دمای آب لوله کشی توزیع آب گرم مصرفی را با روشهای دیگری (از جمله نصب نوارهای گرم کننده روی خطوط لوله)، در حد مورد نیاز به طور خودکار کنترل کرد.
(۲) در صورتی که طول خط لوله توزیع آب گرم مصرفی، از آب گرمکن تا دورترین مصرف کننده، بیش از ۳۰ متر باشد، باید به کمک لوله برگشت، یا روشهای دیگر دمای آب گرم مصرفی داخل لوله را از آب گرم کن تا فاصله ۳۰ متر از دورترین مصرف کننده ها، در حدود ارقام مقرر نگاه داشت.
ب) اگر مسیر لوله کشی مناسب باشد و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد، ترجیح دارد گردش آب گرم از طریق لوله برگشت تا آب گرمکن بدون نصب پمپ و با استفاده از کاهش وزن مخصوص آب در دمای بالاتر که آب گرم را به سمت بالا می راند، صورت گیرد.
(۱) در صورت لزوم باید برای گردش آب در لوله برگشت روی این لوله پمپ نصب شود.
(۲) در صورت نصب پمپ روی لوله برگشت آب گرم مصرفی باید برای پمپ کلید خودکار یا دستی پیش بینی شود تا در مواقعی که گردش آب گرم مصرفی لازم نباشد، بتوان پمپ را خاموش کرد.
4-8-4-16 عایق کاری
الف) لوله کشی توزیع آب گرم مصرفی به منظور کاهش اتلاف انرژی باید برابر الزامات مقرر شده در این قسمت عایق شوند.
ب) در صورت عایق کردن لوله کشی آب گرم مصرفی عایق کاری لوله ها باید طبق جدول (۱۶-۴-۸-۴) “ب” صورت گیرد.
5-8-4-16 اتصال به لوازم بهداشتی
الف) اتصال لوله آب گرم مصرفی به لوازم بهداشتی که مصرف کننده آب گرم هستند باید به شیر طرف چپ باشد.
6-8-4-16 آب گرم کن
الف) طراحی و نصب آبگرم کن، مخصوص تولید آب گرم مصرفی مورد نیاز لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده های آب گرم مصرفی ساختمان، باید با رعایت الزامات مقرر شده در این قسمت از مبحث شانزدهم، و نیز الزامات مقرر شده در “مبحث چهاردهم – تأسیسات مکانیکی ساختمان” انجام گیرد.
ب) ظرفیت ذخیره و ظرفیت ساعتی آب گرمکن باید به اندازه ای انتخاب شود که پاسخگوی مصرف روزانه و نیز حداکثر مصرف ساعتی آب گرم مصرفی مورد نیاز جمعیت ساکن ساختمان باشد.
(۱) ظرفیت ذخیره آب گرم کن باید دست کم برای هر واحد مسکونی یک خوابه ۷۵ لیتر، دو خوابه ۱۱۰ لیتر و سه خوابه ۱۵۰ لیتر باشد.
پ) فشار کار
(۱) حداکثر فشار کار مجاز آب گرم کن باید دست کم ۱۰۳۵ کیلو پاسکال باشد.
(۲) حداکثر فشار کار مجاز آبگرم کن باید در محل مناسب و به صورت با دوام و دائمی روی آن نقش شده باشد.
ت) تخلیه آب گرمکن
(۱) در پایینترین نقطه آبگرمکن یا مخزن ذخیره آب گرم مصرفی باید شیر تخلیه، از نوع مورد تأیید، نصب شود.
ث) عایق گرمایی
(۱) آب گرمکن و مخزن ذخیره آب گرم مصرفی باید با عایق گرمایی در برابر اتلاف انرژی گرمایی حفاظت شود.
(۲) ضخامت عایق گرمایی باید طوری انتخاب شود که تلفات انرژی گرمایی از سطوح خارجی آن از ۴۷ وات بر متر مربع بیشتر نباشد. در محاسبه اتلاف انرژی، دمای محیط محل نصب دستگاه نباید از ۱۸ درجه سلسیوس بیشتر گرفته شود.
ج) لوازم ایمنی
(۱) آب گرمکن باید شیر اطمینان فشار و شیر اطمینان دما، یا شیر ترکیبی فشار – دما، از نوع مورد تأیید داشته باشد.
(۲) ظرفیت تخلیه شیر اطمینان باید برای ظرفیت گرمایی آب گرم کن مناسب باشد.
(۳) شیر اطمینان دما باید حداکثر برای تخلیه در دمای ۹۹ درجه سلسیوس تنظیم شود.
(۴) شیر اطمینان فشار باید برای تخلیه مخزن، در فشار کار مجاز حداکثر و یا ۱۰۳۵ کیلو پاسکال در سطح دریا تنظیم شود.
(۵) شیر اطمینان باید در قسمت بالای آب گرمکن یا مخزن ذخیره آب گرم مصرفی و در ارتفاع ۱۵۰ میلی متر پایین تر از تراز سطح بالای مخزن نصب شود.
(۶) بین آب گرمکن یا مخزن ذخیره آب گرم مصرفی و شیر اطمینان نباید هیچ شیر دیگری نصب شود.
(۷) لوله تخلیه شیر اطمینان باید از نوع غیر قابل انعطاف و مناسب برای کار در دمای ۹۹ درجه سلسیوس باشد.
(۸) قطر اسمی لوله تخلیه آب از شیر اطمینان باید دست کم برابر قطر دهانه خروجی شیر اطمینان باشد.
(۹) تخلیه آب در لوله تخلیه شیر اطمینان باید به طور ثقلی انجام گیرد و شیب لوله همواره به طرف نقطه تخلیه باشد. روی این لوله نباید هیچ شیری نصب شود.
(۱۰) مسیر لوله تخلیه شیر اطمینان باید طوری انتخاب شود که خروج آب موجب خسارت و خرابی نشود ایجاد خطر نکند و سر و صدای آن باعث مزاحمت نشود. این لوله باید در برابر احتمال یخ زدن حفاظت شود.
(۱۱) انتهای لوله تخلیه باید با دهانه باز و بدون دنده باشد و آب تخلیه شده با فشار جو به نزدیک نقطه تخلیه برسد. اتصال این لوله به شبکه لوله کشی فاضلاب ساختمان باید از نوع غیر مستقیم و با فاصله هوایی صورت گیرد . اتصال مستقیم این لوله به شبکه لوله کشی فاضلاب ساختمان مجاز نیست.
چ) کنترل دمای آب گرم کن
(۱) آبگرم کن باید به کنترل خودکار دما مجهز باشد، به طوری که بتوان به کمک آن، دمای آب گرم مصرفی را از حداقل تا حداکثر مورد نیاز تنظیم کرد.
ح) قطع و وصل انرژی
(۱) اگر آب گرمکن از نوع برقی است باید برای قطع و وصل انرژی ورودی به آن کلید جداگانه و مستقلی پیش بینی شود.
(۲) اگر آب گرمکن با شعله مستقیم (سوخت مایع یا گاز) کار می کند باید روی لوله ورودی سوخت به مشعل آن، شیر جداگانه و مستقلی پیش بینی شود.
(۳) اگر آب گرمکن انرژی گرمایی خود را از آب گرم کننده یا بخار می گیرد، باید روی لوله آب گرم کننده ورودی به آن، شیر جداگانه و مستقلی پیش بینی شود.
9-4-16 ضد عفونی ،آزمایش نگهداری
1-9-4-16 ضد عفونی
الف) كليات
(۱) لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان، پیش از بهره برداری، باید طبق الزامات مقرر شده از طرف ناظر قانونی ضدعفونی شود.
(۲) در صورتی که چنین الزاماتی رسماً منتشر نشده باشد، ضد عفونی باید طبق الزامات مقرر شده در این قسمت از مقررات صورت گیرد.
(۳) عمل ضد عفونی باید پس از آزمایش نشت لوله کشی و پیش از نصب لوازم بهداشتی صورت گیرد.
ب) روش ضد عفونی کردن
(۱) ابتدا باید لوله کشی با آب آشامیدنی کاملاً شستشو داده شود و داخل لوله ها از مواد زائد و زیان آور کاملاً پاک گردد. شستشو باید تکرار شود تا آب خروجی از دهانه های باز کاملاً تمیز و عاری از مواد زائد و آلوده گردد.
(2) سپس لوله کشی باید با محلول کلر با غلظت ۵۰ میلیگرم در لیتر (50PPM) پر شود و همه شیرها و دهانه های باز به مدت ۲۴ ساعت بسته شود. میتوان مدت ضدعفونی را ۳ ساعت و غلظت محلول کلر را ۲۰ میلیگرم در لیتر (200PPM ) تعیین کرد.
(3) پس از آن باید لوله کشی را از محلول کلر خالی کرد و با آب آشامیدنی دوباره شستشو کرد تا زمانی که آب خروجی از دهانه های باز بدون کلر باشد.
(4) پس از انجام کامل عمل ضد عفونی باید نمونه آب برای آزمایش میکروب شناسی برداشته شود. اگر نتیجه آزمایش نشان دهد که هنوز در لوله ها یا دیگر اجزای لوله کشی آلودگی باقی است، باید با تأیید ناظر ساختمان، عمل ضد عفونی به ترتیب بالا تکرار شود.
2-9-4-16 آزمایش نشت
الف) كليات
(۱) آزمایش نشت شبکه لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات انجام شود.
(۲) ممکن است آزمایش لوله کشی قسمت به قسمت در جریان پیشرفت کار ، یا به طور کامل پس از نصب کلیه لوله ها و اجزای دیگر لوله کشی صورت گیرد.
(۳) پیش از انجام آزمایش و تأیید لوله کشی، هیچ یک از اجزای لوله کشی نباید با عایق یا اجزای ساختمان پوشانده شود. در هنگام آزمایش همه اجزای لوله کشی باید آشکار و قابل بازرسی باشد.
(۴) علاوه بر آزمایش قسمت به قسمت یا کامل لوله کشی، باید پس از خاتمه کار و نیز پس از نصب لوازم بهداشتی، آزمایش فشار با آب انجام گیرد.
ب) روش انجام آزمایش
(1) پس از خاتمه لوله کشی و پیش از نصب لوازم بهداشتی باید دهانه های باز به طور موقت بسته شود و لوله کشی با آب به تدریج پر شود و کاملاً هواگیری گردد. پیش از اقدام به آزمایش، باید شبکه لوله کشی را به مدت حداقل دو روز پر از آب نگاه داشت.
(۲) آزمایش فشار باید با آب و به کمک تلمبه مخصوص آزمایش فشار آب، مجهز به فشار سنج با فشار حداقل ۱۰ بار انجام شود. فشار سنج باید در بالاترین قسمت لوله کشی مورد آزمایش نصب شود.
(۳) مدت آزمایش باید حداقل یک ساعت باشد. در این مدت اگر شکستگی یا نشت آب مشاهده شود، باید آزمایش فشار آب پس از رفع عیب تکرار شود.
(4) پس از نصب لوازم بهداشتی یک بار دیگر باید آزمایش فشار آب انجام شود. شبکه لوله کشی آب لوازم بهداشتی و کلیه اجزای آن باید از نظر مقدار جریان و فشار کار در وضعیت کار عادی قرار گیرد. همه شیرها باید یک به یک باز و بسته شود و نسبت به آب بند بودن آنها اطمینان حاصل شود. این مرحله آزمایش باید در فشار بهره برداری و به مدت حداقل یک ساعت انجام شود در صورت مشاهده نشت پس از رفع عیب این آزمایش باید تکرار شود.
3-9-4-16 نگهداری
الف) كليات
(۱) صاحب ساختمان (ملک) یا نماینده مجاز او موظف است شبکه لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان را در وضعیت بهداشتی و سالم، طبق الزامات این مقررات نگهداری کند.
(۲) لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان باید مورد بازرسیهای ادواری قرار گیرد و در صورت مشاهده عیب یا نقص، نسبت به رفع آن اقدام شود.
ب) بازرسی های ادواری
(۱) نمونه آب از نظر خوردگی مصالح و آلودگی میکروبی مورد آزمایش قرار گیرد.
(۲) مخازن ذخیره آب دست کم سالی یکبار تخلیه و تمیز شود. اگر مخزن ذخیره فلزی است، در صورت نیاز از داخل و خارج رنگ شود.
(۳) لوازم حفاظت از آب آشامیدنی دست کم ماهی یک بار مورد بازرسی قرار گیرد.
(۴) شیرهای خروجی آب از نظر خوردگی، نشت و کار سالم به طور منظم بازرسی شود.
(۵) سرریز مخازن آب، فلاش تانک و دستگاه های مشابه، از نظر مسدود نبودن، دست کم سالی یک بار بازرسی شود.