1-14-5 تعریف

1-1-14-5 شیشه از مواد مصنوعی غیرفلزی و غیرآلی است. این فرآورده از نظر فیزیکی و شیمیایی، مادة مذابی است که به صورت بی شکل و بدون تبلور به حالت صلب سرد شده است. شیشه جسمی سخت، ترد، شفاف، نورگذر، دارای سختی ۶-۷ موس و وزن مخصوص 2.20-4 گرم بر سانتی متر مکعب است.

2-1-14-5 شیشه تنش زدایی شده، شیشه‌ای است که برای کاهش تنش‌های باقی مانده در آن، به صورت کنترل شده سرد گردیده و با این کار برش دادن آن آسان می‌شود. همه انواع شیشه مثل شیشه فلوت، شیشه تخت، شیشه مشجر و شیشه سیمی را می‌توان تنش زدایی کرد و این کار مستقل از ترکیب آن است.

3-1-14-5 شیشه نیمه شفاف شیشه‌ای است که نور را با درجه‌های متفاوتی از نفوذ عبور می‌دهد، به طوری که دید واضح از آن سوی شیشه پدید می‌آید.

4-1-14-5 شیشه شفاف شیشه‌ای که نور را به نحوی عبور می‌دهد که دید واضح از آن سوی شیشه پدید می‌آید.

5-1-14-5 شیشه عایق کاری (شیشه دو یا چند جداره) شامل دو یا چند جام شیشه‌ای است که به صورت موازی با یکدیگر قرار گرفته‌اند و پیرامون آنها به نحو مناسب درزبندی شده است. فضای بین شیشه‌ها معمولاً هوای بدون رطوبت قرار دارد، هرچند که سایر گازها همچون آرگون و سولفو هگزا فلورید نیز برای بهبود مشخصات عایق کاری حرارتی و صوتی استفاده می‌گردند. هر شیشه توسط فاصله گذار از شیشه دیگر جدا می‌شود و مجموعه با مواد درزگیر مناسب، به طور کامل درزبندی می‌گردد. در داخل فاصله گذارها باید از مواد جاذب رطوبت استفاده نمود. برای ساخت شیشه‌های عایق کاری می‌توان از شیشه‌هایی نظیر تخت تنش زایی شده، نشکن حرارتی، تقویت شده، پوشش داده شده یا لایه دار استفاده کرد. خاصیت عایق کاری این مجموعه با به کارگیری شیشه کم گسیل یا استفاده از گاز پر کننده مناسب بهبود می‌یابد.

6-1-14-5 شیشه مشجر شیشه نیم شفافی است که با فرایند نوردکاری ساخته می‌شود. به طور معمول طرح عمیق‌تر، سیب مات شدن و پخش نور بیشتری می‌شود. در نوع رنگی کل شیشه در طی فرآیند تولید رنگی می‌گردد و عمدتاً برای اهداف تزئینی یا کنترل ویژگی‌های نوری استفاده می‌شود.

7-1-14-5 در شیشه‌های سیمی، یک شبکه سیمی فلزی را به طور کامل در وسط شیشه قرار می‌دهند، به گونه‌ای که فاصله شبکه سیمی از دو سطح شیشه به یک اندازه باشد. به طور معمول فقط از یک نوع شبکه سیمی استفاده می‌شود و این شبکه در محل‌های برخورد سیم‌ها باهم، جوش خورده است. شیشه سیمی وقتی که تحت بار سنگین، ضربه یا شوک حرارتی قرار گیرد، مستعد ترک خوردن است. لیکن سیم فلزی قرار داده شده در شیشه، شیشه ترک خورده یا شکسته شده را در کنار هم نگه می‌دارد و فقط تحت تنش‌های شدید می‌شکند. شیشه سیمی بر حسب اندازه‌ای که دارد می‌تواند تا چند ساعت به طور مناسب در برابر آتش مقاومت کند.

8-1-14-5 شیشه پوشش دار، شیشه‌ای است که بر روی آن یک یا چند لایه نازک از مواد غیرآلی جامد پوشش داده می‌شود. این پوشش بر روی شیشه، برای اصلاح ویژگی‌های زیر اعمال می‌شود:

– ضریب بازتابندگی نور عبوری

– ضریب بازتابندگی یا عبوری گرمای خورشید

– قابلیت انتشار سطح

لایه شیشه‌ای پوشش دار شده، می‌تواند هر نوعی از شیشه همچون شیشه فلوت، تخت، مشجر، نشکن، تقویت شده یا لایه دار ایمنی با هر نوع ترکیبی مثل سیلیکاتی سودالایم یا بوروسیلیکاتی باشد.

9-1-14-5 شیشه فلوت شفاف است و سطوح آن به گونه‌ای صاف و موازی هستند که دید واضح و بدون واپیچشی تولید می‌کنند. شیشه فلوت با ریزش مذاب شیشه از خروجی کوره مخزنی، به حمام فلز مذاب تولید می‌شود.

10-1-14-5 در فرآیند تولید شیشه نشکن حرارتی، شیشه تنش زدایی شده در یک فرایند گرمایش و سپس سرمایش سریع قرار می‌گیرد که باعث پدید آمدن تنش فشاری زیاد در دو سطح شیشه و به دنبال أن تنش کششی در مرکز می‌شود. به دلیل وجود تنش‌های فشاری سطحی، شیشه نشکن حرارتی مقاومت بیشتری نسبت به شیشه تنش زدایی شده در برابر ضربه، بار مکانیکی باتنش حرارتی نشان می‌دهد. اگر شیشه نشکن حرارتی بشکند، به قطعات ریز نسبتاً بی خطر خرد خواهد شد. شیشه نشکن حرارتی می‌تواند به عنوان شیشه ایمنی طبقه بندی گردد. اندازه‌های این نوع شیشه باید به صورت از پیش تعیین شده باشد، زیرا یک بار که شیشه با فرایند حرارتی نشکن شد، دیگر نمی‌توان آن را برش داد.

شیشه نشکن حرارتی پایدار شده با گرما، نوعی شیشه نشکن حرارتی است که در بخشی از مرحله ساخت و قبل از مرحله اصلی حرارتی برای مدت زمان معینی در معرض دمای ثابتی قرار گرفته است، تا اینکه مقدار زیادی از سولفید نیکل موجود در شیشه به فرم پایدار تبدیل شود. مشخصات ابعادی و جرمی این نوع شیشه مشابه با شیشه نشکن حرارتی می‌باشد.

11-1-14-5 شیشه لایه دار، شامل دو یا چند قطعه شیشه با لایه‌های داخلی تقویت کننده بین هر دو قطعه می‌باشد که لایه‌های داخلی، تحت فرآیندی کنترل شده و دقیق، به صورت بسیار محکم و قوی به قطعات شیشه می‌چسبند. لایه‌های داخلی عمدتاً در برابر عبور اجسام مقاوم هستند و تکه‌های شیشه را در محل خود نگاه داشته و مانع از پراکنده شدن آنها به اطراف می‌شوند. رتبه بندی ایمنی در شیشه‌های لایه دار بستگی به ترکیب و ضخامت کلی مجموعه دارد. شیشه لایه دار می‌تواند به اندازه لازم بریده شده و پس از تولید روی آن کار انجام داد. فناوری برش شیشه‌های لایه دار بستگی به نوع و روش چیدمان (ترکیب) شیشه‌ها دارد. متداول‌ترین لایه داخلی پلی وینیل بوتیرال (pvb) می‌باشد. اطلاعات کامل در مورد انواع شیشه‌های لایه دار در استاندارد ملی ایران شماره ۹۱۰۶ ارائه شده است.

12-1-14-5 شیشه نقره کاری شده، با رسوب دادن نقره روی شیشه تولید می‌گردد. رسوب نقره به وسیله پوشش دادن یا روکش کردن با توجه به نوع استفاده از شیشه و درجه محافظت لازم، نظیر تولید آینه محافظت می‌شود. بعضاً واژه نقره کاری برای توضیح رسوب فلزات دیگر نظیر طلا و مس نیز به کار می‌رود.

13-1-14-5 شیشه بوروسیلیکاتی، شیشه‌ای است که به لحاظ ترکیب در برابر شوک حرارتی مقاومت بالایی دارد. به استانداردهای پیوست دو مراجعه گردد.

14-1-14-5 شیشه سیلیکاتی سودالایم طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱-۱۰۶۷۳ دارای درصدهای اکسید عناصر سیلیسیم، کلسیم، سدیم، منیزیم و آلومینیم به ترتیب برابر 74-69% ، ۱۴-۵% ، ۱۶-۱۰٪ ، ۶- ۰% و ۳-۰ ٪ می‌باشد.

15-1-14-5 شیشه تخت کششی شیشه شفافی است که با فرایند کشش عمودی و پیوسته مذاب شیشه با یک ضخامت معین ساخته می‌شود. ممکن است سطوح شیشه تخت، همواره به طور کامل موازی نباشند؛ بنابراین در بازتابش و دید مقداری واپیچیدگی پدید آید.

16-1-14-5 ماسه پاشی (سندبلاست) فرآیندی است که سطح شیشه با استفاده از فشار هوا به همراه ماسه با دیگر ساینده‌ها مضرس می‌گردد. رده‌های سطح شیشه پس از ماسه پاشی نرم، متوسط یا زبر خواهد بود.

2-14-5 دسته بندی

شیشه و فرآورده‌های آن از لحاظ کاربرد، به انواع مختلفی طبقه بندی می‌شود:

1-2-14-5 شیشه‌های جام به شیشه‌های دارای سطح ساده، سطح برجسته، رنگی، بیرنگ یک لایه، دو لایه، شفاف، مات، پوشش دار و بدون پوشش تقسیم می‌شود:

– شیشه‌های جام مسطح

– شیشه‌های جام مسطح، ساده، شفاف، نورگذر، بی رنگ، رنگی

– شیشه‌های جام مسطح، دو طرف ساده بی رنگ

– شیشه‌های جام مسطح، دو طرف ساده رنگی

– شیشه‌های جام مسطح، یک طرف ساده و یک طرف آینه‌ای با پوشش دار

– شیشه‌های جام مسطح، ساده، یک لایه، دولایه

– شیشه‌های جام مسطح و برجسته

– شیشه‌های جام یک طرف ساده و یک طرف برجسته با نقش و نگار (شیشه‌های مشجر)

– شیشه‌های جام دو طرف برجسته

1-2-14-5 شیشه سیلیکاتی سودالایم تخت تنش زدایی شده معمولاً در گروههای شیشه فلوت، تخت کششی، مشجر و سیمی و در انواع ساده و رنگی قرار می‌گیرند و انواع شیشه سیلیکاتی سودالایم تخت فرآوری شده طبق استاندارد ملی ایران شماره ۹۱۰۶ عمدتاً شامل شیشه نشکن حرارتی، شیشه تقویت شده با گرما، شیشه لایه دار، شیشه عایق کاری و شیشه نقره کاری شده هستند.

2-2-14-5 انواع متداول شیشه لایه دار pvb شامل شیشه لایه دار ایمنی، شیشه لایه دار محافظتی، شیشه لایه دار کنترل کننده نور خورشید، شیشه لایه دار کنترل کننده پرتو فرابنفش، شیشه لایه دار کنترل کننده صوت، شیشه لایه دار نیمه شفاف و شیشه لایه دار سیمی هستند.

3-2-14-5 شیشه‌های لایه دار حفاظتی در گروه‌های مقاوم در برابر ضربه ابزار دستی، ضدگلوله و ضد انفجار قرار می‌گیرند که توضیحات در استاندارد ملی ایران شماره ۹۱۰۶ ارائه شده است.

4-2-14-5 شیشه‌های لایه دار سیمی در سه دسته دارای مقاومت در برابر آتش، آشکارساز شیشه و هشدار دهنده قرار دارند. در نوع آشکارساز شیشه سیم‌های ظریف به نحوی داخل شیشه قرار دارند که به بیننده امکان تشخیص مکان شیشه را می‌دهند و در شیشه هشدار دهنده سیم‌های نازک پیوسته به نحوی داخل شیشه تعبیه می‌شوند که در هنگام شکستن شیشه جریان الکتریکی سامانه هشدار دهنده را فعال کنند.

5-2-14-5 بلوک شیشه‌ای توپر، نوعی شیشه توپر و ضخیم که نور را از بام ساختمان، با فضای آزاد، به طبقه پایین، یا کف پاسیو، یا زیر زمین، می‌رساند. این بلوکها به شکل ساده، طرحدار، مات و با شفافیت کم (کدر) وجود دارد.

6-2-14-5 بلوک شیشه‌ای توخالی: این شیشه‌ها از دو صفحه شیشه به هم جوش خورده ساخته شده است که میان دو صفحه فضای خالی از هوا وجود دارد. این بلوک شیشه‌ای توخالی برای عایق صدا و عایق گرما و عبور نور به کار می‌رود.

7-2-14-5 فرآورده‌های اصلی شیشه به صورت زیر می‌باشند:

پشم شیشه: الیاف شیشه‌ای بسیار نازک درهمی که از آن به عنوان عایق صدا و گرما استفاده می‌شود. پشم شیشه در داخل کاغذهای آلومینیمی و قیراندود و تور و نمد و پلات فیبری قرار داده می‌شود.

الیاف شیشه: فيبر شیشه‌ای که جهت ناصافی‌ها و درزها بکار می‌رود. این نوع فیبرهای شیشه‌ای بعنوان نمدکاری و حتی کاغذ دیواری بکار می‌روند.

8-2-14-5 رده بندی شیشه‌های مقاوم در برابر انفجار در استاندارد ملی ایران شماره ۱۸۳۲۲ ارائه شده است.

9-2-14-5 طبقه بندی شیشه‌های ایمن بر اساس مقاومت در برابر نیرو در استاندارد ملی ایران شماره ۱- ۱۳۷۵۵ مشخص شده است.

3-14-5 استانداردها

1-3-14-5 ویژگی‌ها

1-1-3-14-5 شیشه جام باید مسطح یا برجسته و بدون موج، حباب، لب پریدگی، لب برآمدگی، ترک، لکه، دو دزدگی و خم و انحنا باشد. ضخامت شیشه جام در تمام سطح آن باید یکنواخت باشد و صافی و یکنواختی ضخامت آن به حدی باشد که اگر از زاویه ۶۰ درجه پشت شیشه به جسمی که در فاصله یک متری آن قرار دارد، نگریسته شود، آن جسم کج و معوج دیده نشود. شیشه جام باید خاصیت ارتجاعی و انعطاف پذیری خود را حفظ کند. شیشه جام باید در برابر عوامل جوی و هوازدگی مقاوم باشد و با گذشت زمان کدر نشود.

2-1-3-14-5 هیچ گونه خراش و ترک در شیشه ایمنی مجاز نیست. البته لب پریدگی شیشه‌های ایمنی را، که ممکن است بر اثر عملیات حرارتی یا در مراحل دیگر تولید پدید آمده باشد، اگر از ۱۳ میلی متر تجاوز نکند، می‌توان نادیده گرفت.

3-1-3-14-5 تعیین مقادیر عایق صوتی برای تمامی فرآورده‌های شیشه‌ای شفاف، نیمه شفاف و مات که برای مجموعه‌های لعاب کاری شده مورد استفاده در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند بر اساس استاندارد ملی ایران شماره ۱۳۷۵۷ صورت می‌پذیرد.

4-1-3-14-5 درجه مقاومت به آتش و رده مجموعه‌های پوشش نسوز شامل شیشه شفاف و نیمه شفاف برای استفاده در ساختمان در استاندارد ملی ایران شماره ۱۳۷۵۶ ارائه شده است.

5-1-3-14-5 شیشه‌های نقره اندود شده برای استفاده در سطوح خارجی ساختمان‌ها دارای ضوابط استاندارد ملی ایران شماره ۱۳۶۸۸ هستند.

6-1-3-14-5 نماهای شیشه‌ای باید در برابر باد مطابق مبحث ششم مقررات ملی ساختمان طراحی شوند، علاوه بر این نماهای شیشه‌ای باید قادر به تحمل نیروهای لرزه‌ای باشند.

7-1-3-14-5 مشخصات الزامی محصولات شیشه سیلیکاتی سودا- لایم شامل شیشه فلوت، شیشه تخت کششی و شیشه مشجر به ترتیب در استانداردهای ملی ایران شماره ۲-۱۰۶۷۳، 4-10673 و ۵-۱۰۶۷۳ و ویژگی‌های شیشه مشجر سیمی و شیشه ناودانی سیمی یا غیرسیمی در استانداردهای ملی شماره ۶-۱۰۶۷۳ و ۷-۱۰۶۷۳، معیار اندازه‌های تولیدی و برش نهایی این شیشه‌ها در استاندارد ملی ایران شماره ۸-۱۰۶۷۳ و ارزیابی انطباق محصول در استاندارد ملی ایران شماره ۹-۱۰۶۷۳ ارائه شده است. تعاریف، خواص عمومی، فیزیکی و مکانیکی محصولات شیشه سیلیکاتی سودا-لایم در استاندارد ملی ایران شماره ۱-۱۰۶۷۳ داده شده است. شیشه سیلیکاتی سودالایم مقاوم حرارتی طبق ویژگی مذکور در استاندارد ملی ایران شماره ۱-۱۷۰۵۱ تولید می‌گردد و ارزیابی انطباق محصول مطابق استاندارد ملی ایران شماره ۲-۱۷۰۵۱ صورت می‌گیرد. همچنین مشخصات شیشه سیلیکاتی سودا-لایم ناودانی شکل مقاوم حرارتی در استاندارد ملی ایران شماره ۱-۱۹۲۶۴ ارائه گردیده است. الزامات شیشه‌های سیلیکاتی سودا-لایم سیمی صیقل شده در استاندارد ملی ایران شماره ۳-۵۷۲ ارائه شده است. در استاندارد ملی ایران شماره ۱-۱۹۲۶۲ مشخصات شیشه سیلیکاتی سودا-لایم مقاوم شیمیایی ذکر شده است.

8-1-3-14-5 مشخصات شیشه‌های لایه دار و شیشه‌های ایمنی لایه دار در استانداردهای ملی ایران شماره ۱-۱۶۳۷۳ الی ۶-۱۶۳۷۳ ارائه شده است.

9-1-3-14-5 ویژگیها و طبقه بندی شیشه سرامیک برای استفاده در ساختمان در استاندارد ملی ایران شماره ۱-۲-۱۶۹۶۴ و ارزیابی انطباق و کنترل این محصولات در استاندارد ملی ایران شماره ۲-۲-۱۶۹۶۴ بیان شده است.

10-1-3-14-5 ویژگیهای شیشه ایمنی بوروسیلیکاتی مقاوم حرارتی در استاندارد ملی ایران شماره ۱-۱۷۰۵۳ و ارزیابی انطباق این محصولات در استاندارد ملی ایران شماره ۲-۱۷۰۵۳ ارائه شده است.

11-1-3-14-5 ویژگی‌ها و ارزیابی انطباق آینه‌های حاصل از شیشه فلوت نقره اندود برای مصارف داخلی ساختمان به ترتیب در استانداردهای ملی ایران شماره ۱-۱۷۰۹۳ و ۲-۱۷۰۹۳ ذکر شده است.

12-1-3-14-5 ویژگی‌های نوری و الزامات کیفی زیبایی برای پوشش دهی پیرولیتی و رسوب دهی خلاء به کار رفته در شیشه جهت مصارف ساختمانی در استاندارد ملی ایران شماره ۱۷۱۶۹ ارائه شده است.

13-1-3-14-5 ارزیابی انطباق بلوک شیشه‌ای و کیفیت شیشه‌ای با استاندارد ملی ایران شماره 2-18908 انجام می‌گیرد.

14-1-3-14-5 مشخصات فیلم‌های پلیمری دوطرفه چسب دار برای استفاده روی شیشه در استاندارد ملی ایران شماره ۱ -۱۸۹۶۸ ارائه شده است.

15-1-3-14-5 شیشه ایمنی سیلیکاتی قلیایی خاکی پایدار شده حرارتی دارای ویژگیهای مندرج در استاندارد ملی ایران شماره ۱-۱۹۲۶۳ می‌باشد.

2-3-14-5 آزمایش‌های استاندارد

1-2-3-14-5 شیشه جام: اندازه گیری ابعاد، لب پریدگی، حباب‌ها (حبابک و جوش)، زائده، تجزیه شیمیایی بر اثر رطوبت، رگه‌ها، پوسته، توخالی یا گودی‌ها، رشته، لکه، سنگدانه، قطره، موج دار، خم دار (اندازه گیری خم شیشه)، لب برآمدگی، ترک سطحی

2-2-3-14-5 شیشه ایمنی: الزامات و روش آزمون برای شیشه کاری ایمن در برابر ضربات در استاندارد ملی ایران شماره ۱-۱۳۷۵۵ ذکر شده است. برخی از ویژگی‌ها شامل تعیین ستبرا، آزمون یکنواختی، آزمون خرد شدگی می‌شوند.

3-3-14-5 استانداردهای مرجع این فصل در پیوست ۲ ارائه شده‌اند.

4-14-5 ایمنی، بهداشت و ملاحظات زیست محیطی

هنگام کار با شیشه بایستی از دستکش‌های ضخیم استفاده شود.

5-14-5 سازگاری

شیشه با دیگر مصالح سازگار است.

6-14-5 بسته بندی، حمل و نگهداری

جام‌های شیشه باید با پوشال محکم بسته بندی و در جعبه‌های چوبی مقاوم نگهداری و حمل شود. بین هر دو جام باید برگ‌های کاغذی یا مانند آن نهاد تا از تماس دو سطح شیشه با یکدیگر جلوگیری شود.