پ ١-١ کلیات
پ ١-١-١ ((پیوست ١ – اندازه گذاری لوله‌ها در لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان)) به عنوان راهنمای محاسبه و تعیین اندازه لوله‌های توزیع آب مصرفی ساختمان پیشنهاد می‌شود و نباید آن را به عنوان جزئی از مقررات، که رعایت حداقل‌های مقرر شده در آن الزامی است، تلقی کرد.
پ ١-١-٢ روش پیشنهاد شده در ((پیوست ١ – اندازه گذاری لوله‌ها در لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان)) به هیچ وجه استفاده از روشهای مهندسی دیگر را به شرط تأیید منتفی نمی‌کند.
پ ١-١-٣ روش پیشنهادی برای اندازه گذاری لوله‌ها در لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان شامل اجزای زیر است :
پ ١-١-٣-١ تعیین حداکثر مصرف لحظه‌ای آب؛
پ ١-١-٣-٢ رعایت همزمانی با توجه به احتمال استفاده از هر مصرف کننده و تعیین حداکثر مصرف لحظه‌ای محتمل؛
پ ١-١-٣-٣ تعیین مقدار افت فشار در طول لوله؛
پ ١-١-٣-٤ تعیین قطر اسمی لوله مورد نیاز؛
پ ١-١-٤ در جدولها و منحنی‌هایی که در ((پیوست ١ – اندازه گذاری لوله‌ها در لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان)) مورد استفاده قرار گرفته، برابری واحدها به ترتیب زیر است:
- گالن آمریکایی در دقیقه = (gpm) 3/785 لیتر در دقیقه؛
- فوت (ft)= 304/8 میلیمتر ؛
- پوند (lb) = 0/454 کیلوگرم ؛
- اینچ (in) = 25/4 میلیمتر ؛
- پوند بر اینچ مربع (PSI) =0/0689 بار .
پ ١-٢ تعیین حداکثر مصرف لحظه‌ای آب
پ ١-٢-١ حداکثر مصرف لحظه‌ای هر یک از لوازم بهداشتی با واحد S.F.U مشخص می‌شود.
پ ١-٢-٢ حداکثر مصرف لحظه‌ای هر یک از لوازم بهداشتی بر حسب واحد S.F.U در جدول پ ١-٢-٢ داده شده است.
پ ١-٣ تعیین حداکثر مصرف لحظه‌ای محتمل
پ ١-٣-١ با استفاده از جدول پ ١-٢-٢ مقدار S.F.U برای هر قسمت از لوله‌کشی، که به تعداد معینی از لوازم بهداشتی مختلف آب می‌رساند به دست می‌آید ولی همه لوازم بهداشتی همزمان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و باید برای به دست آوردن مقدار جریان آب در هر قسمت از لوله‌کشی، با توجه به احتمال همزمانی استفاده از لوازم بهداشتی مختلف، حداکثر محتمل مقدار جریان آب محاسبه شود.
پ ١-٣-٢ جدول پ ١-٣-٢ حداکثر محتمل مقدار جریان آب را در دو حالت، استفاده عمده از توالت‌های با شستشوی فلاش تانک یا فلاش والو، بر اساس S.F.U به دست می‌دهد.
پ ١-٤ افت فشار در طول لوله
پ ١-٤-١ فشار شبکه آب مصرفی قبل از کنتور آب باید نیازهای زیر را تامین کند:
- افت فشار در کنتور آب؛
- اختلاف فشار ناشی از اختلاف ارتفاع تراز نصب کنتور و بالاترین نقطه شبکه لوله کشی آب ساختمان؛
- افت فشار در لوله‌ها با توجه به روش محاسبه مقدار جریان در پ (١-٣)؛
- حداقل فشار مورد نیاز در پشت شیرهای برداشت آب؛
- افت فشار در فیتینگ‌ها و شیرها و دیگر اجزای لوله‌کشی.
پ ١-٤-٢ افت فشار در کنتور آب
پ1-4-2-1 در شکل پ ١-٤-٢ (IP) افت فشار کنتور آب از نوع دیسکی بر حسب پوند بر اینچ مربع برای هر مقدار جریان آب بر حسب gpm و در شکل پ ١-٤-٢ (SI) افت فشار کنتور بر حسب کیلوپاسکال برای هر مقدار جریان آب بر حسب لیتر در ثانیه نشان داده شده است. در صورتی که کنتور از نوع دیگر باشد، باید از منحنی افت فشار مخصوص آن استفاده شود.
پ ١-٤-٣ فشار استاتیک ناشی از ارتفاع ساختمان، از اختلاف ارتفاع تراز نصب کنتور آب و بالاترین نقطه شبکه لوله کشی آب ساختمان بدست می‌آید. این اختلاف ارتفاع را، در صورتی که بر حسب متر در دست باشد، باید به پوند بر اینچ مربع تبدیل کرد.
پ ١-٤-٤ حداقل فشار آب خروجی، که در دورترین و بالاترین شیر مورد نیاز است، بر حسب نوع لوازم بهداشتی متفاوت است. جدول (١٦-٤-٣-٥) “ب” حداقل فشار آب مورد نیاز در خروج از شیر لوازم بهداشتی مختلف را نشان می دهد.
پ ١-٤-٥ افت فشار در فیتینگ‌ها و شیرها
پ ١-٤-٥-١ برای ساده کردن محاسبات، افت فشار در فیتینگ‌ها و شیرها به طول لوله هم ارز آنها تبدیل می‌شود.
پ ١-٤-٥-٢ جدول پ ١-٤-٥-٢ طول لوله هم ارز فیتینگ‌ها و شیرها در لوله کشی فولادی گالوانیزه را بر حسب فوت نشان می‌دهد.
پ ١-٤-٥-٣ جدول پ ١-٤-٥-٣ طول لوله هم ارز فیتینگ‌ها و شیرها در لوله کشی فولادی گالوانیزه را بر حسب متر نشان می‌دهد.
پ ١-٤-٥-٤ جدول زیر طول لوله هم‌ارز فیتینگ‌ها و شیرهای مسی را بر حسب فوت می‌دهد.
پ ١-٤-٥-٥ جدول زیر طول هم ارز فیتینگ‌ها و شیرهای مسی را بر حسب متر نشان می‌دهد.
پ ١-٤-٦ افت فشار در لوله‌ها
پ ١-٤-٦-١ از فشار شبکه آب مصرفی در نقطه قبل از کنتور باید افت فشارهای زیر را کم کرد:
- افت فشار در کنتور آب؛
- فشار استاتیک ناشی از ارتفاع ساختمان؛
- حداقل فشار در پشت دورترین شیر برداشت آب.
فشار باقی مانده فشاری است که در نتیجه سرعت جریان آب باید صرف افت فشار در طول لوله‌ها تا دورترین شیر خروجی شود.
پ ١-٤-٦-٢ برای به دست آوردن حداکثر افت فشار در لوله‌ها باید طول خط لوله را از نقطه خروجی از کنتور آب تا بالاترین و دورترین شیر خروجی آب بر حسب متر (یا فوت) اندازه گیری کرد و طول هم ارز فیتینگ‌ها و شیرها را به آن اضافه کرد تا طول نهایی دورترین مسیر لوله کشی به دست آید. با داشتن طول نهایی دورترین مسیر لوله کشی و افت فشار کل لوله‌ها می‌توان افت فشار آب در ١٠٠ فوت طول لوله را به دست آورد.
پ ١-٥ اندازه گذاری لوله‌ها
پ ١-٥-١ با در دست داشتن حداکثر محتمل مقدار جریان آب بر حسب gpm در هر قسمت از لوله کشی و مقدار افت فشار در ١٠٠ فوت طول لوله و با استفاده از منحنی‌هایی که قطر اسمی را برای هر مقدار جریان آب و افت فشار در طول لوله به دست می‌دهد، می‌توان لوله‌ها را اندازه گذاری کرد.
پ ١-٥-٢ (IP) در شکل پ ١-٥-٢ (IP) قطر اسمی لوله با وزن استاندارد بر حسب اینچ، مقدار جریان آب بر حسب gpm، افت فشار بر حسب پوند بر اینچ مربع در ١٠٠ فوت طول لوله، و سرعت جریان آب در داخل لوله بر حسب فوت بر ثانیه برای لوله‌های فولادی گالوانیزهای که سطح داخلی آنها نسبتاً صاف است، نشان داده شده است.
پ ١-٥-٣ (IP) در شکل پ ١-٥-٣ (IP) قطر اسمی لوله با وزن استاندارد بر حسب اینچ، مقدار جریان آب بر حسب gpm، افت فشار بر حسب پوند بر اینچ مربع در ١٠٠ فوت طول لوله، و سرعت جریان آب در داخل لوله بر حسب فوت بر ثانیه برای لوله‌های فولادی گالوانیزه که سطح داخلی آنها نسبتاً ناصاف است، نشان داده شده است.
پ ١-٥-٤ (IP) در شکل پ ١-٥-٤ (IP) قطر اسمی لوله با وزن استاندارد، مقدار جریان آب، افت فشار در ١٠٠ فوت طول لوله، و سرعت جریان آب در داخل لوله برای لوله‌های فولادی گالوانیزه که سطح داخلی آنها کاملاً ناصاف است، نشان داده شده است.
پ ١-٥-٤ (SI) در شکل پ ١-٥-٤ (SI) قطر اسمی لوله با وزن استاندارد بر حسب میلیمتر، مقدار جریان آب بر حسب لیتر در ثانیه، افت فشار بر حسب متر در متر طول لوله و سرعت جریان آب در داخل لوله بر حسب متر بر ثانیه برای لوله های فولادی گالوانیزه نشان داده شده است.
پ ١-٥-٥ (IP) در شکل پ ١-٥-٥ (IP) قطر اسمی لوله بر حسب اینچ، مقدار جریان آب بر حسب gpm ، افت فشار بر حسب پوند بر اینچ مربع در ١٠٠ فوت طول لوله و سرعت جریان آب در داخل لوله بر حسب فوت بر ثانیه، برای لوله‌های مسی مطابق استاندارد ANSI B 88 نوع K نشان داده شده است.
پ ١-٥-٦ (IP) در شکل پ ١-٥-٦ (IP) قطر اسمی لوله، مقدار جریان آب، افت فشار در ١٠٠ فوت طول لوله و سرعت جریان آب داخل لوله برای لوله‌های مسی مطابق استاندارد ANSI B 88 نوع L نشان داده شده است.
پ ١-٥-٧ (IP) در شکل پ ١-٥-٧ (IP) قطر اسمی لوله، مقدار جریان آب، افت فشار در ١٠٠ فوت طول لوله و سرعت جریان آب داخل لوله برای لوله‌های مسی مطابق استاندارد ANSI B 88 نوع M نشان داده شده است.
پ ١-٥-٧ (SI) در شکل پ ١-٥-٧ (SI) قطر اسمی لوله بر حسب میلیمتر، مقدار جریان آب بر حسب لیتر در ثانیه، افت فشار بر حسب پاسکال در متر و سرعت جریان آب در داخل لوله بر حسب متر بر ثانیه برای لوله‌های مسی نشان داده شده است.
پ ١-٥-٨ (SI) در شکل پ ١-٥-٨ (SI) قطرنامی لوله بر حسب میلیمتر، مقدار جریان آب بر حسب لیتر در ثانیه، افت فشار بر حسب پاسکال در متر و سرعت جریان آب در داخل لوله بر حسب متر بر ثانیه برای لوله‌های پلاستیکی نشان داده شده است.
پ ١-٦ نکات دیگری درباره اندازه گذاری لوله‌ها
پ ١-٦-١ سرعت جریان آب در لوله‌های اصلی نباید از ١٠ فوت بر ثانیه (3/0 متر بر ثانیه) بیشتر شود. توصیه می‌شود که سرعت جریان آب در لوله‌های فرعی و انشعابها از ٤ فوت بر ثانیه (1/2 متر بر ثانیه) بیشتر نباشد.
پ ١-٦-٢ طبق الزامات بخش (١٦-٤-٣-٥) “الف” حداکثر فشار آب لوله کشی توزیع آب آشامیدنی در پشت شیرهای لوازم بهداشتی و در وضعیت بدون جریان نباید از ٤ بار بیشتر باشد.
اگر فشار آب شبکه شهری طوری باشد که فشار آب در پشت شیرهای لوازم بهداشتی از ٤ بار بیشتر باشد باید با نصب شیر فشار شکن مورد تأیید فشار آن را تا ٤ بار، یا بر حسب نیاز کمتر از آن، کاهش داد.
پ ١-٦-٣ طبق الزامات (١٦-٤-٣-٥) “ب” حداقل فشار آب پشت شیرهای آب لوازم بهداشتی باید برابر جدول (١٦-٤-٣-٥) “ب” باشد. اگر فشار آب شبکه شهری برای تأمین این فشار در پشت شیرها کافی نباشد باید با نصب سیستم‌های افزایش فشار، فشار آب را افزایش داد تا حداقل فشار لازم پشت شیرها تأمین شود.