1-1-11 دامنه

ضوابط صنعتی سازی، کل چرخه حیات ساختمان را شامل می شود. در این مبحث، بر ارایه ضوابط طراحی و اجرای ساختمان ها به روش صنعتی تمرکز شده و سازگاری ضوابط ارایه شده با سایر ارکان چرخه حیات ساختمان مورد توجه قرار گرفته است.

توضیح: چرخه حیات ساختمان شامل مراحل “پیش از اجرا”، “اجرا” و “پس از اجرا” است. مرحله “پیش از اجرا” شامل دو بخش پدیدآوری و طراحی است. “اجرا” سه بخش تجهیز، تدارک و ساخت را دربر می گیرد. “پس از اجرا” مشتمل بر چهار بخش بهره برداری، نگهداری، بازسازی و تخریب است.

2-1-11 هدف

هدف، ارایه ضوابط صنعتی سازی ساختمان با رویکرد توسعه پایدار است که در هفت محور اصلی زیر دنبال می شود:

1-2-1-11 افزایش ایمنی و بهداشت

2-2-1-11 بهره وری منابع

3-2-1-11 افزایش سرعت

4-2-1-11 بهبود کیفیت و دوام

5-2-1-11 پرهیز از آسیب به محیط زیست

6-2-1-11 بهبود مصرف انرژی

7-2-1-11 توجه به مطلوبیت و آسایش

بر این اساس، مصادیق صنعتی سازی ساختمان برای سنجش میزان صنعتی سازی هر ساختمان ارایه شده است. ضوابطی نیز، در مسیر دستیابی به ساختمان سبز، تحت عنوان “حامی محیط زیست”، قید و تامین حداقلی از این ضوابط، برای ساختمان های صنعتی الزامی شده است.

3-1-11 تعاریف

واژه ها، عبارات و اصطلاحات به کار رفته در این مبحث، به معانی مشروحه زیر است:

1-3-1-11 آب خاکستری: آبی غیر آشامیدنی، تحصیل شده از فاضلاب خروجی از دستشویی، وان، زیردوشی، لگن یا ماشین رختشویی که منحصرا برای شستشوی توالت ها، یورینال ها و آبیاری زیرسطحی ممکن است مورد استفاده دوباره قرار گیرد.

2-3-1-11 اجزای ساختمانی مدولار: اجزای ساختمانی که اندازه آنها، از رابطه (۱۱-۱-۱) به دست می آید:

3-3-1-11 استاندارد ابعادی در ساختمان: اندازه های مقرر شده برای فضاها، مصالح، قطعات، لوازم و تجهیزات ساختمانی که برای تامین هماهنگی ابعادی استفاده می شود. هماهنگی ابعادی در بند 11-1-3-27 تعریف شده است.

4-3-1-11 انبوه سازی صنعتی: ساخت تعداد کافی واحد مشابه یا مجموعه واحدهای ساختمانی مشابه با کیفیت مطلوب، طی زمان مناسب و با توجیه اقتصادی است. معیار تعداد کافی، استفاده از روش های ویژه طرح و ساخت صنعتی با توجه به مزیت تکرار است.

5-3-1-11 بهره وری: ترکیب بهینه و موزون منابع و زمان برای دستیابی به اهداف تعریف شده است و معیاری برای ارزیابی بازدهی فعالیت های تولیدی است. بهره وری از حاصل نسبت خروجی (ستانده) به ورودی (داده) محاسبه می شود. به عبارت بهتر، “میزان خروجی به ازای واحد ورودی” است.

(2-1-11)

6-3-1-11 پیش دال: بخشی از دال بتنی است که در روی زمین ساخته و پس از کسب مقاومت لازم، به محل نصب متناظر آن در سقف منتقل می شود و برای بتن ریزی بقیه دال، نقش قالب را ایفا می کند.

7-3-1-11 پیش ساختگی: پیش ساختگی، تولید صنعتی قسمتهای مختلف ساختمان در محیطی کنترل شده است. در این محیط، عوامل جوی؛ شامل دما، باد و بارش؛ تأثیری بر روند تولید و کیفیت محصول نخواهند داشت. از این رو، سرعت و کیفیت محصولات تولید شده، بالاتر خواهد رفت. با پیش ساختگی، تولید ضایعات ساختمانی کاهش و قابلیت تفکیک  بازیافت آنها افزایش می یابد. لازم به ذکر است که “محيط کنترل شده” می تواند در کارخانه یا در محل پروژه باشد.

8-3-1-11 دفترچه بهره برداری: مجموعه ای از اطلاعات ساختمان، شامل نقشه های چون ساخت و روش اجرا؛ نتایج آزمایشگاهی؛ مشخصات مصالح، اجزا و تاسیسات؛ فهرست تامین کنندگان مصالح؛ و  دستورات لازم برای راهبری، تعمیر و نگهداری است. بخشی از اطلاعات مذکور در شناسنامه فنی و ملکی، منظور می شود .

9-3-1-11 سطح زمین: تراز متوسط کف معبر / معابر مجاور است.

10-3-1-11 شاخص تکمیلی صنعتی سازی ساختمان: عددی است بین صفر و ۱۰۰ که برای یک ساختمان، بر اساس روابط و جداول این مبحث، به منظور تعیین میزان به کارگیری ضوابط انتخابی صنعتی سازی محاسبه می شود.

11-3-1-11 شاخص حامی محیط زیست: عددی است بین صفر و ۱۰۰ که بر اساس دو معیار اصلي مدیریت مصرف آب و نیز مدیریت مصرف انرژی ارزیابی می شود.

12-3-1-11 صنعتی سازی ساختمان: رویکردی برای احداث ساختمان، با بهره گیری از مزیت تکرار است که با جایگزینی نسبی ماشین به جای نیروی انسانی، تحت مدیریت یکپارچه، به بهبود بهره وری منابع، افزایش سرعت تولید و بالا بردن و یکسان سازی کیفیت منجر می شود.

13-3-1-11 طرح و ساخت: شیوه ای که در آن مدیریت طرح و ساخت برعهده یک مجموعه واحد است. طراحی با لحاظ کردن نظرات مجری، به منظور کاهش خطاها و در نتیجه افزایش سرعت فعالیت ها انجام می شود.

14-3-1-11 غیرانبوه سازی صنعتی: در غیر انبوه سازی صنعتی به سبب تکرار محدود، استفاده از قطعات پیش ساخته کارخانه ای و احداث بنا با نصب آنها یا پیش سفارشی صنعتی کل ساختمان اولویت می یابد. شایان توجه است که لازمه رونق در تولیدات کارخانه ای، داشتن استاندارد کیفی و ابعادی و نیز مدولار بودن قطعات، تاسیسات و تجهیزات گوناگون مورد استفاده در ساختمان است.

15-3-1-11 قالب سنتي: قالبی با تعداد تکرار کم که انطباق آن با معماری، در دفتر فنی یا مهندسی طراحی نشده و برای نصب، به تغییر ابعاد در محل اجرا نیاز باشد.

16-3-1-11 قالب صنعتی: قالبی با تعداد تکرار زیاد که انطباق آن با معماری، در دفتر فنی یا مهندسی به گونه ای طراحی شده باشد که در محل اجرا، فقط فعالیت سرهم کردن قطعات قالب و نصب آنها انجام شود.

17-3-1-11 قالب بندی صنعتی: روش قالب بندی است که در آن از قالب های صنعتی برای بتن ریزی استفاده شود.

18-3-1-11 قالب ماندگار: قالبی است که پس از گیرش بتن، در محل خود باقی می ماند و ممکن است غیر از نقش نگهدارنده، وظایف دیگری از جمله عایق بودن، ظرفیت باربری و … را به تناسب جنس و ضخامت آن، بر عهده داشته باشد.

19-3-1-11 کتاب پروژه: مجموعه ای از اطلاعات ساختمان و فرآیندهای پروژه در کنار درس آموخته های اجرا است. اطلاعات ساختمان شامل جزییات طراحی و روش اجرا، نتایج آزمایشگاهی، فهرست تامین کنندگان مصالح و برنامه زمان بندی است.

20-3-1-11 لوله کشی صنعتی برای انتقال آب / فاضلاب: روش لوله کشی است که در محل، سریعا نصب می شود. انتخاب جنس لوله، ساز و کار اتصال آن و تمهیدات طراحی در دفتر فنی یا مهندسی، از عوامل دستیابی به معیارهای سه گانه صنعتی سازی، طبق تعریف بند ۱۱-۱-۳-۲۱ است. تهیه نقشه لوله کشی، برآورد فهرست مصالح مورد نیاز و تعیین موارد قابل پیش سازی در کارگاه بر اساس نقشه لوله کشی، از جمله تهمیدات طراحی در دفتر فنی یا مهندسی است.

21-3-1-11 معیارهای سه گانه صنعتی سازی: بهره وری منابع، افزایش سرعت، بهبود و یکسان سازی سطح کیفیت، سه معیار عمده صنعتی سازی است که حتی عدم رعایت یکی، موجب غیرصنعتی شدن پروژه میشود.

22-3-1-11 مدول: واحدی از اندازه است که طبق مراجع معتبر برای هماهنگ نمودن ابعاد در نظام هماهنگی اندازه ها به کار برده می شود.

23-3-1-11 مدولارسازی: به طراحی ساختمان با اجزای مدولار، طبق تعریف بند ۱۱-۱-۳-۲ اطلاق می شود. شایان توجه است که مدولارسازی، بالاترین حد هماهنگی ابعادی، طبق تعریف بند 11-1-3-27 است.

24-3-1-11 نظام تضمین کیفیت: طراحی تولید و سایر مولفه های موثر بر آن، به نحوی که احتمال انحراف کیفیت محصول نهایی از مقررات و انتظارات طرفهای ذی نفع، به ویژه سازنده و کارفرما به حداقل برسد. نظام تضمین کیفیت متوجه فرآیند است و ریشه یابی بروز خطاهای تکرار شونده از طریق ممیزی و اصلاح عوامل به وجود آورنده آنها، از نکات مهم آن است.

25-3-1-11 نظام کنترل کیفیت: بازرسی نظام مند تمامی عوامل تاثیرگذار در تولید، برای تطابق کیفیت محصول نهایی با مقررات و نیز نیازهای سازنده و کارفرما است. نظام کنترل کیفیت متوجه محصول است و اصلاح نقص ها و بازرسی مجدد برای حصول از انطباق، از نکات مهم آن است.

26-3-1-11 نمای صنعتی: به نمایی اطلاق می شود که معیارهای سه گانه صنعتی سازی، جملگی در آن محقق شده باشد. از مصادیق تحقق این معیارها، کاهش مراحل اجرا از طریق تلفيق مراحل، استفاده از قطعات پیش ساخته، نصب خشک و کاربرد مصالح سبک تر و عایق تر است. همچنین، تهیه نقشه های کارگاهی نما و ایجاد قابلیت پیش سازی در دفتر فنی یا مهندسی، از اصول اساسی نیل به این معیارها است. از نمونه های منطبق با این تعریف، می توان به نماهای خارجی صنعتی مانند تخته سیمانی، سرامیک، شیشه، کامپوزیت، بتن پیش ساخته، بتن نمایان، پنل خورشیدی و لوور اشاره کرد.

27-3-1-11 هماهنگی ابعادی در ساختمان: مجموعه ای از اصول قراردادی برای ایجاد تناسب در ابعاد فضاها، مصالح، قطعات، لوازم و تجهیزات ساختمانی که به منظور امکان پذیری و بهبود کارآیی ساخت و سرهم کردن اجزای مختلف ساختمان استفاده می شود.