با توجه به تأثیر توأم ساختمان و معبر بر یکدیگر لازم است ضوابط ترافیکی حوزه نفوذ ساختمان مورد بررسی قرار گیرد. ضوابط ترافیکی مورد نظر شامل ضوابط هندسی و فیزیکی معابر مشرف به ساختمان، مسیرهای دوچرخه، ایستگاه های حمل و نقل عمومی و گذرگاه های عرضی همسطح و غیر همسطح عابر پیاده در محل احداث ساختمان می‌باشد که این بخش از مبحث به آنها می‌پردازد.
٢٣-٥-١ مشخصات فیزیکی و هندسی معابر بلافصل دسترسی
٢٣-٥-١-١ مسیر دسترسی به کاربریها باید بگونه‌ای باشد که تا جای امکان برای رانندگان وسایل نقلیه‌ای که به سمت کاربری حرکت می‌کنند فاصله دید بیشتری فراهم شود.
٢٣-٥-١-٢ ورودی و خروجی یک کاربری باید طوری واقع شده باشد که موجب کمترین تداخل و درگیری در فعالیت‌های پیاده ها و وسایل نقلیه در خیابانهای پیش‌رو و مناطق مسکونی اطراف گردد.
٢٣-٥-١-٣ رانندگان وسایل نقلیه‌ای که می‌خواهند از کاربری خارج شوند باید نسبت به پیاده رو و سواره رو دید کافی داشته باشند. به همین منظور رعایت بند ٢٣-٣-٢-١-٧ الزامی است.
٢٣-٥-١-٤ در مورد کاربریهای مسکونی وکاربری‌های تجاری، اداری، صنعتی، تولیدی و خدماتی با حجم تردد ترافیکی کم، طول Y باید نصف مقادیر تعیین‌شده در شکل ٢٣-٣-٤ باشد.
٢٣-٥-١-٥ به زمین‌های دوبر می‌توان اجازة احداث دو مسیر دسترسی را داد. به شرطی که برای عملکرد کاربری موردنظر هر دو مسیر دسترسی ضروری باشد.
٢٣-٥-١-٦ در کاربریهای مجاور تقاطعات، فاصله شروع مسیر دسترسی کاربری موردنظر تا گوشه تقاطع نباید کمتر از ١٠ متر باشد. این فاصله در شکل ٢٣-٥-١ با عنوان «فاصله تا گوشه» نشان داده شده است.
٢٣-٥-١-٧ عرض و زاویه مسیرهای دسترسی به کاربریها که در شکل ٢٣-٥-٢ نشان داده شده است، باید به ترتیب به شرح جدول ٢٣-٥-١ و ٢٣-٥-٢ باشد.
حداقل طول لازم برای مسیر دسترسی باید ٤ متر بیشتر از طول صف خودروها برای ورود به پارکینگ باشد. طول صف خودروها با توجه به بند ٢٣-٤-١-٣ برای پارکینگ به دست می‌آید. با این شرط که تمام صف خودروها، فضای مانورحرکتی، توقف و پارکینگ به طور کامل بیرون از حریم انجام گیرد.
علاوه بر شرط بالا، به منظور اجتناب از تداخل صف ورودی خودروها به محوطه پارکینگ و خودروهایی که از پارك خارج می‌شوند، طول مسیر دسترسی نباید کمتر از ١٦ متر باشد.
٢٣-٥-١-٨ در تعیین اندازة اجزاء مسیرهای دسترسی به کاربریها توصیه می‌شود که با توجه به انواع خودورهای مورد نیاز کاربری، مشخصات فیزیکی و پلان گردشی خودرو طرح با توجه به جدول ٢٣-٥-٣ رعایت گردد.
٢٣-٥-١-٩ حداکثر شیب طولی مسیرهای دسترسی به کاربریها باید به شرح جدول ٢٣-٥-٤ باشد.
در ارتباط با شیب مسیر دسترسی، توجه به نکات زیر ضروری است:
الف- در صورتی که اتوبوس به طور مرتب از مسیر دسترسی استفاده نماید، بیشینه مطلق و مطلوب شیب طولی به ترتیب نباید از ١٢ و ٨ درصد تجاوز نماید.
ب- جهت جلوگیری از وارد شدن آسیب به خودرو، اختلاف شیب مسیرهای طولی نباید بیشتر از ١٢ درصد باشد. بنابراین در صورت ضرورت ایجاد شیب بیش از ١٢ درصد، این شیب باید به صورت تدریجی افزایش و کاهش یابد.
٢٣-٥-١-١٠ نیم‌رخ طولی مسیر دسترسی به کاربری نباید مقاطع عرضی جاده و پیاده رو و یا دوچرخه‌رو را تغییر دهد. اما در صورتی که نیاز به تغییر باشد، این تغییر مقطع باید تدریجی بوده و توسط شیبراهه‌ای انجام شود که شیب طولی آن در جهت حرکت پیاده رو و دوچرخه‌ها از ٨ درصد کمتر است.
٢٣-٥-١-١١ ضوابط مرتبط با پخ املاك مجاور تقاطع باید بگونه‌ای تعیین شود که مقادیر طول و عرض مثلث دید را تأمین کند. برای تعیین طول پخی باید به بند ٢٣-٣-٢-١-٩ که مربوط به ضوابط تعیین مثلث دید مسیر دسترسی به داخل کارگاه است، مراجعه شود.
باید توجه داشت در صورتیکه مسیرهای منتهی به تقاطع دارای شیب مثبت یا منفی باشد، اضلاع مثلث دید باید مطابق ضرایب اصلاحی فصل هشت نشریه ٤١٥ طرح هندسی راه ها در ارتباط با تقاطع‌ها، تصحیح شوند. به این صورت که اضلاع مثلث دید در مقادیر اصلاحی، ضرب می‌شوند.
٢٣-٥-١-١٢ دسترسی وسایل نقلیه امدادی به بنا
الف- وسایل نقلیه اضطراری نظیر آتش‌نشانی، آمبولانس و نیروی انتظامی باید بتوانند تحت هر شرایطی بدون وقفه خود را به بناها برسانند.
ب- در صورتی که معبر مجاور بنا پیاده راه باشد، ضروری است امکان دسترسی وسایل نقلیه اضطراری به بنا تأمین باشد. در صورتی که مسیر دسترسی مسقف و یا دارای مبلمان شهری همچون نیمکت باشد نیز لازم است امکان دسترسی وسایل نقلیه اضطراری به بنا مد نظر قرار گیرد. (دسترسی وسایل نقلیه اضطراری به پیاده راه را می‌توان به وسیله شیب‌راه یا موانع جابجاشونده ایجاد نمود.)
پ- در صورتی که دسترسی برای وسایل نقلیه آتش‌نشانی فراهم باشد، برای سایر وسایل نقلیه اضطراری نیز فراهم خواهد بود. بنابراین تأمین دسترسی وسایل نقلیه اضطراری باید با توجه به خودروهای آتش‌نشانی صورت گیرد. برای این نوع وسایل باید مسیری با عرض حداقل 3/5 و 4/5 متر به ترتیب در مسیر مستقیم و پیچ‌ها فراهم باشد.
ت- زمین محوطه مجتمع‌های مسکونی و یا سقف زیرزمینی که در مسیر حرکت و یا توقف خودروها قرار دارد، باید مقاومت لازم برای تحمل وزن خودروهای آتش‌نشانی در حین عملیات را داشته باشد و دچار نشست یا ریزش نگردد.
ث- تمامی ساختمانها باید دارای دستکم یک بازشوی مجزا و مستقل امدادرسانی در نما و مشرف بر جایگاه امدادرسانی باشند که بتوان از طریق آن عملیات نجات را انجام داد. عرض بازشوی امدادرسانی حداقل 0/90 متر و ارتفاع آن حداقل 1/30 متر است. بدیهی است که در زیر هر بازشوی امدادرسانی، باید یک جایگاه امدارسانی در نظر گرفته شود
ج- برای صدور مجوز ساختمان، مهندس طراح باید امکان دسترسی وسایل آتش‌نشانی را بررسی کند و در موارد ابهام با مسولین آتش‌نشانی مشورت نماید.
٢٣-٥-٢ مشخصات فیزیکی و هندسی پل رابط مابین سواره رو و پیاده رو
٢٣-٥-٢-١ حداقل عرض لازم برای نصب پل رابط مابین سواره رو و پیاده رو برای دسترسی وسایل نقلیه به کاربریها، باید 2/5 متر باشد.
٢٣-٥-٢-٢ پیوستگی مسیر عابر پیاده باید با استفاده از نصب پل رابط به عرض حداقل ٩٠ سانتیمتر برای تسهیل دسترسی عابرین پیاده به پیاده رو فراهم شود.
٢٣-٥-٢-٣ ضروری است در محل پل‌های رابط عابرین پیاده و وسایل نقلیه در ارتباط با دسترسی به کاربریها، تمهیدات لازم برای جلوگیری از انسداد مسیر جریان آبهای سطحی در محل احداث این پل‌ها بکار گرفته شود.
تذکر: در تامین پیوستگی مسیر عابر پیاده با استفاده از نصب پل و ایجاد رابط بین سواره رو و پیاده رو ضروری است الزامات مربوط به معلولین دارای صندلی چرخ دار رعایت شود.
٢٣-٥-٣ دسترسی مسیرهای دوچرخه در معابر بلافصل به ساختمان
به طور کلی ایجاد مسیرهای تردد دوچرخه در شهركها و مجتمع‌ها و ایجاد دسترسی دوچرخه‌سواران از مسیر به ساختمان توصیه می‌گردد. ضوابط مربوط به خصوصیات مسیر دوچرخه، کاربری اطراف، نحوه دسترسی، پارکینگ و ایستگاه های دوچرخه به منظور کنترل در معابر بلافصل ساختمان باید مطابق با پیوست ٢٣-٦ رعایت گردد.
٢٣-٥-٤ ایستگاه های حمل و نقل عمومی
ضوابط مربوط به مکانیابی، محل ایستگاه ها، ابعاد فیزیکی و هندسی و دسترسی ایستگاه های حمل و نقل عمومی در معابر بلافصل ساختمان باید مطابق پیوست ٢٣-٧ رعایت گردد.
٢٣-٥-٤-١ به طور کلی نیاز به ایستگاه حمل و نقل عمومی برای کاربریهای مختلف با توجه به نوع کاربری در جدول ٢٣-٥-٥ است.
٢٣-٥-٤-٢ شهركها و مجتمع‌ها
الف- لازم است تعداد ایستگاههای حمل و نقل عمومی داخل محوطه به صورت نشان داده شده در شکل ٢٣-٥-٤ تعیین گردد.
ب- جانمایی ورودی یک مجتمع ساختمانی نزدیک به ایستگاه اتوبوس، ایجاد پیاده رو و ایجاد پهلوگاه توصیه می‌شود.
پ- برای هر مجتمع مسکونی تازه ساخت، وجود یک ایستگاه اتوبوس مدرسه برای سوار و پیاده شدن دانش‌آموزان الزامی است، مگر اینکه در نزدیکی این کاربریها یک ایستگاه مناسب برای این کار وجود داشته باشد.
٢٣-٥-٥ گذرگاه های عرضی همسطح و غیرهمسطح عابر پیاده در محل احداث ساختمان با توجه به میزان تولید و جذب سفر ساختمان
گذرگاه های همسطح عابرپیاده در معابر دسترسی کاربریها، محلهایی هستند که بمنظور هدایت عابرین پیاده از عرض معابر طراحی و پیاده سازی می گردند. این تسهیلات به‌منظور عبور ایمن عابرپیاده و جلوگیری از تداخل آنها با وسایل نقلیه عبوری طراحی می‌گردند و از طریق آنها عابرین پیاده برای وسایل نقلیه موتوری قابل دید خواهند شد. گذرگاه های همسطح می‌توانند در محل تقاطع ها و یا در میانه معبر و با توجه به وجود عابرپیاده و همچنین کاربری های خاص طراحی و اجرا گردند. موارد مرتبط با گذرگاههای همسطح عابر پیاده در معابر بلافصل ساختمان شامل امکان سنجی، تعیین محل گذرگاه و ایمن‌سازی باید طبق پیوست ٢٣-٨ رعایت گردد.
گذرگاه های غیر همسطح عابرپیاده در معابر دسترسی کاربریها تسهیلاتی می باشند که با ایجاد سطحی بالاتر و یا پایین تر از سطح سواره رو مکانی ایمن و بدون تداخل با وسایل نقلیه سواری عبوری برای عابرین فراهم می نمایند. گذرگاه های بالاتر از سطح سواره، پل عابر پیاده و گذرگاه های پایین تر از سطح سواره رو، زیرگذر عابر پیاده نامیده می شوند. موارد مرتبط با گذرگاه های غیرهمسطح عابر پیاده در معابر بلافصل ساختمان شامل امکانسنجی، مکانیابی و ایمن‌سازی باید طبق پیوست ٢٣-٩ رعایت گردد.
٢٣-٥-٦ تجهیزات هدایت و ایمنی مسیر در معابر بلافصل کاربریها
ضروری است در معابر درونشهری و همجوار کاربریها، انواع مختلفی از علائم عمودی(تابلوهای انتظامی، اخطاری و اخباری)، علائم افقی(خط‌کشی‌های طولی، گذرگاه عرضی، کف نویسی‌ها، پیکان ها، نوشته‌ها، نمادها) و تجهیزات کنترلی به منظور راهنمایی رانندگان و عابرین پیاده برای کاهش خطرات ترافیکی استفاده شود.
٢٣-٥-٦-١ خصوصیات علائم عمودی در معابر بلافصل باید مطابق با مفاد جدول ٢٣-٥-٦ و استاندارد ١٤٨١٥ سازمان ملی استاندارد باشد.
٢٣-٥-٦-٢ خصوصیات علائم افقی معابر درونشهری در معابر بلافصل کاربریها باید مطابق با مفاد استاندارد ١٤٢٣٧ سازمان ملی استاندارد باشد.
٢٣-٥-٦-٣ بکارگیری تابلوهای اطلاعاتی بمنظور راهنمایی رانندگان در معابر بلافصل کاربریهای نوع (ج) و (د) الزامی است. توصیه می‌شود در مورد سایر کاربریها نیز این نوع علائم استفاده شود.
٢٣-٥-٦-٤ توصیه می‌گردد در محل ورودی پارکینگهای انواع کاربریها تابلوی پیام متغیر وضعیت ظرفیت پارکینگ نصب گردد.
٢٣-٥-٦-٥ با توجه به آن که بوق زدن مقابل بیمارستانها، آسایشگاه ها و برخی از مراکز شهری همچون سازمانهای اداری ممنوع است، نصب تابلوی«بوق زدن ممنوع» در مجاور این نوع کاربریها الزامی است. نصب این تابلو در ابتدای منطقه مسکونی، در مواقعی که ممنوعیت در تمام منطقه مسکونی جاری است، نیز الزامی است. در محدوده این تابلو تا شعاع ١٠٠ متر از محل نصب، بوق زدن ممنوع است.
٢٣-٥-٦-٦ در ورودی‌های معابر بلافصل کاربریهایی نظیر شهركها، مجتمع‌ها، بیمارستانها، ساختمانهای نوع ج و د و سایر کاربریهای با تمرکز جمعیت، باید تابلوهای «عبور خودرو حامل مواد منفجره ممنوع» و «عبور کامیون با محموله خطرناك ممنوع» نصب شوند تا خودرو حامل مواد منفجره به لحاظ پیشگیری از خطر و حفظ ایمنی از آن مسیرها و نقاط عبور نکند.
٢٣-٥-٦-٧ برای اطلاع رانندگان وسایل نقلیه و هدایت آنها در مواقع ضروری، و همچنین برای خودداری آنها از ایجاد صداهای ناهنجار در نزدیکی اینگونه مکانها، باید تابلوی معرف نام بیمارستان و مراکز درمانی استفاده شود و نام بیمارستان باید در زیر این تابلوها درج شود.
٢٣-٥-٦-٨ هدایت رانندگان به محل بیمارستان باید به نحوی صورت گیرد که هیچ‌گونه ابهامی وجود نداشته باشد تا راننده در شرایط اورژانس بدون سردرگمی به سرعت به بیمارستان راهنمایی شود.
٢٣-٥-٦-٩ تابلوی گذرگاه عابر پیاده در محدوده کاربری باید در داخل زاویه دید عادی عابرین پیاده قرار گیرد. این محدوده برای اشخاص ایستاده شامل ١٠درجه بالاتر و ١٠درجه پایین‌تر از تراز دید و برای افراد نشسته شامل ١٥درجه بالاتر و ٥ درجه پایین تر از تراز دید است.
٢٣-٥-٦-١٠ در طراحی کلیه تابلوها و سیستم‌های اطلاع رسانی محیط پیاده رو، باید نیازهای افراد معلول و کم‌توان نیز در نظر گرفته شود.
٢٣-٥-٦-١١ محل ارتباط پیاده رو و سواره رو بخصوص در محدوده کاربریهای مربوط به نابینایان باید دارای علائم حسی قابل تشخیص برای نابینایان باشد.
٢٣-٥-٦-١٢ کف‌سازی محل خط‌کشی عابر پیاده باید از جنس قابل تشخیص برای هدایت نابینایان باشد.
٢٣-٥-٦-١٣ در محل ورودی‌های ساختمانها یا تسهیلاتی که دارای راه دسترسی ویژه معلولین باشند، اگر یک ورودی فاقد راه دسترسی باشد باید معلولین توسط یک تابلوی راهنما به نزدیکترین مسیر دسترسی هدایت شوند.
٢٣-٥-٦-١٤ ایجاد خط‌کشی عابر پیاده در محل تردد معلولان و در مکانهای خاص آنها الزامی است.
٢٣-٥-٦-١٥ به منظور ساماندهی تردد عابرین‌پیاده در محدوده کاربریها، لازم است تا گذرگاه عرضی مناسب برای عابرین‌پیاده در نظر گرفته شود.
٢٣-٥-٦-١٦ آرام سازی معابر بلافصل ساختمان
نصب تجهیزات آرامسازی مانند سرعتکاه ایمنی و سرعتکاه تخت جهت آرامسازی ترافیک در مجاور کاربریهایی که حجم عبور عابرین پیاده زیاد و قابل توجه است، الزامی می‌باشد. ضوابط و مشخصات فنی مربوطه طبق استاندارد ١٤٢٣٧ باید رعایت گردد.
لازم است با توجه به عرض سواره رو، حجم ساعت اوج و اختلاف میان سرعت عملکردی و مجاز معبر بلافصل ساختمان، روش آرامسازی مطابق جدول ٢٣-٥-٧ انتخاب گردد.
در مواردی که با توجه به جدول ٢٣-٥-٧ اجرای سرعتکاه ضرورت می‌یابد، نوع آن با توجه به نوع کاربری باید مطابق جدول ٢٣-٥-٨ انتخاب شود.
در مواردی که با توجه به جدول ٢٣-٥-٧ نصب سرعتگیر در معبر بلافصل ضرورت یابد، فاصله آنها باید مطابق جدول ٢٣-٥-٩ انتخاب شود.
| سرعت مورد نظر (کیلومتر بر ساعت) | 10 تا 20 | 30 | 40 | 50 |
| فاصله بین سرعت گیرها (متر) | 25 (حداکثر 50) | 75 | 150 | 250 |
٢٣-٥-٦-١٧ رعایت مواد مندرج در مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان در خصوص ضوابط نصب تابلوها و علائم در معابر، فضاهای شهری و محیط خارج از ساختمان از جمله تابلوهایی که نیاز به دریافت مجوز ندارند، تابلوهای نیازمند مجوز، تابلوهای مجاز و غیر مجاز و خصوصیات آنها الزامی است.
٢٣-٥-٦-١٨ علاوه بر موارد بیان شده در بالا و در بند ٢٣-٤-٣، انتقال تمام پیامهای خبری مربوط به ساختمان در هنگام ساخت و پیش و پس از بهره برداری، با استفاده از تابلوهای هوشمند و تابلوهای پیام متغیر بلامانع است.