٢١-١-١- مفاهیم
پدافند غیرعامل، مجموعه ای از اقدامات غیرمسلحانه ای است که به کارگیری آنها، موجـب افـزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، ارتقای پایداری ملی، تداوم فعالیت های ضروری و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدها و اقدام های نظامی دشمن می‌گردد.
اجرای الزامات و ملاحظات پدافند غیرعامل، موجب کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، ساختمان ها و تجهیزات حیاتی، حساس و مهم کشور در مقابل تهدیدات غیرطبیعـی کـه توسـط دشـمن ایجـاد می گردد، می شود. این امر، باعث تداوم اداره ی کشور و فعالیت های ضروری و کاهش آسـیب پـذیری زیرساخت ها، تأسیسات، اماکن و تجهیزات مهم کشور در زمان وقوع تهدید می گردد. در این راسـتا، ملاحظات معماری، سـازه ای و تأسیسـات مکـانیکی و برقـی در حـوزه ی سـاختمان و برنامـه ریـزی اقتصادی و مالی، به صورت میان رشته‌ای، مدنظر قرار می‌گیرد.
٢١-١-٢- تهدیدها
تهدیدها به دو بخش طبیعـی (طوفـان، زلزلـه، سـیل و…) و غیرطبیعـی (انفجـار، حمـلات نظـامی، خرابکارانه و امنیتی) که از طریق دشمن ایجاد می گردد، تقسیم بندی می‌شود. این مبحث‌صـرفاً بـه تهدیدهای غیرطبیعی که از طریق دشمن در حوزه سـاختمان، تأسیسـات و محوطـه امـاکن ایجـاد می‌گردد، می‌پردازد.
٢١-١-٣- هدف
هدف این مبحث، تعیین حداقل ضوابط برای طراحی و اجرای ساختمان ، تأسیسات و فضای عمومی ساختمان در برابر اثرات ناشی از تهدیدهای غیرطبیعی که از طریق دشمن است، می باشد به طوری که با رعایت آنها، انتظار می‌رود:
- ساختمان ها بتوانند حداقل عملکرد سـازه ای را مطـابق جـدول ٢١-١-٤ تـامین نمـوده و خسارات سازه ای و تلفات جانی را به حداقل برسانند.
- ساختمان های گـروه ١ بـا درجـه اهمیـت ویـژه، پـس از انفجـار، قابلیـت بهـره بـرداری و خدمت رسانی خود را حفظ کنند. در صورتی‌که این ساختمان ها، به عنوان هدف راهبردی دشمن باشند (برخورد مستقیم)، طراحی براساس دستورالعمل های ویژه ابلاغـی سـازمان پدافند غیرعامل کشور صورت می‌گیرد.
4-1-21- دامنه کاربرد
(و عدم شمول) این مبحث، عبارت است از:
١- ساختمانهای جدید که در سه حوزه معماری، سازه و تأسیسات، در برابر بارهای ناشـی از اصابت غیرمستقیم[1] (هوایی و سطحی) طراحی می شوند. پراکندگی استقرار سـاختمان هـا در مجموعه های زیستی با رعایت اصـول پدافنـد غیرعامـل در مباحـث شـهری، در نظـر گرفته شود.
٢- در صورت نیاز می توان ساختمان های متعارف موجود را با اسـتفاده از تحلیـل خطـر و در نظر گرفتن سود به هزینه، به کمک این مبحث مقاوم و ایمن‌سازی نمود.
٣- دامنه کاربرد، شامل ساختمانهای گروه های ١ تا ٥ به شرح مندرج در جدول ٢١-١-٢، و توضیحات مربوط به آن می‌باشد.
٤- به منظور ایمن سازی ساختمان های گروه ١ و ٢ در برابر اثرات جنـگ هـای الکترونیکـی و سایبری، بمب های گرافیتی و پالس الکترومغناطیسی از آیـین نامـه هـای سـازمان پدافنـد غیرعامل کشور، استفاده شود.
٥- زیرساخت های غیرمتعارف (مانند پالایشـگاه هـا، نیروگـاه هـا، سـدها، آب بنـدها، سـیلوها، مخازن، برجهای صنعتی، دکلها، مستحدثات نظامی و …) در حوز ه ی شـمول ایـن مبحـث قرار نمی‌گیرند و تابع ضوابط مطالعاتی سازمان پدافند غیرعامل کشور می‌باشند.
٢١-١-٥- پناهگاه
احداث پناهگاه برای مجموعه های زیستی الزامی است.
٢١-١-٦- کارکرد میان رشته‌ای پدافند غیرعامل
پیچیدگی متغیرهای پدافند غیرعامل در مراحل طراحی، اجراء و بهـره بـرداری سـاختمان، نیـاز بـه استفاده از تخصص های میان رشته ای را ضروری می سازد. بررسی این متغیرها، در حـوزه هـای علـوم انسانی (برنامه ریزی، اقتصاد) و علوم فنی و مهندسی (سازه- تأسیسات)، به رفع نیاز بالا، بـه صـورت همه جانبه و مرتبط، کمک می کند. در این مبحث، الزامات شهرسازی، معماری، سازه و تأسیسات، با محوریت طراح (مهندس معمار)، به شرح زیر، مطالعه می‌شود.
٢١-١-٦-١- شهرسازی
در طراحی شهرها، برای ایجاد بستر مناسب استقرار ساختمان های دارای الزامات پدافنـد غیرعامـل، حصول به اهداف زیر، در راستای حفظ جان مردم، تداوم بی وقفـه فعالیـت هـای ضـروری و کـاهش آسیب‌پذیری شهرها، توسط مهندسین شهرساز با همکاری طراح، الزامی است:
١- تعیین کاربری زمین به میزان لازم، برای پناهگاه عمومی به صورت چند عملکردی
٢- استفاده از طبیعت (پدافند غیرعامل طبیعی)
٣- تعیین کاربری های چندمنظوره به میزان لازم (به ویژه فضای سبز)، بـرای بهـره گیـری در بحران (اسکان موقت، امداد، درمان و… )
٤- تأمین قابلیت مدیریت بحران شهرها
٥- پراکندگی و پخشایش مناسب جمعیت، تأسیسات و مراکز حیاتی و حساس
٦- احتراز کامل از استقرار کاربری های با پیامـد انفجـاری در مراکـز جمعیتـی (نظیـر پمـپ بنزین، منابع سوختی، انبارهای شیمیایی و…)
٧- در نظر گرفتن تمهیدات پدافند غیرعامل در اطراف کـاربری هـای مـورد هـدف راهبـردی دشمن
٨- تعیین کاربری برای جان پناه ها، به ویژه در تلفیق با فضای سبز
٩- توجه به احداث پناهگاه در فضای باز عمومی بـه صـورت چنـد عملکـردی در بافـت هـای متراکم شهری.
مهندس معمار، در مکان یابی ساختمان و ارتباط آن با محیط های شـهری، ملـزم بـه رعایـت موارد فوق نیز می‌باشد.
٢١-١-٦-٢- معماری
در طراحی فضاهای داخلی ساختمان و دسترسی آنها به یکدیگر و ارتباط ساختمان با اطـراف، بایـد تمهیدات ویژه ای برای کاهش خسارات جانی (و مالی) در برابر اثـرات انفجـار، فـراهم شـود. تعیـین شکل بنا، (با هماهنگی مهندس سازه)، تعیین محل رایزر (با هماهنگی مهندس تأسیسات)، موقعیت و ابعاد بازشوها و پیش بینی فضای امن (به صورت چند عملکردی)، در راستای مدیریت بحـران، بـر عهده مهندس معمار است.
٢١-١-٦-٣- سازه
طراحی سازه ساختمان برای مقاومت در برابر بارهای انفجاری مطابق این مبحث، با حـداقل هزینـه، برعهده مهندس محاسب (سازه) است. برای دستیابی به سـامانه مناسـب سـازه ای و انتخـاب مکـان صحیح فضای امن، باید هماهنگی لازم با مهندس معمار صورت گیرد.
بررسی سازه ای موارد زیر، باید مورد توجه ویژه، قرار گیرد:
الف- نمای ساختمان و قاب بندی آن
ب- تیرها و ستونهای واقع در پوسته ساختمان
پ- خرابی پیش‌روندة سازه
٢١-١-٦-٤- تأسیسات
طراحی تأسیسات، با در نظـر گـرفتن الزامـات پدافنـد غیرعامـل، موجـب جلـوگیری و یـا کـاهش آسیب های ناشی از انفجار و پیامدهای آن (نظیر نشت‌گاز، آبگرفتگی، آتش سوزی و برق گرفتگـی) می شود. قابلیت بهره برداری محدود و تداوم کارکردهای ضـروری، مرمـت پـذیری و یـا تغییرپـذیری سامانه های تأسیسات ساختمان هماهنگ با عملکرد مورد نظر، توسـط مهنـدس تأسیسـات برقـی و مکانیکی، باید مدنظر قرار گیرد.
٢١-١-٧- سطوح عملکرد ساختمانها
عملکرد ساختمانها در برابر انفجار، در چهـار سـطح زیـر مشـتمل بـر سـطوح عملکـرد سـازه ای و غیرسازه ای قرار دارد:
- سطح عملکرد I- قابلیت استفاده بی‌وقفه: دارای سطح محافظت زیاد و خسارت سطحی.
- سطح عملکرد II- ایمنی جانی: دارای سطح محافظت متوسط و خسارت متوسط.
- سطح عملکرد III- آستانه فروریزش: دارای سطح محافظت کم و خسارت شدید.
- سطح عملکرد IV- بی‌دفاع (لحاظ نشده): بدون محافظت و خسارت خیلی شدید.
جدول ٢١-١-١، عملکردها، خسارات و مرمت‌پذیری سطوح پیش‌نوشته را، تعیین می‌کند.
بر حسب درخواست کاربر، ساختمان می تواند دارای سطوح عملکرد مختلف در پـلان یـا ارتفـاع، بـا رعایت حداقل‌های این مبحث، باشد.
٢١-١-٨- گروه بندی ساختمانها
در این مبحث، ساختمان ها برمبنای نوع کاربری، تعداد ساکنین و یا شاغلین، زیربنا، تعداد طبقات و ارزش سرمایه‌های داخل آنها، به پنج گروه مطابق جدول ٢١-١-٢ تقسیم می‌شوند.
| گروه | درجه اهمیت | ویژگی | نمونه |
| 1 | ویژه | ساختمان های دولتی حیاتی | · فرماندهی مدیریت بحران کشور
· ســاختمانهــای راهبــردی ارتباطــات و فن‌آوری اطلاعات · ساختمانهای راهبردی صدا و سیما · وزارتخانه های کشور، امورخارجه، ارتباطات و فن آوری اطلاعات · بخش های راهبردی بانـک هـا بـویژه بانـک مرکزی و ذخایر آن ها (دفینه). · ساختمان هـای راهبـردی آب و انرژی · دفینه موزه های مهم · مراکزاسناد، رایانه ها و داده های حیاتی · ساختمان های راهبـردی قـوای سه‌گانه مجریه،مقنّنه و قضاییه |
| 2 | بسیار زیاد | ساختمانهای‌دولتی حساس محل تجمـع و یـا اسـتقرار جمعیـت بیش از ٥٠٠ نفر
سـاختمان بلنـدتر از ١٥ طبقـه و یـا بیشــتر از ١٥٠٠٠ متــر مربــع زیربنــای مفید (گروه د مبحث دوم) |
· بیمارستانهای بیش از ٩٦تختخواب
· ساختمانهای راهبردی فرودگاههای بزرگ · ساختمان های راهبردی حمل و نقل ریلـی و مراکز کنترل ترافیک · بخش‌های حساس شعبات مرکزی بانک‌ها وزارتخانه‌ها و مراکز اداری حساس · ساختمان های راهبـردی مراکـز صـنعتی و تولیدی حساس · فرمانــدهی مــدیریت بحــران و ستادهای امداد و نجات استان · مراکـــز اســـناد، رایانـــه‌هـــا و داده های حساس · استانداری‌ها |
| 3 | زیاد | ساختمانهای مهم محـل تجمـع و یـا اسـتقرار جمعیـت ٢٠٠ تا ٥٠٠ نفر
– سـاختمانهــای ٩ تـا ١٥ طبقـه و یـا ٨٠٠٠ تــا ١٥٠٠٠ متــر مربــع زیربنــای مفید (گروه ج مبحث دوم) |
· بیمارستانهای کمتر از ٩٦ تختخواب
· مراکز آموزشی بزرگ · مراکز اداری مهم استانی · ساختمانهای مسکونی، تجاری، صنعتی و تولیدی · مراکز خدماتی مهم · فروشگاه های بزرگ · مساجد و مراکز مذهبی و فرهنگی بزرگ و متوسط · دفاتر مرکزی صنایع مادر · بخش های مهم شعبات مرکزی بانک‌ها در استان · زندانهای مهم و یا بزرگ · فرمانــدهی مــدیریت بحــران و ســـتادهای امـــداد و نجـــات شهرستان · مراکـــز اســـناد، رایانـــه‌هـــا و داده های مهم |
| 4 | متوسط | ساختمانهای با اهمیت متوسط محـل تجمـع و یـا اسـتقرار جمعیـت کمتر از ٢٠٠ نفر تا ٢٠ نفر
ســاختمانهــای ٤ تــا ٨ طبقــه و یــا ١٠٠٠ تا ٨٠٠٠ متر مربع زیربنای مفید (گروه ب مبحث دوم) |
· واحدهای مسکونی، اداری، تجاری و خدماتی
· درمانگاه ها و کلینیک‌ها · مراکز آموزشی متوسط
|
| 5 | کم | ساختمانهای با اهمیت کم محـل تجمـع و یـا اسـتقرار جمعیـت کمتر از ٢٠ نفر
ســاختمانهــای تــا ٣ طبقــه و یــا تــا ١٠٠٠ متـــر مربـــع زیربنـــای مفیـــد (گروه الف مبحث دوم) |
· واحدهای مسکونی، اداری، تجاری و خدماتی
· تعاونی‌ها · ساختمانهای موقت با مدت بهره برداری کمتر از ٥ سال |
1- این جدول، شامل ساختمان های نظامی، انتظامی، امنیتی، اطلاعاتی، ارکان راهبردی و حـاکمیتی حیـاتی کشـور، و پناهگاه های در معرض برخوردهای مستقیم نمی باشد. طراحی پدافندی اینگونه ساختمانها تابع ضوابط ابلاغی سـازمان پدافند غیرعامل کشور می‌باشد.
٢- دامنه شمول فصل های این مبحث در ارتباط با گروه بندی فوق به شرح جدول ٢١-١-٢-الف می‌باشد:
√ : الزامی
*: توصیه اکید
+: توصیه
ـــــــــــ: موضوعیت ندارد.
تبصره: طراحی فضای امـن بـرای سـاختمانهـای گـروه ٢ و ٣ مطـابق مفـاد بنـدهای ٢١-٢-٤ و ٢١-٧-٥ الزامی است و برای ساختمانهای گروه ٤ و ٥ توصیه می‌شود.
٢١-١-٩- بارهای ناشی از انفجار
بارهای ناشی از انفجار، برای طراحی ساختمان ها، در چهار سـطح، در جـدول ٢١-١-٣ ارائـه شـده است. در هر مورد خاص، با انجام تحلیل خطر، می‌توان سطح بار انفجار ویژه را تعریف نمود، مشروط بر اینکه از 
مقادیر جدول ٢١-١-٣ کمتر نباشد.
در طراحی فضاهای امن، مقادیر فشارهای pso، pr و pgo در سطوح خطـر انفجـار ٢ تـا ٤، دو برابـر می‌شوند.
1- pso : فشار مبنای انفجار (بند 21-3-3-1)
2- pr: فشار بازتاب (بند 21-3-3-3). این فشار بر پوسته ی خارجی ساختمان وارد می شود.
3- pgo: فشار ناشی از انفجار درون زمینی بر سازۀ مدفون
4- فشار طراحی حداقل
٢١-١-١٠- حداقل عملکرد سازه ای اجزای ساختمانها
حداقل عملکرد سازه ای اجزای ساختمان ها، در برابر سـطوح مختلـف بـار انفجـار در هـوا، برحسـب درجه‌ی اهمیت ساختمان (جدول ٢١-١-٢)، مطابق جدول ٢١-١-٤ می‌باشد.
٢١-١-١١- نمودار گردشی طراحی
روند نمای طراحی ساختمان، در جهت رعایت ملاحظات پدافند غیرعامل، در شـکل ٢١-١-١ ارائـه شده است.
٢١-١-١٢- تعاریف
- آسانسور و پله برقی
به سامانه ها، تجهیزات و اجزایی اطلاق می شود که در مبحث ١٥ مقررات ملی سـاختمان به آنها پرداخته شده است.
- انشعاب منفرد
انشعابی است که‌صرفاً دارای یک شیر برداشت بوده و خروجی آن در حد لیتـر در دقیقـه است.
- انفجار
واکنشی است که در آن نرخ سوختن مواد با سرعتی بـه مراتـب بیشـتر از سـرعت صـوت انجام می شود که در نتیجه آن گرادیان دما و فشار بسیار بالا ایجاد و موج شوك بلافاصـله تولید و با سرعت بسیار زیاد منتشر می‌شود.
- انفجار در سطح زمین
انفجار در هوا و در فاصله نزدیک به سطح زمین که امواج حاصل از آن به صورت نیم کـره با زمین برخورد کرده و امواج حاصل از بازتاب با موج اولیه ترکیب می‌شود که معمولاً آن را موج ماخ یا جبهه ماخ می‌گویند.
- انفجار در هوا
انفجار در هوای آزاد و در فاصله قابل توجهی از سازه، که امـواج حاصـل از آن بـه صـورت کروی و بدون هیچگونه برخورد و انعکاس به سازه اثر می‌کند.
- انفجار شیمیایی
انفجار ناشی از اکسیداسیون سریع عناصر سوختی موجود در ترکیب ماده منفجره که بـه همراه آزادسازی مقادیر قابل ملاحظه ای انرژی گرمایی با حجم زیـادی از محصـولات داغ گازی می‌باشد.
- بازشوهای خارجی
بخش‌هایی از ساختمان هستند که سازه را به فضای خارج مرتبط می‌سازند.
- بحران
پیشامدی است که به طور طبیعی و یا توسط بشر، به طور ناگهـانی و گـاهی فزاینـده رخ می دهد و سبب ایجاد وضعیتی خطرناك و ناپایدار برای ساختمان، تجهیزات، فرد، گروه و یا جامعه می شود که برطرف کردن آن نیازمند اقدامات اساسی و فوق العاده اسـت. بحـران معمولاً غیرقابل پیش بینی است اما معمولاً غیرمنتظره نیست و یک وضـعیت اضـطراری و آنی است ولی ماندگار نمی‌باشد.
- پدافند غیرعامل
مجموعه اقدامات غیرمسلحانه ای که به کارگیری آنها موجب افزایش بازدارنـدگی، کـاهش آسیب پذیری، ارتقاء پایداری ملی، تداوم فعالیت های ضروری و تسهیل مدیریت بحـران در برابر تهدیدها و اقدامات نظامی دشمن می‌گردد.
- پراکندگی
گسـترش، بـاز و پخـش نمـودن و تمرکززدایـی سـاختمانهـا، تجهیـزات، تأسیسـات یـا فعالیت های خودی به منظور تقلیل آسیب پذیری آنها در مقابل عملیات دشمن، به طوری که مجموعه‌ای از آنها هدف واحدی را تشکیل ندهند.
- پناهگاه
مکان بسته ای است که بخاطر طراحی تخصصی و کاربری خاص در مقابل انواع تهدیـدها، نسبت به ساختمان های متعارف از درجه حفاظت بـه مراتـب بـالاتری برخـوردار باشـد و امنیت جانی و روانی بیشتری را برای افراد فراهم نماید.
- تأسیسات اطفای حریق
به سامانه ها، تجهیزات و اجزایی اطلاق می شود که با عمل این تأسیسات، آتـش در محـل آتش‌سوزی خاموش می‌شود و در مبحث ٣ مقررات ملی به آن پرداخته شده است.
- تأسیسات برقی ساختمان
به سامانه ها، تجهیزات و اجزایی اطلاق می شود که در مبحث ١٣ مقررات ملی سـاختمان به آنها پرداخته شده است.
- تأسیسات بهداشتی
به سامانه ها، تجهیزات و اجزایی اطلاق می‌شود که در مبحث ١٦ مقررات ملی سـاختمان به آنها پرداخته شده است و شامل تأسیسات آبرسانی سرد و گرم و سامانه دفع فاضلاب و آب باران می‌شود.
- تأسیسات خطرآفرین
خرابی و از کارافتادگی یک جزء تأسیساتی منجر بـه ایجـاد خطـرات دیگـر شـامل نشـت گازهای سمی، انفجارهای متعدد و عوارض دیگر می‌گردد.
- تأسیسات ساختمان
به سامانه ها، تجهیزات و اجزایی اطلاق مـی شـود کـه انتظـارات مـورد نیـاز از تأسیسـات مکانیکی، برقی و آسانسور را برآورده سازند.
- تأسیسات کم خطر
خرابی و از کارافتادگی یک جزء تأسیساتی منجر بـه از بـین رفـتن کـارایی همـان عضـو می‌شود و لاغیر.
- تأسیسات گرمایی، تعویض هوا و تهویه مطبوع
به سامانه ها، تجهیزات و اجزایی اطلاق می شود که در مبحث ١٤ مقررات ملی سـاختمان به آنها پرداخته شده است.
- تأسیسات مکانیکی ساختمان
به سامانه ها، تجهیزات و اجزایی اطلاق مـی شـود کـه انتظـارات مـورد نیـاز از تأسیسـات گرمایی، تعویض هوا و تهویه مطبوع، تأسیسات بهداشتی، لوله کشی گاز طبیعی ساختمان و تأسیسات اطفاء حریق را برآورده می‌سازند.
- تهویه مطبوع
توزیع مناسب هوا، همراه با کنترل همزمان دمـا، رطوبـت و پـاکیزگی هـوا، بـرای تـامین شرایط مورد نیاز فضاهای ساختمان.
- حد شکنندگی
معیاری برای ظرفیت تحمل یک وسیله در مقابل ضربه و ارتعاش و عبارت است از مقـدار شتابی که وسیله می‌تواند تحمل کند و همچنان قابل استفاده باقی بماند.
- دریچه پادری یا بازشو با خم اضافی
دریچه ای که برای تهویه و تامین هوای احتراق مولد در حال کار بگونه ای تعبیه مـی شـود که اثرات انفجار روی مولد اضطراری را کاهش دهد.
- فضاهای دو یا چند منظوری
قابلیت بهره برداری عملکردهای متفاوت از یک فضای معـین در شـرایط عـادی و بحرانـی ناشی از تهدیدهای دشمن.
- فضای امن
فضای امن به فضائی اطلاق می گردد که در مقابل اثرات بارهای ناشی از انفجار، کمتـر در معرض خطر قرار گرفته و نسبت به سایر فضاهای ساختمان از ایمنی و مقاومت بیشـتری برخوردار باشد. فضـای امـن حتـی المقـدور بایـد بـه صـورت دو یـا چنـد منظـوره مـورد بهره برداری قرار گیرد.
- لوله‌کشی گاز طبیعی ساختمان
به سامانه ها، تجهیزات و اجزایی اطلاق می شود که در مبحث ١٧ مقررات ملی سـاختمان به آنها پرداخته شده است و شامل لوله کشی گاز طبیعی ساختمان، نصب وسایل گازسـوز و نصب دودکش‌های ساختمانی می‌شود.
- مجتمع‌های مسکونی
مجموعه های مسکونی با تعداد بلوك های ساختمانی ٤ طبقه به بـالا و بـیش از ٢ بلـوك، مجتمع مسکونی نامیده می‌شود.
- مجموعه‌ی زیستی
هر محل حضور انسـان هـا کـه قالـب معمـاری و شهرسـازی دارد و دارای محوطـه ی بـاز می‌باشد (مانند مسکونی، مذهبی، آموزشی، فرهنگی، تجاری و خدماتی، درمانی، و…)
- مرکز کنترل حریق
مرکزی برای کنترل عملکرد سامانه های کنترل دود، ارتبـاط سـاکنین، هشـداردهنده هـا، کنترل آتش‌سوزی و تخلیه افراد می‌باشد.
- مرمت پذیری
به وضعیتی اطلاق می شود که در آن تعمیر ساختمان بـا مخـارج معمـول (تـا سـقف ٤٠ درصد هزینه نوسازی)، جهت پایداری در برابر اثرات انفجار، امکان پذیر باشد، مشـروط بـر اینکه بنا به هر علتی میراث ملی شناخته شود.
- معایب دایمی
معایبی که با از کار افتادن وسیله مشخص می شوند، شـدت آسـیب در حـدی اسـت کـه توانایی وسیله در انجام عملکرد مطلوب برای همیشه از بین می‌رود.
- معایب موقت
معایبی که اغلب به آن ها اختلال یا عیب فنی می‌گویند و با وقفه در عملکرد جاری وسیله همراه است.
- مکان یابی
انجــام اقــدامات لازم بــه منظــور انتخــاب مکــانی مناســب بــا توجــه بــه تهدیــدات و آسیب پـذیری هـای مربوطـه بـرای اسـتقرار و احـداث سـاختمان، تأسیسـات و نگـه داری تجهیزات.
- موازی سازی
تعدد و چندگانه‌سازی در تجهیزات تأسیساتی با همپوشانی مناسب.
- موج انفجار
انرژی زیادی که در اثر انفجار در یک محیط گازی آزاد می‌شـود، باعـث افـزایش ناگهـانی فشار در محیط می شود که به این فشار نامنظم، موج انفجار مـی‌گوینـد. مـوج انفجـار بـه صورت شعاعی و با سرعت کاهشی که همیشه از سرعت صوت در محیط بیشـتر اسـت، از محیط انفجار انتشار می‌یابد.
- هدف
موجودیتی مشخص، اعم از جاندار یا بی جان که در نظر است با توسل به عملیات نظـامی، سیاسی، اقتصادی یا روانی به آن صدمه زده شود، منهدم گـردد، تسـخیر شـود یـا تحـت کنترل درآید.
- هواساز
دستگاهی است که با قرارگیری در فضایی مسدود، گرمایش یا سرمایش هـوا و دمیـدن و بازگرداندن آن را از طریق کانالهای هوا، انجام می‌دهد.
[1] – انفجار هوایی و سطحی پرتابه ها (بمب، انواع گلوله توپ و خمپاره، موشک و…) که با فاصله از ساختمان است.