٢٠-٤-١- ضوابط علائم خروج اضطراری
دسترس خروج، خروج و تخلیه های خروج ساختمان، در انطباق با مبحث سوم این مقررات، باید بـا علائم خروج، مندرج در ٢٠-٢، مشخص شوند به طوری که از تمام جهات قابل مشـاهده و خوانـدن باشند. در مواردی که تخلیه خروج مستقیماً برای متصـرفین قابـل دیـدن نیسـت، جهـت و مسـیر دسترسی به خروجی باید با علائم تکمیلی قابل مشاهده و خوانا علامت گذاری شود. درهایی کـه در مسیر خروج قرار دارند نیز باید با علامت خروج مشخص شوند. حداکثر فاصله مجاز تابلوهای خـروج در یک دسترس خروج ٣٠ متر است.
٢٠-٤-٢- موارد استثناء در نصب علائم خروج اضطراری
الف- نصب علامت خروج در اتاق ها یا فضاهایی که تنها یک خروجی در آن ها تعبیـه شـده، الزامـی نیستند.
ب- درهای خروج اصلی ساختمان یا سردرها که به طور واضح به عنـوان خروجـی قابـل تشـخیص هستند در صورت تایید مرجع صدور پروانه ساختمان به علائم خروج نیاز ندارند.
پ- علائم خروج در تصرف های گروه ف (متفرقه) و تک واحدهای خوابگاهی یا مسکونی گـروههـای م-٢ و م-٣ (تصرفهای مسکونی- اقامتی) الزامی نیستند.
ت- علائم خروج در تصرفهای گروه د-٣ (زندانها، ندامتگاه ها و غیره) الزامی نیستند.
ث- در تصرف های گروه ت-٤ (استادیوم هـای سرپوشـیده) و ت-٥ (اسـتادیوم هـای سـرباز)، نصـب تابلوی خروج در راهروهای میان صندلی ها الزامی نیست، به شرطی که تابلوها در تقـاطع معـابر نصب شده باشد و از راهروهای میان صندلی ها قابل رویت و خواندن باشـند. نـورپردازی خـروج باید به گونه ای انجام شود که مسیرها و فضاهای حرکتی میان صندلی‌هـا در شـرایط اضـطراری قابل تشخیص باشند.
٢٠-٤-٣- نصب علائم خـروج در ارتفـاع نزدیـک تـراز کـف درفضـاهای گـروه تصرف م-١
در تصرف های گروه م-١ (هتل، مسافرخانه و …)، علاوه بر تابلوهای خروج عادی، باید علائـم مکمـل در تراز پایین نیز نصب شوند. این علائم باید در تمام فضاهای مورد استفاده میهمانان نصب شوند.
قسمت زیرین این علائم باید حداقل ١٠ سانتیمتر از کف تمام شده فاصله داشته باشد. علائـم بایـد به صورت همسطح بر روی در یا دیوار نصب شود. در جاهایی که علامت بر روی دیوار و مجاورت در نصب می‌شود، حداکثر ١٠ سانتیمتر از چهارچوب در فاصله داشته باشد.
٢٠-٤-٤-نورپردازی علائم خروج
علائم خروج باید دارای نورپردازی داخلی یا خارجی باشند.
استثنا: تابلوهای لمسی که در بند ٢٠-٤-٤-٤ الزامی دانسته شده اند، نیازی به نورپردازی ندارند.
٢٠-٤-٤-١- علائم خروج دارای نورپردازی خارجی
در مکانهایی که در صورت بروز حریق و احتمال قطع برق تاریک خواهند شد، باید در علائم خروج از رنگ‌های بازتاب نور و خود نـور و مـواد شـب رنـگ اسـتفاده شـود. ایـن علائـم بایـد بـر اسـاس استانداردهای معتبر بکار برده شوند و با توجه به دستورالعمل تولید کننده نصب شوند.
٢٠-٤-٤-٢- علائم خروج دارای منبع نور داخلی
علائم خروجی که دارای منبع نور داخلی هستند. این علائم باید بر اساس استانداردهای معتبر بکـار برده شوند و با توجه به دستورالعمل تولید کننده نصب گردند. ایـن علائـم خـروج بایـد در تمـامی مواقع بهره برداری نورپردازی شوند.
٢٠-٤-٤-٣- شدت روشنایی و منبع تغذیه علائم خروج
الف- نور مورد استفاده در روشنائی علامت خروج باید در سـطح تـابلو شـدتی بـیش از ٥٠ لـوکس داشته باشد.
ب- تابلوهای خروج باید در تمامی مواقع بهره برداری نورانی باشند. برای اطمینـان از ادامـه نـورانی بودن، تابلو با نورپردازی داخلی بعد از قطع برق تا حداقل زمانی که در مبحث سوم تعیین شده، باید به برق اضطراری متصل بماند.
٢٠-٤-٤-٤- علائم خروج با حروف برجسته بریل
به منظور کمک رسانی به افراد نابینا در هنگام سانحه لازم است تـا علائـم ایمنـی حیـاتی بصـورت تابلوهای با خط بریل برای آنان نصب شود.
علائم خروج حاوی کلمه خروج با حروف برجسته خط بریل، باید در انطباق با اسـتاندارهای معتبـر، در مجاورت تمامی در هایی که به فضای پناه، محل تجمع امن، دسترس های خـروج و امدادرسـانی، خروج ها، و تخلیه های خروج نصب شوند. این تابلوهای لمسی نیـازی بـه نـورپردازی ندارنـد (شـکل شماره ١٤).
حروف بکار گرفته شده در علامت خروج باید قابل تشخیص و خوانا باشـند. بلنـدی حـروف فارسـی نباید کمتر از ٧٥ میلیمتر و ضخامت قلم آن ها نباید کمتر از ٩ میلیمتر و بلندی حروف لاتین نباید کمتر از ٥٠ میلیمتر باشد. در تابلوهای با ابعاد بزرگتر از حداقل ذکر شده، عـرض، ضـخامت قلـم و فاصله بین حروف باید متناسب با ارتفاع آنها انتخاب شود.
کلمه «خروج» باید با رنگ سفید بر روی زمینه سبز نوشته شود و در هنگام روشن یا خاموش بودن منبع نورپردازی تابلو به طور واضح قابل خواندن باشد. در صورت استفاده از پیکان برای نشان دادن جهت خروج، شکل پیکان باید به راحتی مخدوش نشود و جهت آن قابل تغییر نباشد.
٢٠-٤-٥- علائم نورانی مسیر خروج
درکلیه ساختمان های بلند مرتبه (گروه ٨) در راههای خروج باید علائم نورانی مطابق با بند های زیر نصب شود:
٢٠-٤-٥-١- نصب علائم نواری خود نور در راه های خروج باید در پلکان خـروج، شـیبراه خـروج و راهروهای خروج بر اساس بندهای زیر انجام شود.
الف- پلکان خروج: یک نوار یکسره باید بر روی لبه هر پله نصب شود به طوری که کـل طـول آن را پوشش داده و لبه پله را به خوبی مشخص کند. عرض نوارها باید حداقل ٢٥ میلیمتر و حداکثر ٥٠ میلیمتر باشد. لبه نوار باید از لبه پله کمتر از ١٣ میلیمتر فاصله داشته باشد. در صورتی که نوار تـا شده و بر روی پیشانی پله ادامه داشته باشد، عرض قسـمت خـم شـده عمـودی بایـد کمتـر از ١٣ میلیمتر باشد.
ب- پاگردها: لبه پاگرد نیز باید با نواری مطابق الزامات لبه پله مشخص شود.
پ- دست‌اندازها: تمامی دست اندازها باید با نواری ممتد به عرض حداقل ٢٥ میلیمتر نشانه گـذاری شوند. نوار باید بر روی سطح فوقانی دست انداز و در تمام طول آن ادامه یابد.
ت- نوارهای خود نور پیرامونی فضاها باید دارای مشخصات زیر باشند:
ت-١- دور تا دور حاشیه پاگردهای پله یا هر سطح دیگر در پله هـای خـروج داخلـی، شـیبراه هـای خروج داخلی، و راهروهای خروج باید با نوارهای ممتد بر روی کف یـا دیـوار، یـا ترکیبـی از هـر دو نصب شوند. این نوارها باید ٢٥ تا ٥٠ میلیمتر عرض داشته و به صورت ممتد محیط قابل حرکت در شرایط اضطراری را مشخص نمایند. نشانه گذاری دور تا دور کف پله‌ها (جز لبـه پلـه، موضـوع بنـد قبل) الزامی نیست.
ت-٢- در صورتی که نوار پیرامونی بر روی کف نصب شود باید حداکثر ١٠ سانتیمتر از دیوار فاصله داشته باشد. نوار باید در جلوی تمامی درها بجز تخلیه خروج امتداد داشته باشد. در محل پله هـایی که از تراز پایین تر به سطح مورد نظر می رسند، نوار پیرامونی باید به نوار لبـه آخـرین پلـه متصـل شود.
ت-٣- در صورت نصب نوار پیرامونی بر روی دیوار، نوار باید حداکثر ١٠ سانتیمتر از کف تمام شـده فاصله داشته باشد. نوار باید بر روی تمامی درها بجز تخلیه خروج ادامه یابد. در مواردی کـه امکـان نصب نوار بر روی دیوار یا در وجود ندارد، نوار باید به صورت عمودی به کف منتقل شـده و بـر روی کف ادامه یابد. در محل پله نیز نوار به صورت عمودی تا کف ادامه یافته و به نوار لبه پله متصل می شود.
ت-٤- در طول مسیر خروج، موانعی که در ارتفاع کمتر از ٢ متر قرار داشـته و پـیش آمـدگی آنهـا بیش از ١٠ سانتیمتر باشد باید با نواری به عرض حداقل ٢٥ میلیمتر بر روی کف مشـخص شـوند.
داخل این محدوده باید با استفاده از نوارهای خود نور به صورت ٤٥ درجه هاشور بخورد. این موانـع شامل شیرها و جعبه های آتش نشانی، بیرون زدگی‌های دیوار و نقاط سرگیر بوده، اما محدود به این موارد نیست. نوارها باید به گونه ای نصب شوند که هیچ علامت ایمنی نظیر نشـانه یـا دسـتورالعمل استفاده از شیرهای آتش نشانی را نپوشانند.
ث- علامت گذاری بر در های واقع در مسیر خروج: تخلیه های خروج شامل در هـایی کـه متصـرفین برای تکمیل فرایند خروج باید از آنها عبور نمایند باید دارای نشانه‌هایی مطابق بندهای زیر باشند:
ث -١- علامت‌گذاری بر درهای تخلیه خروج، علاوه بر تراز معمول، بایـد در ارتفـاع پـایین بـر روی در های خروج نیز نصب شوند. با این تفاوت که اندازه ارتفاع علامت درهای خروج مـی‌توانـد حـداقل ١٠ سانتیمتر باشد. علامت باید در وسط در (در راستای افقی) نصب شود و حداکثر ارتفاع مجاز لبه بالایی علامت از کف ٤٥ سانتیمتر است.
ث-٢- نشانه گذاری دستگیره در خروج باید با مواد خود نور باشـد. سـطح ایـن نشـانه گـذاری بایـد حداقل ٤٠٠ میلیمتر مربع باشد. این نشانه گذاری باید بر روی دستگیره یـا در مجـاورت آن نصـب شود. برای در هایی که دارای دستگیره فشاری هستند نوار نـورانی بایـد حـداقل ٢٥ میلیمتـر پهنـا داشته باشد و سراسر طول دستگیره را پوشش دهد.
نشانه‌گذاری چارچوب در باید در بالا و طرفین چارچوب در خروج با نوار خود نور پیوسته بـه عـرض ٢٥ تا ٥٠ میلیمتر مشخص شود. در مواقعی که بر روی چـارچوب فضـای کـافی بـرای نصـب نـوار نیست، نوار می تواند بر روی دیوار مجاور نصب شود.
٢٠-٤-٥-٢- موقعیت نصب و ابعاد نشانه های نورانی باید در تمام بخش‌های یک ساختمان مشـابه باشند.