١٧-٧-١ کلیات نصب
نصب وسایل گازسوز فقط در محل پیش‌بینی شده در نقشه گازرسانی ساختمان که محل استقرار، نحوة هوارسانی و مشخصات دودکش آن به‌تأیید مهندس ناظر رسیده باشد، مجاز است.
١٧-٧-١-١ مورد تأیید بودن دستگاه های گازسوز
دستگاه های گازسوز و متعلقات آنها باید دارای تأییدیه مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران باشد.
١٧-٧-١-٢ تنظیم دستگاه گازسوز
قبل از اتصال هر دستگاه به‌لوله‌کشی گاز، باید اطمینان حاصل شود که دستگاه برای استفاده از گاز طبیعی تنظیم شده است. کنترل این امر به‌عهدة نصاب مجاز می‌باشد.
١٧-٧-١-٣ ممنوعیت نصب دستگاه های گازسوز در فضاهای حضور گازهای قابل اشتعال
دستگاه های گازسوز را نباید در مکانهایی که‌معمولاً گازهای قابل اشتعال دیگری در فضای آنها پخش می‌شود کار گذاشت، مگر آنکه این دستگاه ها در فضای مستقل دیگر نصب شود.
١٧-٧-١-٤ امکان تخلیه گازهای حاصل از احتراق
محل نصب دستگاه های گازسوز دودکش‌دار باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که قابلیت نصب دودکش طبق این مقررات وجود داشته و امکان تخلیه گازهای حاصل از احتراق به فضای خارج ممکن باشد. دستگاه های گازسوز که نیاز به‌دودکش ندارند باید در محلی نصب شوند که امکان تهویه و تخلیه گازهای حاصل از احتراق به‌صورت طبیعی و یا مکانیکی وجود داشته باشد.
١٧-٧-١-٥ کافی بودن ظرفیت لوله‌کشی
هنگام اتصال یک دستگاه گازسوز جدید به‌یک سیستم لوله‌کشی موجود، نصاب مجاز باید از کافی بودن ظرفیت لوله‌کشی موجود برای اتصال دستگاه جدید اطمینان حاصل نماید. در غیر این صورت، ظرفیت سیستم باید با رعایت بخش ١٧-٩-٣ به‌حد لازم اضافه گردد.
١٧-٧-٢ ضوابط نصب دستگاه های گازسوز
١٧-٧-٢-١ کارگذارندة دستگاه گازسوز باید آن را مطابق با مشخصاتی که سازندة آن توصیه کرده است نصب کند. به‌طوری که دستگاه به‌نحو رضایت‌بخشی کار کرده و فضای دسترسی در اطراف دستگاه به‌منظور تنظیم، تعمیر و تعویض وجود داشته باشد. همچنین باید کلیه ضوابط نصب، بهره برداری و تعمیر دستگاه را که سازنده پیشنهاد کرده است در ناحیه‌ای از محل نصب دستگاه که به‌راحتی در دسترس اشخاص ذیصلاح باشد، قرار دهد.
١٧-٧-٢-٢ چنانچه کارگذارنده هرگونه تغییری در نحوة نصب وسیله گازسوز و دودکش آن را ضروری تشخیص دهد باید قبل از هرگونه اقدام از سازندة مربوطه کسب مجوز نماید.
١٧-٧-٢-٣ نصب هر نوع وسیله گازسوز در حمام، رختکن، سرویس‌های بهداشتی و محوطه‌های سونا، استخر و جکوزی ممنوع است.
١٧-٧-٢-٤ ممنوعیت نصب لوازم گازسوز در ساختمانهای عمومی و خاص طبق فصل ١٧-٣ می‌باشد.
١٧-٧-٣ محدودیت‌های نصب وسایل گازسوز
١٧-٧-٣-١ چراغ روشنایی
الف) در هر واحد مسکونی نصب بیش از یک چراغ روشنایی ممنوع است.
ب) نصب چراغ روشنایی در محل‌های زیر مجاز نیست:
– اتاق خواب
– روبه‌روی دریچه کولر
– در فاصله کمتر از یک متر از پنجره، دیوار مجاور و پرده
– در صورت وجود سقف یا دیوار چوبی در ساختمان
– در محل‌هایی که ارتفاع سقف از ٢٥٠ سانتی‌متر کمتر است.
١٧-٧-٣-٢ شومینه
الف) نصب شومینه در اتاق خواب مجاز نیست.
ب) نصب شومینه به‌عنوان تنها وسیله گرمایش در هال و پذیرایی ممنوع است.
پ) نصب شومینه بدون سیستم محافظ شعله (ترموکوپل) ممنوع است.
١٧-٧-٣-٣ بخاری دیواری
نصب بخاری دیواری در اتاق خواب مجاز نیست.
١٧-٧-٣-٤ پلوپز
الف) نصب پلوپز در طبقات زیرزمین و مکانهایی که دارای تهویه کافی براساس این مقررات نیستند ممنوع است.
ب) پلوپز باید ترجیحاً در فضای باز مانند حیاط، حیاط خلوت و یا تراس استفاده گردد.
پ) استفاده از پلوپز به‌عنوان وسیله گرمایش ممنوع است.
١٧-٧-٣-٥ بخاری‌های گازسوز بدون دودکش
محدودیت‌های نصب این نوع بخاری‌ها مطابق با شرایط مندرج در مبحث چهاردهم می‌باشد.
6-3-7-17 بخاری گاز سوز دودکش دار
بخاری گاز سوز دودکش دار را در صورتی می توان در اتاق خواب نصب کرد که همه هوای احتراق را به طور مستقیم از فضای آزاد خارج از ساختمان دریافت کند و همه محصولات احتراق را مستقیماً به فضای آزاد خارج بفرستد. در غیر این صورت باید هوای لازم برای احتراق از طریق دریچه های باز ثابت روی دیوار اتاق خواب یا کانال های مرتبط با هوای آزاد خارج از ساختمان تأمین شود و فضای اتاق خواب امکان اجرای دود کش را مطابق فصل 17-8 داشته باشد.
١٧-٧-٤ قابلیت دسترسی به‌دستگاه گازسوز و فاصله‌های لازم
١٧-٧-٤-١ قابلیت دسترسی برای تعمیر
هر دستگاه گازسوز باید نسبت به‌اجزای ساختمان محل کارگذاری و وسایل دیگر طوری قرار گیرد تا امکان دسترسی به‌آن وجود داشته باشد. برای تمیز کردن سطوح حرارتی، تعویض صافی‌ها، دمنده ها، موتورها، مشعل‌ها، کنترلها و لوله‌های رابط دودکش، روغنکاری اجزای متحرك که احتیاج به‌روغنکاری دارد و تنظیم و تمیز کردن مشعل‌ها و پیلوت ها، باید فاصله‌های کافی رعایت گردد. فواصل مورد نیاز برای تعدادی از وسایل گازسوز در جدول١٧-٧-١ داده شده است.
١٧-٧-٤-٢ فاصله کارگذاری دستگاه های گازسوز از مواد، مصالح و اشیا قابل اشتعال
دستگاه های گازسوز و لوله دودکش آنها باید در فواصلی نسبت به‌اشیا و مواد و مصالح نصب شوند که هنگام کار کردن برای اشخاص یا اموال آنها خطرساز نباشد. حداقل فاصله دستگاه گازسوز از اشیا و مواد قابل اشتعال به‌شرح جدول ١٧-٧-١ است.
١٧-٧-٤-٣ فاصله دودکش و لوله رابط دودکش از اشیا و مواد قابل اشتعال
حداقل فاصله مجاز دودکش و لوله رابط دودکش از اشیا و مواد قابل اشتعال ٥٠ سانتی‌متر می‌باشد.
١٧-٧-٥ روش های تأمین هوای لازم برای احتراق و تهویه
١٧-٧-٥-١ حدود و دامنه کار
الف) منظور از «تأمین هوای احتراق» در این بخش، تأمین هوای لازم و کافی برای فضاهایی از ساختمان است که دستگاه های گازسوز در آنها نصب می‌شود.
ب) شرایط مذکور در این بخش به‌دستگاه هایی مربوط می‌شود که در داخل ساختمان کار گذارده شده یا برای احتراق، تهویه و رقیق‌سازی گازهای دودکش آنها از هوای داخل ساختمان استفاده می‌گردد.
پ) شرایط مذکور در این بخش در موارد زیر به‌کار نمی‌رود:
1) دستگاه های گازسوزی که تمام هوای لازم برای احتراق آنها مستقیماً از فضای خارج ساختمان تأمین شود و نیز تمام گازهای دودکش آنها در فضای خارج ساختمان آزاد گردد.
2) دستگاه های گازسوزی که در خارج ساختمان قرار می‌گیرند و دارای محفظه کامل سربسته‌ای به‌شکل جزیی از کوره باشد و از هوای خارج ساختمان برای احتراق و رقیق‌سازی گازهای دودکش استفاده می‌کند (مانند مشعل گازسوز سونای خشک).
ت) شرایط تأمین هوای لازم برای احتراق انواع دستگاه های گازسوز، در زمان طراحی، اجرا، بازرسی و صدور تأییدیه جهت سیستم لوله‌کشی گاز ساختمانها، باید طبق الزامات این بخش از مقررات انجام گیرد.
ث) برای هر قسمت از ساختمان که در آن دستگاه های گازسوز مانند دیگ آب گرم یا بخار، کوره هوای گرم، آبگرمکن، بخاری و دستگاه های مشابه، نصب می‌شود باید هوای لازم برای احتراق به‌مقدار لازم و کافی و مناسب برای احتراق گاز، تأمین شود.
١٧-٧-٥-٢ کلیات
الف) نصب دستگاه های گازسوز در فضای کامل بسته و بدون هرگونه پیش‌بینی برای دریافت هوای احتراق مجاز نیست.
ب) دستگاه های گازسوز باید در محلی نصب گردند که تعویض هوا در آن محل به‌قدری باشد که در شرایط کار معمولی دستگاه ها، احتراق رضایت‌بخش گاز و تخلیه مناسب گازهای دودکش را امکانپذیر سازد. دستگاه ها باید طوری قرار گیرند که باعث از بین رفتن جریان مناسب هوا در محیط بسته‌ای که در آن قرار دارند، نگردند. به‌فضاهایی که منافذ آنها به‌خارج به‌حدی است که نفوذ معمولی هوا به‌آنها برای تأمین هوای لازم دستگاه کافی نمی‌باشد، باید با روشهای مختلف، هوای کافی وارد شود.
١٧-٧-٥-٣ انواع فضا
انواع فضا در این بخش، با توجه به‌امکان و نحوة تأمین هوای لازم و کافی برای دستگاه های گازسوز که در آنها نصب می‌گردند، تعیین می‌شود:
الف) فضا با درزبندی معمولی: فضایی که جداره های خارجی آن، از قبیل درز درها و پنجره ها (بدون نوار درزبندی)، ساخته شده باشد.
ب) فضا با درزهای هوابند: فضایی که جداره های خارجی آن، از قبیل درز درها و پنجره ها، محل عبور لوله‌ها و کابل‌ها و غیره با نوارهای درزبندی یا وسایل دیگر، حفاظت شده باشد.
١٧-٧-٥-٤ منابع غیرمجاز تأمین هوای احتراق
الف) تأمین هوای احتراق از منابع زیر مجاز نیست:
١) فضایی که در آن گازهای خطرناك وجود داشته باشد.
٢) فضایی که در آن بخارهای قابل اشتعال وجود داشته باشد.
٣) فضایی که در آن گرد و غبار و ذرات مواد جامد انتشار یابد.
٤) از موتورخانه تبرید ساختمان برای فضاهای مجاور.
٥) از اتاق خواب یا حمام.
١٧-٧-٥-٥ تأمین هوا از کف کاذب
الف) در صورتی‌که هوای احتراق فضایی که دستگاه گازسوز در آن نصب می‌شود از کف کاذب ساختمان تأمین شود، در این صورت فضای کف کاذب باید به‌هوای آزاد بیرون به‌صورت مستقیم مرتبط باشد.
١) جریان هوای آزاد بیرون باید، بدون هیچ مانع، مسیر داخل فضای زیر کف کاذب را تا دریچه ورود هوا از کف به‌داخل فضای نصب دستگاه طی کند.
٢) دهانه ورود هوا از بیرون به‌داخل فضای زیر کف کاذب و دهانه ورود هوا از کف کاذب به‌داخل فضای محل نصب دستگاه باید برابر هم و دست‌کم به‌اندازة مورد نیاز دستگاه (براساس محاسبات) باشد.
٣) سطح مقطع مسیر عبور هوا از فضای زیر کف کاذب باید براساس اصول محاسبات کانالهای تأمین هوا صورت گیرد.
١٧-٧-٥-٦ تأمین هوا از فضای زیر شیروانی
الف) در صورتی‌که هوای احتراق فضایی که دستگاه گازسوز در آن نصب می‌شود، از فضای زیرشیروانی ساختمان تأمین شود، در این صورت فضای زیر شیروانی باید مستقیماً به‌هوای آزاد بیرون مربوط باشد.
١) جریان هوای آزاد بیرون باید بدون هیچ مانع، مسیر داخل فضای زیر شیروانی را تا دهانه ورود هوا به‌داخل محل نصب دستگاه طی کند.
٢) اندازة دهانه ورودی هوا به‌داخل فضای زیر شیروانی و دهانه کانال انتقال هوا به‌فضای محل نصب دستگاه باید برای تأمین هوای احتراق دستگاه براساس محاسبات دریچه‌های تأمین هوا تعیین گردد.
١٧-٧-٥-٧ تأمین هوا از داخل
الف) فضای با درزبندی معمولی
١) در ساختمانهای با درزبندی معمولی که حجم فضای نصب دستگاه های گازسوز بیش از یک مترمکعب برای هر ١٧٧ کیلوکالری در ساعت باشد، تعویض هوای طبیعی با نفوذ هوا به‌داخل آن فضا، برای تأمین هوای احتراق مورد نیاز دستگاه های آن، کافی است.
٢) اگر حجم فضای نصب دستگاه کمتر از یک متر مکعب برای هر ١٧٧ کیلوکالری در ساعت باشد و هوای احتراق از فضای مجاور آن تأمین شود، در این صورت مجموع حجم فضای محل نصب دستگاه و فضای مجاور باید دست‌کم یک متر مکعب برای هر ١٧٧ کیلوکالری در ساعت باشد.
– برای جریان هوا بین محل نصب دستگاه ها و فضای مجاور دست‌کم دو دهانه باز بدون مانع باید پیش‌بینی شود که یکی به‌فاصله ٣٠ سانتی‌متر از کف و دیگری به فاصله ٣٠ سانتی‌متر از سقف، روی در یا جدار بین این دو فضا نصب شوند.
– سطح آزاد هریک از این دهانه‌ها باید دست‌کم برابر یک سانتی‌متر مربع برای هر ٣٨ کیلوکالری در ساعت باشد. سطح آزاد هریک از این دهانه‌ها، به‌هر حال، نباید از ٦٤٥ سانتی‌متر مربع کمتر باشد.
٣) محدودیت نصب وسایل گازسوز پرمصرف (بالاتر از 1/5 مترمکعب در ساعت) در واحدهای کوچکتر از ٦٠ مترمربع
نصب وسایل گازسوز پرمصرف مانند آبگرمکن فوری و پکیج در واحدهای مسکونی یا غیرمسکونی که مساحت آنها کمتر از ٦٠ مترمربع می‌باشد ممنوع است مگر آنکه وای موردنیاز جهت احتراق گاز مصرفی آنها از طریق دریچه دایمی که‌مستقیماً به‌هوای آزاد راه دارد تأمین گردد.
در ایـن صورت بـرای استفاده از هـوای خارج از ساختمـان، مساحـت دریچـه از جـدول١٧-٧-٢ به دست می‌آید:
نکته مهم:
محل قرار گرفتن منفـذ بایـد حداقل یـک متر در هر یـک از ترازهای افقـی و عمـودی از انتهای دودکش فاصله داشته باشد.
ب) فضای با درزهای هوابند
١) درصورتی‌که ساختمان با درزهای هوابند باشد، هوای مورد نیاز فضایی که در آن دستگاه های گازسوز نصب می‌شود، چه حجم این فضا کافی باشد (بیش از یک‌متر مکعب برای هر ١٧٧ کیلوکالری در ساعت) و چه حجم آن کافی نباشد، به‌هر حال باید از خارج ساختمان تأمین شود.
١٧-٧-٥-٨ تأمین هوا از خارج
الف) در شرایط زیر که تأمین هوای احتراق از فضای محل نصب دستگاه های گازسوز ممکن نباشد، تمام یا قسمتی از هوای مورد نیاز باید از خارج ساختمان تأمین شود:
١) در صورتی‌که حجم فضای محل نصب دستگاه ها کمتر از یک‌متر مکعب برای هر ١٧٧ کیلوکالری در ساعت باشد.
٢) در صورتی‌که مجموع حجم فضای نصب دستگاه ها و فضای مجاور کمتر از یک‌متر مکعب برای هر ١٧٧ کیلوکالری در ساعت باشد.
٣) در صورتی‌که حجم فضای محل نصب دستگاه ها و یا مجموع آن با فضای مجاور بیش از یک‌متر برای هر ١٧٧ کیلوکالری باشد ولی ساختمان با درزهای هوابند باشد.
ب) نحوة دریافت هوا از خارج
برای تأمین هوای احتراق دستگاه گازسوز، نصب دهانه مستقیم از فضای محل نصب دستگاه به‌خارج از ساختمان، یا از طریق کانال افقی یا قائم، با در نظر گرفتن الزامات زیر کافی است:
– یک دهانه برای ورود هوا، به‌فاصله ٣٠ سانتی‌متر از سقف، نصب شود.
– سطح آزاد دهانه باید دست‌کم یک‌سانتی‌متر مربع برای هر ١١٦ کیلوکالری در ساعت باشد.
– سطح مقطع کانال باید دست‌کم برابر سطح آزاد دهانه دریافت هوا باشد.
١٧-٧-٥-٩ تأمین همزمان هوا از داخل و خارج
الف) فضای با حجم ناکافی
در ساختمان با درزبندی معمولی، در صورتی‌که حجم فضای محل نصب دستگاه های گازسوز ناکافی (کمتر از یک‌مترمکعب برای هر ١٧٧ کیلوکالری در ساعت) باشد، باید با نصب دهانه‌های دریافت هوا از خارج، هوای مورد نیاز احتراق را به‌طور همزمان از داخل و خارج تأمین کرد.
دریـافت هوا از خارج باید بـا نصب دهانه‌های بـاز و مستقیـم روی جداره های فضای محل نصب دستگاه ها، نصب کانال افقی یا قائم، به‌ترتیبی که در تأمین هوا از خارج آمده صورت گیرد.
مقدار هوای داخل به‌اضافه جمع کل هوای دریافتی از دهانه‌های مستقیم، کانال افقی یا قائم باید برای تأمین هوای مورد نیاز احتراق دستگاه ها، کافی باشد.
ب) فضای با حجم کافی
در ساختمان با درزهای هوابند، در صورتی‌که حجم فضای محل نصب دستگاه های گازسوز کافی (بیش از یک مترمکعب برای هر ١٧٧ کیلوکالری در ساعت) باشد، باید با نصب دهانه‌های دریافت هوا از خارج، هوای مورد نیاز احتراق را به طور همزمان از داخل و خارج تأمین کرد.
دریافت هوا از خارج باید با نصب دهانه‌های بـاز و مستقیم روی جدارهای فضای محل نصب دستگاه ها، نصب کانال افقی یا قائم، به‌ترتیبی که در « تأمین هوا از خارج» آمده، صورت گیرد.
علاوه بـر آن لازم است یک دهانه هوای اضافی برای دریافت مستقیم هوا از خارج، بـا سطح آزاد یک‌سانتی‌متر مربع برای هر ١٩٤ کیلوکالری در ساعت نیز پیش‌بینی شود.
١٧-٧-٥-١٠ تأمین مکانیکی هوا
الف) تأمین هوای احتراق برای فضایی که در آن دستگاه های گازسوز نصب شده باشد، ممکن است جزیی از سیستم تعویض هوای مکانیکی ساختمان، یا قسمت‌هایی از فضاهای ساختمان باشد. در این حالت الزامات زیر باید رعایت شود:
١) سیستم تعویض هوای مکانیکی نباید در فضایی که در آن دستگاه های گازسوز نصب می‌شود فشار منفی ایجاد کند، تا در کار مشعل اختلال ایجاد نشود.
٢) سیستم تعویض هوای مکانیکی و مشعل هریک از دستگاه ها باید به‌هم وابسته و مرتبط باشد، به طوری‌که اگر سیستم تعویض هوای مکانیکی از کار بیفتد، مشعل دستگاه ها هم به‌طور خودکار خاموش شود.
ب) مقدار تعویض هوا
مقدار هوا که توسط سیستم تعویض هوای مکانیکی به‌داخل فضای محل نصب دستگاه های گازسوز فرستاده می‌شود، باید دست‌کم برابر یک‌متر مکعب در ساعت برای هر ٣٥٥ کیلوکالری در ساعت باشد.
١٧-٧-٥-١١ عدم اختلال در تأمین هوای احتراق
الف) در هر فضایی که در آن دستگاه گازسوز نصب می‌شود باید گردش آزاد هوا وجود داشته باشد.
ب) در هر فضایی که در آن دستگاه گازسوز نصب می‌شود نباید دستگاه دیگری که جریان انتقال هوا را مختل می‌کند نصب شود.
١٧-٧-٥-١٢ دهانه‌ها و کانال ورود هوا
الف) دهانه‌های ورود هوا
دهانه‌های ورود هوا باید از نوعی باشد که در برابر ورود هوا مانع ایجاد نکند.
– اگـر روی دهانه ورودی هوا توری سیمی نصب می‌شود، اندازة چشمه‌های توری بایـد دست‌کم ١٢ * ١٢ میلی‌متر باشد.
– اگر روی دهانه ورودی هوا، دریچه هوای بیرون از نوع فلزی، نصب می‌شود، سطح آزاد آن باید ٧٥ درصد محاسبه شود، مگر آنکه سازنده نسبت دیگری توصیه کرده باشد.
– اگر روی دهانه ورودی هوا دریچه هوای بیرون از نوع چوبی، نصب می‌شود سطـح آزاد آن باید ٢٥ درصد محاسبه شود.
ب) کانال هوا
در صورت نصب کانال، سطح مقطع آن برحسب طول کانال از نمودارهای ١٧-٧-الف و ب به‌دست می‌آید.
١) کانال هـوای ورود یا گـردش هوا به‌فضای محـل نصـب دستگاه های گازسوز بایـد از جنس فولادی گالوانیزه باشد.
٢) طراحی و ساخت کانال هوا باید بارعایت الزامات مندرج در بخش ١٤ـ ٥ «کانالکشی» مبحث ١٤ مقررات ملی ساختمان انجام گیرد.
٣) سطح آزاد و بدون مانع هر کانال نباید از ١٠ * ١٠ سانتی‌متر کمتر باشد.
١٧-٧-٥-١٣ ضوابط نصب دریچه و کانالهای متصل به‌هوای آزاد
در صورتی‌که هوای احتراق دستگاه گازسوز از طریق دریچه یا کانال مرتبط با فضای آزاد تأمین گردد، محور کانال باید غیرمستقیم نباشد و در دو انتهای آن، کرکرة چوبی محافظ و توری فلزی به‌طوری تعبیه گردد که کانـال با تعبیه مسیـر غیرمستقیـم برای عبـور جریان هوا، کرکرة چوبـی یا فلزی در دو انتها و توری فلزی (و یا تلفیقی از آنها):
١) از نفوذ مستقیم سرما از بیرون به‌داخل فضای مسکونی ممانعت نماید.
٢) ورود پرندگان و حشرات به‌داخل فضای مسکونی ممکن نباشد.
٣) انسداد آن به‌سادگی میسر نباشد.
تذکر (١) روی دریچـه یـا کانال، یا در کنار آن، عبارت «مخصوص عبـور جریان هوای وسیلـه گازسوز- به‌هیچ وجه مسدود نشود» به‌صورت واضح و قابل رؤیت نوشت شود.
تذکر (٢) استفاده کننده از دستگاه گازسوز مجاز به‌انسداد دریچه یا کانال ارتبـاط به‌فضای آزاد نمی‌باشد.
