1-5-16 دامنه
1-1-5-16 طراحی، انتخاب مصالح و اجرای لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان (یا ملک) که فاضلاب در آن به طور ثقلی جریان می یابد، باید با رعایت الزامات این فصل از مقررات انجام شود.
الف) طراحی و اجرای حوضچه پمپاژ فاضلاب و لوله کشی فاضلاب بعد از پمپ که فاضلاب در آن تحت فشار جریان می یابد، خارج از حدود این فصل از مقررات است.
2-1-5-16 الزامات این فصل ساختمانهایی را در بر می گیرد که به سکونت، اقامت یا کار انسان اختصاص دارد.
الف) الزامات لوله کشی فاضلاب برای لوازم بهداشتی و مصرف کننده های ویژه در ساختمانهای بهداشتی و درمانی خارج از حدود این فصل از مقررات است .
ب) لوله کشی فاضلاب دستگاه های ویژه فرایندهای تولیدی در ساختمانهای صنعتی خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد. این لوله کشی باید از لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان کاملاً جدا باشد.
پ) لوله کشی فاضلاب شیمیایی در آزمایشگاه ها و کاربری های مشابه خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد. این لوله کشی باید از لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان کاملاً جدا باشد.
3-1-5-16 این فصل از مقررات لوله کشی آب باران و دیگر آبهای سطحی را در بر نمی گیرد. لوله کشی آب باران ساختمان باید از لوله کشی فاضلاب بهداشتی کاملاً جدا باشد. لوله کشی آب باران ساختمان پس از خروج از ساختمان، با تأیید، ممکن است با یک سیفون به لوله خروجی فاضلاب بهداشتی ساختمان متصل شود.
4-1-5-16 لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان از خروجی لوازم بهداشتی آغاز می شود و تا محل نصب دریچه بازدید یا چاله آدم رو، قبل از اتصال به شبکه لوله کشی فاضلاب شهری، ادامه می یابد.
الف) در صورت عدم دسترسی به شبکه فاضلاب شهری، لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان تا نقطه ورودی به ایستگاه پمپاژ فاضلاب یا دستگاه تصفیه فاضلاب خصوصی و یا سیستم دفع فاضلاب در داخل ساختمان (یا ملک) ادامه می یابد.
ب) درصورتیکه دستگاه تصفيه فاضلاب خصوصی یا سیستم دفع فاضلاب خارج از مرزهای ساختمان (یا ملک) باشد، لوله کشی فاضلاب تا 1/5 متر دورتر از دیوار خارجی ساختمان (یا ملک) ادامه می یابد. ادامۀ لوله کشی تا رسیدن به محل دستگاه تصفیه یا دفع فاضلاب خارج از حدود این فصل از مقررات است.
2-5-16 طراحی لوله کشی فاضلاب
1-2-5-16 کلیات
الف) اطلاعات پیش از طراحی
(۱) پیش از طراحی باید اطلاعات کافی از محوطه داخل و خارج ساختمان و چگونگی اتصال لوله اصلی فاضلاب ساختمان به لولهٔ خارج از ساختمان (یا ملک)، شبکه فاضلاب شهری، دستگاه تصفیه فاضلاب خصوصی، یا هر سیستم دفع دیگری به دست آورد.
(۲) رقوم لوله اصلی فاضلاب خروجی از ساختمان (یا ملک) باید با توجه به وضعیت شبکه فاضلاب شهری و چاله آدم رو آن، لوله خارج ساختمان (یا ملک ) که این لوله فاضلاب باید به آن متصل شود، یا چاله آدم رو دستگاه تصفیه فاضلاب خصوصی در محوطه (یا خارج از محوطه) مشخص شود.
ب ) طراحی لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید طبق روشهای مهندسی مورد تأیید انجام شود. روشهای محاسبات مهندسی برای اندازه گذاری لوله ها و دیگر اجزای لوله کشی باید مورد تأیید قرار گیرد.
پ) لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان، شامل شاخه های افقی، لوله های قائم و لوله های اصلی افقی ساختمان، باید با رعایت اهداف زیر طراحی شود:
(۱) فاضلاب در لوله ها به طور ثقلی جریان یابد و شبکه لوله کشی خود به خود تمیز شود.
(۲) لوله کشی باید مواد جامد و مایع را از لوازم بهداشتی و مصرف کننده های دیگر آب، بدون نشت، آرام بدون صدا، بدون مزاحمت و آسیب رساندن به لوله ها و دیگر اجزای لوله کشی، دور کند.
(۳) از هر گونه نفوذ گازهای آلوده شبکه لوله کشی فاضلاب به فضاهای ساختمان جلوگیری به عمل آید.
(۴) گازهای ایجاد شده در شبکه لوله کشی فاضلاب به هوای آزاد خارج از ساختمان هدایت شود.
(۵) به منظور تمیز کردن و رفع گرفتگی احتمالی لوله ها و فیتینگ ها، دسترسی های آسان و مناسب پیش بینی شود.
(۶) پیشبینی های لازم برای جلوگیری از خوردگی و فرسودگی لوله ها ، فیتینگ ها و اتصالها صورت گیرد.
(۷) در مسیر عبور جریان فاضلاب در لوله ها ،گرفتگی، تراکم هوا یا رسوب مواد جامد پیش نیاید.
(۸) تغییرات فشار در لوله کشی فاضلاب محدود شود ، تا فشار معکوس یا مکش سیفونی، سبب شکسته شدن ستون آب هوابند سیفونها و نفوذ گازهای آلوده و زیان آور به فضاهای داخل ساختمان نشود
ت) تخلیه مستقیم آب از سیستمهای دیگری که دمای کار آنها بالاتر از ۶۰ درجه سلسیوس (مانند سیستم های توزیع بخار و کنداسیت، سیستم های گرمائی با آب گرم کننده و غیره) به شبکه فاضلاب بهداشتی ساختمان مجاز نیست.
(۱) تخلیه آب این قبیل تأسیسات پس از عبور از سیستم های خنک کننده مناسب به شبکه فاضلاب بهداشتی ساختمان مجاز است.
ث) لوله کشی فاضلاب ساختمان نباید عامل ایجاد یا توسعه آتش و دود در ساختمان باشد.
2-2-5-16 نقشه ها و مدارک دیگر
الف) نقشه های اجرایی لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید، پیش از اقدام به اجرای کار، برای بررسی و تصویب به مهندس ناظر ارائه شود.
ب) نقشه های اجرایی باید شامل لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده های آب، جنس، مسیر و قطر اسمی شاخه های افقی، لوله های قائم ، لوله اصلی افقی و سایر اجزای لوله کشی فاضلاب باشد.
(۱) پلان لوله کشی فاضلاب طبقه (یا طبقات) ساختمان و محوطه آن باید در نقشه ها نشان داده شود.
(۲) نقشه ها باید شامل دیاگرام لوله کشی، نقاط مصرف ، رقوم لوله (يا لوله های) خروجی از ساختمان یا ملک باشد.
(۳) نوع و مشخصات، مصالح انتخابی باید در نقشه ها و مدارک پیوست آن مشخص شده باشد.
(۴) روشهای اجرا نصب حفاظت و نگهداری لوله کشی فاضلاب باید در نقشه ها و مدارک پیوست آن مشخص شده باشد.
پ ) علائم نقشه کشی باید طبق یکی از استانداردهای مورد تأیید باشد.
3-2-5-16 سیفون
الف) فاضلاب خروجی از هر یک از لوازم بهداشتی باید به طور جداگانه و با واسطه سیفون به شاخه افقی فاضلاب یا لوله قائم متصل شود ، جز در موارد زیر:
(۱) سيفون جزء یک پارچه با لوازم بهداشتی باشد؛
(۲) فاضلاب خروجی به طور غیر مستقیم به لوله کشی فاضلاب هدایت شود؛
(۳) لوله سرریز مخازن آب
ب) استفاده از سیفونهای زیر مجاز نیست
(۱) سیفون هایی که روی تاج خود اتصال هواکش دارد؛
(۲) سیفونهای S شکل که خروج فاضلاب از آنها ۱۸۰ درجه با ورود آن زاویه داشته باشد؛
(۳) سیفونهای کاسه ای
پ) مشخصات سیفون
(۱) ساخت سیفون باید طوری باشد که مواد مختلف در آن رسوب نکند و باقی نماند؛
(۲) داخل سیفون باید صاف و بدون هرگونه زائده، برآمدگی و مانع باشد؛
(۳) جنس سیفون و اجزای داخلی آن باید در برابر اثر خوردگی فاضلاب مقاوم باشد؛
(۴) سیفون باید قابل دسترسی باشد و برای تمیز کردن ادواری آن پیش بینی های لازم به عمل آید؛
(۵) در مواردی که نصب سیفون لوله ای شکل در عمل مشکل باشد، میتوان از سیفون بطری شکل برای دستشویی استفاده کرد. در این صورت همه نکاتی که در سیفون لوله ای شکل مقرر شده، در مورد سیفون بطری شکل هم باید رعایت شود . سیفون بطری شکل باید قابل باز کردن باشد و اندازه مجاری عبور فاضلاب در آن از آنچه برای سیفون لوله ای شکل مقرر شده، کوچکتر نباشد.
(۶) فاصله قائم بين نقطه خروج فاضلاب از لوازم بهداشتی و تراز سرریز سیفون نباید از ۶۰ سانتی متر بیشتر باشد.
ت ) حداقل اندازه سیفون های لوله ای شکل
(۱) اندازه سیفون های لوله ای شکل، که برای لوازم بهداشتی مختلف به کار میرود، از مقادیر جدول شماره (۱۶-۵-۲-۳) “ت” (۱) نباید کمتر باشد.
ث) عمق آب هوابند سیفون
(۱) مقدار عمق آب هوابند سیفون که مانع ورود هوا و گازهای داخل لوله کشی به فضاهای ساختمان می شود، نباید از ارقام زیر کمتر باشد:
– قطر اسمی لوله خروجی فاضلاب تا ۵۰ میلی متر، عمق آب هوابند سیفون ۷۵ میلی متر
– قطر لوله خروجی فاضلاب بزرگتر از ۵۰ میلی متر، عمق آب هوابند سیفون ۵۰ میلی متر
(۲) قطر لوله خروجی فاضلاب کانال آب رفت روی کف نباید کمتر از ۷۵ میلی متر و عمق آب هوابند سیفون آن نباید کمتر از ۷۵ میلی متر باشد.
(۳) تغییرات فشار ناشی از فشار معکوس، مکش سیفونی یا عوامل دیگر در شبکه لوله کشی فاضلاب ساختمان نباید بیش از ۳۸± میلی متر آب باشد و عمق آب هوابند سیفون، که بر اثر این تغییرات فشار یا تبخیر، کاهش می یابد در هیچ حالتی نباید از ۲۵ میلی متر کمتر شود.
ج) سیفون شبکه فاضلاب ساختمان
(1) روی لوله اصلی فاضلاب در خروج از ساختمان نصب سیفون لازم نیست، مگر آن که ضرورت آن در مواردی مورد تأیید قرار گیرد.
(۲) در صورت نصب سیفون روی لوله اصلی فاضلاب ساختمان نکات زیر باید رعایت شود:
– در طرف ورودی سیفون دریچه بازدید و هواکش باید پیش بینی شود؛
– قطر اسمى لوله هواکش نباید کمتر از نصف قطر اسمی لوله فاضلاب باشد؛
– انتهای لوله هواکش باید در خارج از ساختمان قرار گیرد و دهانه آن با توری مقاوم حفاظت شود.
چ) سیفون های زیر كف
(۱) در صورتی که سیفون در زیر کف (در داخل خاک ) قرار گیرد، اجزای آن باید در برابر خوردگی مقاوم باشد.
(۲) پیش بینی های لازم برای دسترسی به آن به عمل آید.
(۳) ساخت سیفون طوری باشد که در برابر نفوذ حشرات و کرم ها به داخل آن حفاظت شده باشد.
4-2-5-16 شیب
الف) جریان فاضلاب در داخل شاخه های افقی لوله های قائم و لوله های افقی اصلی، باید با تأمین شیبهای مناسب به طور ثقلی صورت گیرد.
(۱) لوله های افقی باید شیب یکنواختی در جهت دور کردن فاضلاب از لوازم بهداشتی داشته باشند.
(۲) شیب برعکس در لوله های افقی فاضلاب مجاز نیست.
ب) مقدار شیب لوله های افقی
(۱) شیب لوله های افقی فاضلاب باید به اندازه ای باشد که سرعت جریان فاضلاب در داخل لوله حداقل برابر 0/7 متر بر ثانیه (2/3 فوت بر ثانیه) باشد تا شستشوی خود به خود لوله ها تأمین شود و هیچ رسوبی در لوله باقی نماند.
(۲) حداقل مقدار شیب لوله های افقی فاضلاب برای لوله های با قطر اسمی متفاوت باید طبق ارقام جدول شماره (۱۶-۵-۲-۴) “ب” (۲) باشد.
(۳) شیب لوله های افقی فاضلاب نباید بیش از ۴ درصد باشد.
| قطر اسمی لوله | حداقل شیب | ||
| میلی متر | اینچ | درصد | اینچ بر فوت طول |
| تا 65 | تا  |
2 |  |
| 80 تا 150 | 3 تا 6 | 1 |  |
| 200 و بزرگتر | 8 و بزرگتر | 0/5 |  |
5-2-5-16 شاخه های افقی لوله های قائم، دو خم
الف) شاخه های افقی فاضلاب
(۱) شاخه افقی باید فاضلاب را به شاخۀ افقی دیگر یا به لوله قائم فاضلاب هدایت کند.
(۲) اتصال شاخه افقی به لوله قائم فاضلاب، باید با زاویه حداکثر ۴۵ درجه باشد مگر اینکه قطر اسمی شاخه افقی کوچکتر از قطر اسمی لوله قائم باشد. در این حالت زاویه اتصال ممکن است بزرگتر از ۴۵ درجه باشد.
(۳) شاخه افقی فاضلاب یا لولۀ افقى اصلى حتى المقدور نباید تغییر امتداد داشته باشد. در صورتی که تغییر امتداد ناگزیر باشد، باید با استفاده از اتصال ۴۵ درجه یا کوچکتر باشد.
(۴) لوله افقی فاضلاب بهداشتی یک واحد (خانه یا آپارتمان)، برای اتصال به لوله قائم فاضلاب، نباید از واحد مجاور آن عبور کند.
ب) لوله قائم فاضلاب
(۱) قطر لوله قائم باید تا جائی که امکان دارد ، در تمام طول آن ثابت بماند.
(۲) لوله قائم فاضلاب باید تا جایی که ممکن است مستقیم نصب شود و از به کار بردن دو خم پرهیز شود.
(۳) در ساختمانهای تا ۳ طبقه ، آخرین و پایینترین شاخه افقی فاضلاب که به لوله قائم متصل میشود باید دست کم ۴۵۰ میلی متر بالاتر از زیر زانوئی پایین لوله قائم باشد. در ساختمانهای بلندتر از ۳ طبقه تا ۵ طبقه این فاصله باید دست کم ۷۵۰ میلی متر و در ساختمانهای بلندتر از ۵ طبقه باید برابر ارتفاع یک طبقه باشد. ( شکل شماره (۱۶-۵-۲-۵) “ب”). این اندازه ها در هر تغییر امتداد لوله قائم از جمله دو خم، نیز باید رعایت شود.
در قسمت هاشور خورده اتصال شاخه افقی فاضلاب
به لوله قائم فاضلاب و لوله افقی بعد از زانوی پایین آن مجاز نیست.
| تعداد طبقات ساختمان | کمترین مقدار “L” |
| سه طبقه و کمتر
چهار و پنج طبقه شش طبقه و بیشتر |
۴۵۰ میلمتر
۷۵۰ میلمتر به اندازه ارتفاع یک طبقه |
شکل شماره (۱۶-۵-۲-۵) “ب “: اتصال پایینترین شاخه افقی به لوله قائم
(۴) لوله قائم فاضلاب که فاضلاب طبقات را به لوله اصلی افقی می ریزد، باید با اتصالات حداکثر درجه به لوله افقی متصل شود.
(5) در فاصله زانوئی پایین لوله قائم فاضلاب و تا ۱۰ برابر قطر لوله بعد از آن هیچ شاخه افقی نباید به لوله افقی فاضلاب متصل شود.
پ) دوخم
(۱) اگر تغییر امتداد لوله قائم فاضلاب ناگزیر باشد لوله قائم فاضلاب باید با دو خم اجرا شود. کاهش سرعت فاضلاب در دو خم، موجب ایجاد فشار معکوس روی شاخه افقی نزدیک به آن در بالای دو خم میشود. از طرف دیگر ادامه جریان فاضلاب با مقطع مقطع پر، روی شاخه افقی نزدیک به آن در پائین دو خم مکش سیفونی ایجاد می کند. با رعایت نکات این قسمت از مقررات باید این اثر را محدود کرد تا از شکستن آب هوابند سیفونهای قبل و بعد از دوخم جلوگیری شود.
(۲) دو خم ممکن است قائم یا افقی باشد. دو خم قائم در حالتی است که تغییر امتداد لوله نسبت به امتداد قائم، مساوی یا کمتر از ۴۵ درجه باشد. اگر تغییر امتداد لوله نسبت به امتداد قائم بیش از ۴۵ درجه باشد دو خم ، افقی نامیده می شود.
(۳) دو خم قائم میتواند بدون هواکش اجرا شود ولی نصب هواکش در بالا و پایین دو خم افقی الزامی است مگر اینکه تعداد طبقات در بالای دو خم کمتر از ۵ طبقه باشد.
(۴) در محدوده ۶۰ سانتیمتر بالای دوخم تا ۶۰ سانتیمتر پایین دو خم، نباید هیچ شاخه افقی فاضلاب به لوله قائم و یا دوخم متصل شود.
(۵) در شرایطی که زیر شکل (۱۶-۵-۲-۵) “پ” آمده ممکن است برای دو خم افقی هواکش لازم نباشد.
(۶) زاویه اتصالات دوخم ، در بالا و پایین، که بین لوله قائم فاضلاب و قسمت افقی دوخم قرار دارند، نباید از ۴۵ درجه بزرگتر باشد.
توضیح:
– هیچ شاخه افقی یا قائم فاضلاب نباید به قسمت هاشور زده، متصل شود.
– شکل B برای حالتی است که Db≥75mm باشد.
– اگر دو خم لوله قائم پایینتر از آخرین و پایینترین اتصال شاخه افقی فاضلاب باشد، هواکش برای دو خم لازم نیست.
شکل شماره (۱۶-۵-۲-۵) “پ” : اتصال هواکش و شاخه افقی فاضلاب قبل و بعد از دو خم افقی
6-2-5-16 دریچه بازدید
الف) به منظور بازدید و رفع گرفتگی احتمالی لوله های فاضلاب در نقاط زیر باید دریچه بازدید نصب شود:
(۱) در بالاترین نقطه هر شاخه انشعاب افقی؛
(۲) در محل تغییر امتداد لوله های افقی فاضلاب، در صورتی که زاویه تغییر جهت لوله بیش از ۴۵ درجه باشد؛
(۳) در پایینترین قسمت لوله قائم فاضلاب، قبل از زانوی پایین لوله؛
(۴) در نقاطی روی لوله قائم فاضلاب که برای آزمایش با آب دریچه دسترسی لازم است (طبق ۱۶-۵-۵-۱)؛
(۵) روی لوله اصلی افقی فاضلاب، حداکثر به فاصله ۳۰ متر از یکدیگر
(۶) روی لوله اصلی افقی، بلافاصله بعد از خروج از ساختمان
ب) اندازه دریچه بازدید
(۱) روی لوله کشی فاضلاب تا قطر اسمی ۱۰۰ میلی متر (۴ اینچ)، اندازه دریچه بازدید باید برابر با قطر اسمی لوله فاضلاب باشد.
(۲) در لوله کشی فاضلاب با قطر اسمی بیش از ۱۰۰ میلی متر، اندازه دریچه بازدید باید دست کم ۱۰۰ میلی متر باشد.
(۳) در لوله کشی افقی فاضلاب اصلی ساختمان با قطر اسمی بیش از ۲۰۰ میلی متر (۸ اینچ) ، برای بازدید باید چاهک آدم رو نصب شود، درپوش چاهک آدم رو باید در محل خود کاملاً مستقر، پایدار و گازبند باشد.
پ) نصب دریچه بازدید
(۱) دریچه بازدید باید در جایی و به ترتیبی نصب شود که دسترسی به آن آسان باشد و به سهولت بتوان از آن نقطه با فرستادن فنر، یا ابزار دیگر گرفتگی لوله را برطرف کرد. فاصله دریچه بازدید از دیوار مقابلش باید دست کم ۴۵ سانتی متر باشد.
(۲) دریچه بازدید که روی لوله فاضلاب نصب میشود باید با واشر مناسب و پیچ و مهره كاملاً آب بند و گازبند شود تا فاضلاب از آن نقطه به داخل ساختمان نشت نکند و گازهای داخل لوله به فضاهای داخل ساختمان نفوذ پیدا نکند.
(۳) اگر لوله افقی یا قائم در اجزای ساختمان دفن شود دسترسی به دریچه بازدید باید با نصب یک دریچه که تا سطح تمام شده کف یا دیوار ادامه دارد، امکان پذیر شود.
(۴) دریچه بازدید باید عمود بر لوله یا طوری روی لوله فاضلاب قرار گیرد که با باز کردن دهانه آن امکان بازدید و تمیز کردن لوله در امتداد جریان فاضلاب فراهم باشد.
(۵) اگر دریچه بازدید در محلی نصب شود که احتمال یخ زدن آب داخل لوله باشد، باید آن را در برابر یخ زدن حفاظت کرد.
(۶) نصب دریچه بازدید در فضاهای تهیه مواد خوراکی (مانند نانوایی، قصابی، شیرینی پزی و فضاهای پخت و پز) مجاز نیست.
7-2-5-16 اتصال غیر مستقیم
الف) الزامات این قسمت از مقررات به مواردی اختصاص دارد که لوله خروجی از برخی لوازم و دستگاه های مصرف کننده آب نباید مستقیماً به لوله فاضلاب ساختمان متصل شود.
(۱) انتقال فاضلاب خروجی از دستگاه هایی که در آماده سازی، تولید حمل و نقل و نگهداری مواد خوراکی به کار می روند، جز سینک آشپزخانه، به لوله کشی فاضلاب ساختمان باید با فاصله هوایی و از نوع غیر مستقیم باشد.
(۲) انتقال فاضلاب خروجی از دستگاه ها و لوازم مربوط به تأسیسات آبیاری فضاهای سبز، استخر شنا، لوله تخلیه شیر اطمینان، ضد عفونی و استریل، به لوله کشی فاضلاب ساختمان باید با فاصله هوایی و از نوع غیر مستقیم باشد.
(۳) انتقال فاضلاب خروجی از دستگاه ها و لوازم مربوط به تصفیه آب فیلترها، دیگهای آب گرم، و تأسیسات گرمایی و سرمایی، به لوله کشی فاضلاب ساختمان باید با فاصله هوایی و از نوع غیر مستقیم باشد.
ب ) فاضلاب خروجی از نوع غیر مستقیم باید با فاصله هوایی به یک دریافت کننده فاضلاب، از قبیل کفشوی ، حوضچه فاضلاب، کانال آب رفت روی کف، و یا علم فاضلاب ریزش کند. لوله خروجی پس از این دریافت کننده باید سیفون و هواکش داشته باشد و پس از آن به لوله کشی فاضلاب ساختمان متصل شود.
(۱) اگر لوله فاضلاب با اتصال غیر مستقیم قبل از ریختن به یک دریافت کننده، بیش از ۶۰ سانتی متر (با اندازه گیری
افقی) یا بیش از ۱۲۰ سانتی متر (با اندازه گیری کل طول افقی و قائم ) فاصله داشته باشد باید روی آن سیفون نصب شود.
(۲) فاصله هوایی باید دست کم دو برابر قطر داخلی لوله فاضلاب ورودی باشد.
(۳) دریافت کننده فاضلاب غیر مستقیم باید سیفون ، صافی یا شبکه قابل برداشتن داشته باشد و در محلی آشکار و در دسترس نصب شود.
(۴) دریافت کننده فاضلاب غیر مستقیم باید در فضایی با تعویض هوا و قابل دسترسی نصب شود . دریافت کننده نباید در حمام ، توالت انبار و فضاهای بدون دسترسی و تعویض هوا نصب شود.
(۵) علم فاضلاب باید سیفون مستقل داشته باشد. فاصله قائم بین دهانه ورودی فاضلاب به علم و سیفون آن حداقل ۴۵ و حداکثر ۱۰۵ سانتی متر است.
(۶) قطر لوله خروجی از دریافت کننده دست کم باید برابر قطر لوله فاضلاب غیر مستقیم باشد و فاضلاب باید به کمک یک قیف یا وسیله مشابه طوری در آن بریزد که موجب تراوش نشود.
پ) لوله تخلیه دیگ بخار یا آب گرم، که دمای آن بالاتر از ۶۰ درجه سلسیوس باشد، نباید آب را مستقیماً به داخل شبکهٔ لوله کشی فاضلاب بریزد. اتصال این لوله به شبکه لوله کشی فاضلاب باید به طور غیر مستقیم با فاصله هوایی و استفاده از دریافت کننده ای باشد که در آن فرصت کاهش دما وجود داشته باشد.
ت) فاضلاب خروجی از ماشین رختشویی و ماشین ظرفشویی باید با اتصال غیر مستقیم به لوازم بهداشتی دیگر ، کفشوی یا علم فاضلاب بریزد.
(۱) سینک آشپزخانه نیاز به اتصال غیر مستقیم ندارد.
ث) فاضلاب آشپزخانه مکانهای عمومی مانند رستوران ، هتل و غیره باید به چربی گیر مجهز باشد و پس از جدا شدن چربی آن ، به شبکه لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان هدایت شود.
(۱) برای سینک و ماشین ظرفشویی خانگی چربی گیر لازم نیست.
8-2-5-16 حفاظت ساختمان
الف) سطوح و اجزای ساختمان باید با رعایت الزامات مندرج در این قسمت از مقررات در مقابل نشت آب حفاظت شود.
(۱) زیر هر شیر برداشت آب در ساختمان باید یک دهانه تخلیه وجود داشته باشد، جز شیر آتش نشانی شیر ماشین ظرفشویی، شیر ماشین رختشویی و لوازم مشابه دیگر که در آنها شیر سرشلنگی آب با یک شلنگ به یک دستگاه مصرف کننده آب متصل می شود.
(۲) لوازم بهداشتی (دستشویی، سینک، وان، زیر دوشی و مانند آنها) که دهانه تخلیه فاضلاب آنها قابل مسدود شدن باشد باید سرریز داشته باشد.
(۳) در هر یک از فضاهای ساختمان که احتمال آبریزی از خروجی های متعدد وجود داشته باشد باید یک کفشوی یا کانال آب رفت روی کف ، که قابل مسدود شدن نباشد، نصب شود.
(۴) لوله سرریز مخازن و دیگر مصرف کننده هایی که روی بام نصب می شوند، نباید روی بام رها شوند. آب خروجی از این لوازم باید به یک دریافت کننده هدایت شود. کفشوی آب باران بام نباید به عنوان دریافت کننده سرریز این لوازم مورد استفاده قرار گیرد.
3-5-16 انتخاب مصالح
1-3-5-16 کلیات
الف) مصالح لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید با رعایت الزامات مندرج در این قسمت از مقررات انتخاب و کنترل شود.
ب ) روی هر قطعه از لوله، فیتینگ، سیفون و دیگر اجزای لوله کشی فاضلاب باید مارک کارخانه سازنده، یا استاندارد مورد تأییدی که قطعه مورد نظر بر طبق آن ساخته شده است، به صورت ریختگی، برجسته یا مهر پاک نشدنی نقش شده باشد.
پ) استفاده از مصالح کار کرده، آسیب دیده یا معیوب مجاز نیست.
ت) مصالح لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان در هر مورد باید طوری انتخاب شود که در تأمین شرایطی که برای مقاومت هر منطقه از ساختمان در برابر آتش مقرر شده اختلالی ایجاد نکند.
2-3-5-16 شرایط کار
الف) لوله کشی فاضلاب باید در برابر فشار 0/3 بار (۳ متر ستون آب)، از داخل و خارج به طور دائم آب بند و گازبند باشد.
ب) مصالح لوله کشی فاضلاب باید در برابر دمای فاضلاب داخل لوله تا ۶۰ درجه سلسیوس مقاوم باشد.
3-3-5-16 انتخاب لوله و فتینگ
الف) لوله و فیتینگ چدنی سرکاسه دار
(۱) لوله و فیتینگ چدنی سرکاسه دار، که اتصال لوله به لوله یا لوله به فیتینگ در آن از نوع نر و مادگی سرتنبوشه ای است، باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
(۲) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.
(۳) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی، لبه یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.
(۴) استفاده از لوله و فیتینگ چدنی سرکاسه دار از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ، ضخامت، جدار، اندازه ها و نوع اتصال، مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.
ب) لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه
(۱) لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه ، که اتصال لوله به لوله یا لوله به فیتینگ در آن با استفاده از واشر لاستیکی و بست فولادی زنگ ناپذیر و پیچ و مهره انجام می گیرد، باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
(۲) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.
(۳) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی لبه، یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.
(۴) سطح دهانه فیتینگ و قطر خارجی آن باید با دهانه لوله کاملاً برابر باشد تا امکان آب بندی کامل فراهم شود.
(۵) استفاده از لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار، اندازه ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.
پ ) لوله و فیتینگ پلی وینیل کلراید (PVC)
(۱) لوله و فیتینگ پلی وینیل کلراید (PVC) باید از نوع سخت و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
EN 1329 PART 1, PART 2, PART 3
(۲) در استاندارد EN 1329 لوله های با علامت “B” برای نصب در طبقات ساختمان، لوله های با علامت “D” برای دفن در خاک و لوله های با علامت BD”” برای نصب در طبقات ساختمان یا دفن در خاک اختصاص دارند.
(3) در استاندارد ISO 3633 لوله های با علامت “A” برای لوله کشی آب باران و هواکش فاضلاب، و لوله های با علامت “B” برای لوله کشی فاضلاب، هواکش فاضلاب و آب باران اختصاص دارند.
(۴) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.
(۵) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی، لبه، یا تغییر سطح مقطع جز تبدیل داشته باشد.
(۶) استفاده از لوله و فیتینگ (PVC)، از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ، ضخامت جدار ، اندازه ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده تأیید باشد.
ت) لوله و فیتینگ پلی اتیلن (PE)
(۱) لوله و فیتینگ پلی اتیلن با چگالی بالا باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
(۲) در استاندارد EN 1519 ، لوله های با علامت “B” برای نصب در طبقات ساختمان و لوله های با علامت “BD” برای نصب در طبقات ساختمان و نیز دفن در خاک (در زیر کف پایین ترین طبقه ساختمان) اختصاص دارند.
(۳) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.
(۴) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی ، یا تغییر سطح مقطع جز تبدیل داشته باشد.
(۵) استفاده از لوله و فیتینگ پلی اتیلن از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت، جدار، اندازه ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.
ث) لوله و فیتینگ پلی پروپیلن (PP)
(۱) لوله و فیتینگ پلی پروپیلن که اتصال لوله به لوله یا لوله به فیتینگ در آن از نوع نر و مادگی و به کمک حلقه لاستیکی است، باید طبق استانداردهای زیر باشد:
(۲) در استاندارد EN 1451 لوله های با علامت “B” برای نصب در طبقات ساختمان لوله های با علامت “D” برای دفن در خاک (در زیر کف پایینترین طبقه ساختمان) و لوله های با علامت “BD” برای نصب در طبقات ساختمان یا دفن در خاک اختصاص دارند.
(۳) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.
(۴) حلقه لاستیکی باید در برابر اثر فاضلاب مقاوم باشد.
(۵) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی، لبه، یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.
(۶) استفاده از لوله و فیتینگ پلی پروپیلن از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار، اندازه ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.
ج ) لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه
(۱) لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
(۲) کاربرد لوله های فولادی گالوانیزه در خاک ( زیر کف پایینترین طبقه یا در محوطه) مجاز نیست.
(۳) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.
(۴) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی، لبه، یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.
(۵) استفاده از لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت، جدار، اندازه ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.
4-5-16 اجرای لوله کشی
1-4-5-16 کلیات
الف) اجرای لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات انجام گیرد.
ب) اجرای لوله کشی باید توسط کارگران آموزش دیده و ماهر صورت گیرد و از طرف کارشناسان موسسات مسئول نظارت و سرپرستی شود.
پ) لوله کشی باید با توجه به صرفه جویی در مصالح و دستمزد حفاظت در برابر خرابی و آسیب دیدگی، خوردگی، یخ بندان، گرفتگی، تراکم هوا در مسیر جریان و جلوگیری از سر و صدای مزاحم جریان فاضلاب اجرا شود.
2-4-5-16 نکات اجرایی
الف) لوله کشی باید به ترتیبی اجرا شود که جریان فاضلاب به طور ثقلی از لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده های آب، دور شود و از طریق شاخه های افقی، لوله های قائم و لوله اصلی افقی از ساختمان خارج شود.
(۱) شیب لوله های افقی باید طبق الزامات مقرر در ردیف (۱۶-۵-۲-۴) و تا حد ممکن یکنواخت باشد. اگر تغییر در شیب لازم شود باید در محل تغییر شیب دریچه بازدید نصب شود.
(۲) لوله باید تا حد ممکن مستقیم نصب شود. اگر تغییر جهت لازم شود باید از انواع زانوهای پیش ساخته استفاده شود. حداکثر زاویه اتصالات در تغییر جهت لوله های اصلی ۴۵ درجه است.
(۳) تغییر سطح مقطع لوله کشی باید تدریجی و با واسطه تبدیل صورت گیرد و از تغییر ناگهانی سطح مقطع خودداری شود.
(۴) در اطراف نقاط دسترسی باید فضای کافی برای فنرزدن و رفع گرفتگی احتمالی لوله و فیتینگ پیش بینی شود.
(٥) از نصب “انتهای بسته” در انتهای شاخه افقی فاضلاب باید خودداری شود. نصب دریچه بازدید در انتهای شاخه افقی «انتهای بسته» محسوب نمی‌شود.
(٦) نصب دریچه بازدید باید با رعایت الزامات مقرر در ردیف (١٦-٥-٢-٦) انجام شود.
(٧) در صورت استفاده از لوله پلی‌اتیلن، به دلیل انبساط زیاد این لوله، باید در نقاط مناسب قطعه انبساط نصب شود.
(٨) اجرای لوله‌های افقی، قائم و دوخم باید با رعایت الزامات مقرر در ردیف (١٦-٥-٢-٥) باشد.
ب) آب بندی و گازبندی
(١) اتصال لوله، فیتینگ و دریچه بازدید و دسترسی باید به ترتیبی صورت گیرد که در برابر فشار آزمایش پس از نصب کاملاً آب بند و گازبند باشد.
(٢) فشار آزمایش در “( ١٦-٥-٥) آزمایش و نگهداری” تعریف و مقرر شده است.
پ) مسیر لوله‌ها
(١) مسیر لوله‌کشی باید تا حد ممکن مستقیم و ساده باشد، در هر مورد باید کوتاهترین و مناسب‌ترین مسیر انتخاب شود. از بکار بردن خم‌ها و تغییر جهت‌های تند باید خودداری شود.
(٢) لوله‌ها باید تا حد ممکن به موازات دیوار، کف و سقف نصب شود.
(٣) لوله‌ها باید در مسیرهایی نصب شوند که دسترسی و تعمیر و تعویض آنها آسان و بدون اشکال باشد. دریچه‌های بازدید باید در نقاط قابل دسترس نصب شوند.
(٤) لوله‌های روکار باید با شیب مناسب به موازات سطوح دیوار، کف و سقف نصب شوند و با بست در محل نصب محکم و ثابت باقی بمانند.
(٥) در عبور لوله از دیوار، سقف، و کف، فضای اطراف لوله از هر دو طرف باید با مصالح ساختمانی مناسب کاملاً پر شود. اگر لوله از جدار فضای تر عبور می‌کند، دور لوله در محل عبور از دیوار، کف یا سقف باید با مواد آب بند حفاظت شود.
(٦) لوله‌هایی که از دیوار خارجی ساختمان عبور می‌کنند یا از داخل خاك زیرزمین، پس از عبور از کف‌سازی، وارد فضای ساختمان می‌شوند، باید از داخل غلاف لوله عبور کنند. دور لوله، در دو طرف دیوار یا کف‌سازی، باید با مواد آب بند کاملاً مسدود شود.
(٧) لوله‌کشی باید طوری اجرا شود که بار اسکلت و سازة ساختمان، یا انبساط ساختمان، روی آن اثر نگذارد.
(٨) مسیر لوله‌کشی باید طوری انتخاب شود که لوله تا حد امکان از درزهای انبساط ساختمان عبور نکند. اگر عبور لوله از درزهای انبساط ساختمان ناگزیر باشد باید روی لوله در محل عبور از درز انبساط ساختمان قطعه انبساط با جدار صاف داخلی نصب شود. نصب قطعه انبساط روی لوله، در عبور از درزهای انبساط ساختمان، در پایینترین طبقه ساختمان الزامی نیست.
(٩) اگر لوله در داخل ترنچ، خزیده رو یا شفت نصب میشود، باید برای دسترسی و نگهداری و آزمایش و تمیز کردن، در اطراف آن جای کافی پیشبینی شود.
(١٠) در جایی که لوله در خاك دفن میشود و احتمال عبور وسایل حمل و نقل، تحمل بار مخازن و تأسیسات سنگین وجود دارد، لوله باید در زیر بلوك بتنی (یا داخل کانال بتنی) حفاظت شود. اگر اتصال لوله و فیتینگ در داخل بلوك بتنی قرار گیرد باید برای دسترسی به آن پیشبینی لازم به عمل آید.
(١١) در عبور لوله از دیوار، کف و سقف باید مقررات آتش‌سوزی مربوط به این جدارها در مورد فضای دور لوله نیز رعایت شود و دور لوله با مواد مقاوم در برابر آتش، با مقاومتی برابر آنچه برای جدار ساختمانی تعریف شده، پر شود.
(١٢) در صورتی‌که لوله فاضلاب مدفون در محوطه خصوصی ملک در مجاورت لوله آب مصرفی باشد، لوله فاضلاب باید دست کم ٣٠ سانتیمتر پایینتر از لوله آب قرار گیرد و در صورت اجرای هم سطح، حداقل فاصله افقی بین دو لوله نباید کمتر از ٣ متر باشد.
(١٣) لوله‌کشی پلیمری اگر روکار نصب میشود نباید در معرض تابش مستقیم نور آفتاب باشد.
١٦-٥-٤-٣ اتصال
الف) کلیات
(١) اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ و فیتینگ به فیتینگ در لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید طبق الزامات این قسمت از مقررات انجام شود.
(٢) انواع اتصال باید در فشار آزمایش پس از نصب، به ترتیبی که در “(16-٥-٥) آزمایش و نگهداری” مقرر شده است، آب بند و گازبند باشند.
(٣) پیش از اتصال، دهانه‌های لوله و فیتینگ باید از مواد اضافی پاك شود و سطوح داخلی لوله و فیتینگ از هرگونه مواد اضافی، که ممکن است در برابر جریان فاضلاب ایجاد مانع کند، کاملاً تمیز شود. دهانه انتهای لوله و فیتینگ باید کاملاً باز باشد و سطح داخلی فیتینگ برابر سطح مقطع لوله باشد.
(٤) هنگام اجرای اتصال نباید مواد درزبندی، از درز محل اتصال، وارد لوله شود.
ب) اتصال لوله و فیتینگ چدنی سرکاسه‌دار
(١) اتصال باید از نوع کنف و سرب باشد.
(٢) فاصله بین سرکاسه و انتهای بدون سرکاسه لوله یا فیتینگ، که در داخل آن قرار می‌گیرد، باید کاملاً خشک و تمیز باشد و ابتدا در آن کنف کوبیده شود. کنف درزگیر به صورت طناب و شامل ٧ تا ١٠ رشته منظم و تاب داده شده باشد.
(٣) سرب درزگیری باید دارای کیفیت یکنواخت، تمیز و عاری از مواد خارجی باشد. سرب مذاب روی کنف کوبیده شده ریخته شود. سرب ریزی باید به طور پیوسته و بدون انقطاع صورت گیرد. عمق سرب ریزی نباید کمتر از ٢٥ میلی‌متر باشد. فاصله سطح بالای قسمت سرب ریزی شده از لبه سرکاسه نباید بیش از ٣ میلی‌متر باشد.
(٤) پس از پایان سرب ریزی باید سطح بالای آن کوبیده شود تا سرب داغ همه حفره ها و گوشه‌ها را کاملاً پر کند.
(٥) تا پایان آزمایش لوله‌کشی فاضلاب، هیچ‌گونه مواد رنگی نباید سطح درزبندی را بپوشاند.
پ) اتصال لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه
(١) سطح خارجی دوسر لوله یا فیتینگی که به هم متصل می‌شوند باید کاملاً صاف باشد. لبه انتهایی دو سرباید، با قطر خارجی کاملاً مساوی باشند، مقابل یکدیگر و کاملاً روی هم قرار گیرند.
(٢) یک لاستیک آب بندی مخصوص، به شکل لوله و مقاوم در برابر اثر فاضلاب، طبق دستور کارخانه سازندة لوله، باید روی دو سر لوله یا فیتینگ قرار گیرد.
(٣) آب بندی و درزبندی لاستیک آب بندی روی قسمت انتهایی هر سر لوله یا فیتینگ باید با استفاده از بست‌های حلقوی، از تسمه‌های فولادی زنگ‌ناپذیری انجام گیرد که با پیچ و مهره روی لاستیک آب بندی محکم می‌شوند. تسمه‌های فولادی باید طبق دستور کارخانه سازنده باشد و سفت کردن پیچ و مهره باید طوری باشد که روی محیط لاستیک آب بندی فشار یکنواختی وارد شود.
ت) اتصال لوله و فیتینگ پی وی سی (P.V.C)
(١) اتصال باید با چسب مخصوص و در حالت سرد صورت گیرد.
(٢) نوع چسب و روش اتصال باید طبق دستور کارخانه سازندة لوله باشد.
ث) اتصال لوله و فیتینگ پلی اتیلن (PE)
(١) اتصال باید در حالت گرم و بدون اضافه کردن مواد خارجی انجام شود.
(٢) اتصال با ذوب کردن لبه دهانه‌های دو قسمت لوله و فیتینگ صورت گیرد. ابتدا دهانه دو قطعه در قالب مخصوص قرار می‌گیرد و گرم میشود. بر اثر گرم شدن، سطوح مقابل هم ذوب و در هم تنیده و یکپارچه میشود.
(٣) دمای ذوب باید طبق دستور کارخانه سازندة لوله باشد.
ج) اتصال لوله و فیتینگ پلی پروپیلن (PP)
(١) اتصال باید به کمک حلقه لاستیکی، در حالت سرد، با استفاده از مواد روان کننده پیشنهادی کارخانه سازنده و بدون اضافه کردن مواد خارجی انجام گیرد.
(٢) در این اتصال انتهای بدون سرکاسه لوله یا فیتینگ در داخل دهانه سرکاسه‌دار قطعه دیگر که در آن یک حلقه لاستیکی قرار می‌گیرد، با فشردن (پوش فیت) آب بند و گازبند میشود.
(٣) حلقه لاستیکی باید طبق دستور کارخانه سازندة لوله باشد.
چ) اتصال لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه
(١) اتصال لوله و فیتینگ باید از نوع دنده ای باشد.
(٢) نوع دندة لوله یا فیتینگ باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
ح) در لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان استفاده از انواع اتصالهای زیر مجاز نیست:
(١) اتصال با سیمان یا بتن؛
(٢) اتصال با خمیرهای قیردار؛
(٣) اتصال با رینگ‌های لاستیکی برای لوله‌های با قطرهای متفاوت؛
(٤) استفاده از چسب برای اتصال لوله و فیتینگ پلاستیکی ناهمجنس.
خ) اتصال لوله فاضلاب به لوازم بهداشتی
(١) اتصال انشعاب خروجی فاضلاب لوازم بهداشتی به شاخه افقی فاضلاب باید با زاویه بیش از ١٥ درجه باشد و جریان فاضلاب از لوازم بهداشتی به آن به‌طور ریزشی (ثقلی) صورت گیرد.
(٢) اتصال انشعاب خروجی فاضلاب لوازم بهداشتی به شاخه افقی، لوله قائم یا لوله اصلی باید قابل جدا شدن باشد.
(٣) این اتصال باید کاملاً آب بند و گازبند باشد.
١٦-٥-٥ آزمایش و نگهداری
١٦-٥-٥-١ آزمایش
الف) کلیات
(١) آزمایش لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات انجام شود.
(٢) آزمایش لوله‌کشی را باید پیش از نصب لوازم بهداشتی، و آزمایش نهایی را باید پس از نصب لوازم بهداشتی انجام داد.
(٣) پیش از انجام آزمایش و تأیید لوله‌کشی، هیچ یک از اجزای لوله‌کشی نباید با رنگ یا اجزای ساختمان پوشیده شود. به هنگام آزمایش، همه اجزای لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید آشکار و قابل بازرسی باشد.
(٤) پیش از نصب لوازم بهداشتی آزمایش ممکن است با آب یا هوا انجام شود.
ب) آزمایش با آب
(١) آزمایش با آب ممکن است قسمت به قسمت یا، در صورتی که مصالح لوله‌کشی و اتصالها در برابر فشار ارتفاع (استاتیک) ساختمان مقاوم باشند، به طور یک‌جا برای کلیه شبکه لوله‌کشی انجام شود.
(٢) در حالتی که کلیه شبکه لوله‌کشی به طور یک‌جا با آب آزمایش شود باید همه دهانه‌های باز شبکه لوله‌کشی، جز بالاترین دهانه باز آن، به طور موقت بسته شود و تمام لوله‌ها با آب پر شود. پس از مدت ١٥ دقیقه باید همه قطعات و اتصالها مورد بازرسی قرار گیرد و نشت آب مشاهده نشود. در صورت مشاهده نشت آب باید قطعه معیوب یا اتصال ضعیف ترمیم یا تعویض شود و آزمایش با آب تکرار شود. در این روش آزمایش شبکه لوله‌کشی فاضلاب و هواکش ممکن است با هم انجام گیرد.
(٣) در حالتی که شبکه لوله‌کشی قسمت به قسمت آزمایش شود باید با استفاده از دریچه‌های بازدید و دسترسی، که روی لوله قائم پیشبینی شده اند، ساختمان در ارتفاع به چند منطقه تقسیم شود و آزمایش با آب در هر منطقه به طور جداگانه صورت گیرد. در هر منطقه، جز بالاترین ٣ متر، فشار آزمایشی با آب نباید از ٣ متر ستون آب کمتر باشد و هیچیک از قطعات یا اتصالها نباید در معرض فشاری کمتر از ٣ متر قرار گیرد. در صورت مشاهدة نشت باید قطعه معیوب یا اتصال ضعیف ترمیم و تعویض شود و آزمایش با آب تکرار شود. در این روش آزمایش شبکه لوله‌کشی فاضلاب باید جدا از شبکه لوله‌کشی هواکش انجام گیرد.
پ) آزمایش با هوا
(١) در آزمایش با هوا باید لوله‌کشی کاملاً از آب خالی باشد و دهانه‌های خروجی همه‌جا با کیسه‌های مخصوص که با هوای فشرده پر میشود یا وسایل دیگر که دهانه را کاملاً مسدود و هوابند می‌کند به طور موقت بسته شود.
(٢) آزمایش با هوا باید با تزریق هوای فشرده به داخل شبکه لوله‌کشی صورت بگیرد و با فشارسنج اندازه گیری شود. فشار آزمایش ٥/٣٤ کیلو پاسکال است. پس از آنکه فشارسنج فشار لازم را نشان داد، آزمایش باید به مدت دست کم ١٥ دقیقه ادامه یابد و در این مدت فشارسنج هیچ کاهش فشاری را نشان ندهد. در صورت مشاهده کاهش فشار در مدت آزمایش، باید همه قطعات و اتصالهای لوله‌کشی با آب صابون بازرسی شود. در صورت مشاهدة قطعات معیوب با اتصال ضعیف، این قطعات تعویض و اتصال ترمیم شود و آزمایش با هوا تکرار شود.
(٣) در آزمایش با هوا، شبکه لوله‌کشی فاضلاب و شبکه لوله‌کشی هواکش فاضلاب ممکن است با هم انجام گیرد.
ت) آزمایش نهایی
(١) آزمایش نهایی باید پس از نصب همه لوازم بهداشتی و کامل شدن سیستم لوله‌کشی فاضلاب و شبکه لوله‌کشی هواکش انجام شود. آزمایش نهایی با دود یا هوا انجام میشود.
(٢) در این آزمایش باید انتهای لوله اصلی که فاضلاب را از ساختمان به خارج، یا به نقطه ورودی به دستگاه تصفیه فاضلاب در داخل ساختمان (یا ملک) هدایت می‌کند، و نیز انتهای لوله‌های هواکش مسدود شود و دود (با استفاده از ماشین‌های ایجاد دود) یا هوا، با فشار وارد شبکه لوله‌کشی فاضلاب و شبکه لوله‌کشی هواکش شود. در این آزمایش باید همه سیفونهای فاضلاب با آب پر شود. اندازهگیری با فشارسنج صورت می‌گیرد. فشار آزمایش ٢٥ میلی‌متر ستون آب و مدت آن ١٥ دقیقه است.
(٣) در مدت آزمایش نباید فشار سنج هیچ کاهش فشاری نشان دهد.
(٤) این آزمایش دست کم باید سه بار تکرار شود.
(٥) در صورتی که لوله‌ها یا فیتینگ‌های شبکه لوله‌کشی، یا قسمتی از آنها، از نوع پلاستیکی (پی وی سی یا پلی اتیلن) باشد، به کار بردن دود برای آزمایش نهایی مجاز نیست.
١٦-٥-٥-٢ نگهداری
الف) صاحب ساختمان (یا نماینده رسمی او) مسئول است که در مدت بهره برداری از ساختمان همه الزامات این قسمت از مقررات به طور کامل رعایت شود.
ب) از ریختن مواد زایدی که ممکن است سبب گرفتگی لوله یا فیتینگ شود، باید پرهیز گردد.
(١) در هر مورد پس از بازکردن دریچه بازدید و رفع گرفتگی باید دریچه بازدید به طور کامل آب بند و گازبند شود و در صورت لزوم واشر لاستیکی این دریچه تعویض گردد.
پ) به هنگام استفاده از مواد پاك کنندة شیمیایی باید نسبت به اثر خوردگی این مواد روی مصالح لوله‌ها و فیتینگ‌ها توجه کامل شود.
ت) اگر برای رفع گرفتگی از فنر استفاده میشود باید فنر یا هر وسیله دیگری که برای رفع گرفتگی به داخل لوله‌ها رانده میشود، از نوعی باشد که هنگام عبور از داخل لوله‌ها، فیتینگ‌ها یا سیفونها به سطح داخلی آنها آسیب نرساند.
ث) سیفون های لوازم بهداشتی باید به‌طور ادواری بازدید و تمیز شود و مواد زاید (مواد پاك کننده، صابون، مو، چربی و غیره) از داخل سیفون خارج شود. در صورت باز کردن سیفون و تمیز کردن آن، هنگام نصب مجدد باید درزهای اتصال آن کاملاً آب بند و گازبند شود.