پ ۴-۱ کلیات
سیستم اعلام حریق در صورت وقوع حریق در ساختمان ها، با هدف هشدار به موقع و جلوگیری از توسعه حریق، حفاظت جان افراد و نیز تأمین ایمنی افراد، حفاظت از اموال، مدارک، اسناد، دستگاه ها و تجهیزات حساس گران قیمت، بکار گرفته می شود. رعایت مبانی زیر در طراحی این سیستم الزامی است:
پ ۴-۱-۱ طراحی سیستم اعلام حریق باید بر اساس کاربری ساختمان و فضاهای آن، اهداف ایمنی درجه اهمیت و حساسیت ساختمان و غیره انجام گیرد.
پ ۴-۱-۲ سیستم اعلام حریق عموماً به دو نوع متعارف و آدرس پذیر که با توجه به شرایط و نیاز سیستم های موجود در ساختمان، سطح زیربنا، کاربری ساختمان، ریسک حریق و سایر عوامل دیگر انتخاب می گردد و بسته به نوع آن شامل اجزایی از قبیل انواع دتکتورها، شستی، آژیر یا زنگ، نشانگر نورانی، انواع اینترفیس ها، ایزولاتور، هشدار دهنده نوری، پانل تکرار کننده، پانل نمایشگر تصویری نشان دهنده محل حریق، مدارهای ارتباطی، مرکز اعلام حریق و غیره می باشد.
پ ۴-۱-۳ مراکز سیستم اعلام حریق باید از نوع تحت مراقبت دائم باشد و به گونه ای که عمل یکی از دتکتورها و یا شستیهای حریق و سایر اجزاء آن سبب اعلام حریق در مرکز گردد.
پ ۴-۱-۴ مرکز سیستم اعلام حریق باید در محلی که خارج از دسترس عموم است، نصب شود و به طور شبانه روزی تحت مراقبت افراد کارآزموده باشد.
پ ۴-۱-۴-۱ مرکز اعلام حریق در ساختمان های ویژه حیاتی بسیار زیاد حساس و زیاد مهم اتاق کنترل و مدیریت ساختمان نصب می شود. در این شرایط نصب پانل تکرار کننده اعلام حریق یا پانل نمایشگر تصویری نشان دهنده محل حریق در محلی نزدیک به نقطه ی دسترسی مامور آتش نشانی به ساختمان اتاق کنترل موتورخانه تأسیسات مکانیکی و نیز در صورت وجود اتاقهای امدادرسانی و مدیریت بحران در ساختمان توصیه می شود.
پ ۴-۱-۵ کلیه مدارهای سیستم اعلام حریق باید مستقل از سایر سیستم ها کشیده شوند و فقط در مواردی که بین مرکز اعلام حریق و ایستگاه آتش نشانی ارتباط وجود دارد، می توان از مدارهای ارتباطی مخابرات برای این منظور استفاده کرد. کلیه مقررات شرکت مخابرات در این مورد باید رعایت شود.
پ ۴-۱-۶ در هر ساختمان منطقه بندی حریق باید بر اساس مساحت و کاربری فضاها، اتاقها و اهمیت آنها، کارکرد آن ناحیه در کل ساختمان یا میزان پایداری و مقاومت در مقابل حریق و غیره و بر اساس موارد مرتبط در سایر مباحث مقررات ملی ساختمان انجام گیرد، طراحی سیستم اعلام حریق و منطقه بندی سیستم اعلام حریق نیز از منطقه بندی فوق الذکر تبعیت خواهد کرد.
پ 4-1-6-1 علاوه بر رعایت موارد این پیوست در طراحی سیستم اعلام حریق رعایت موارد مرتبط در مبحث ۳ مقررات ملی ساختمان الزامی بوده و منطقه بندی حریق در ساختمان نیز بر اساس مبحث ۳ مقررات ملی ساختمان خواهد بود.
پ 4-۱-۶-۲ در صورت استفاده از سیستم اعلام حریق آدرس پذیر در طرح آدرس دهی هر یک از اجزای سیستم اعلام حریق باید بر اساس فضاها، طبقات نیاز سیستم منطقه بندی حریق و غیره انجام گیرد.
پ ۴-۱-۶-3 پیش بینی ایزولاتور در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر، در محل های ورودی و خروجی هر منطقه بندی حریق الزامی می باشد مشروط بر اینکه هر یک از اجزای سیستم اعلام حریق فاقد ایزولاتور باشد.
پ ۴-۱-۷ حداکثر مساحت یا سطح پوشش یک منطقه یا زون در سیستم اعلام حریق متعارف باید بر اساس استانداردهای معتبر انتخاب شود.
پ ۴-۱-۸ حداکثر مساحت یا سطح پوشش یک لوپ در یک ساختمان با سیستم اعلام حریق آدرس پذیر باید بر اساس استانداردهای معتبر انتخاب شود.
پ ۴-۱-۹ تعداد اجزای نصب شده در یک زون سیستم اعلام حریق متعارف از قبیل دتکتورها، شستی ها و غیره و همچنین سطح مقطع مدار یک زون بر اساس توصیه ها و روش های پیشنهادی شرکتهای سازنده معتبر سیستم انتخاب می گردد
پ ۴-۱-۱۰ تعداد اجزای نصب شده در یک لوپ سیستم اعلام حریق آدرس پذیر از قبیل دتکتورها، شستی ها، اینترفیس ها، پنلهای تکرار کننده، نمایشگر و غیره و همچنین سطح مقطع مدار یک لوپ بر اساس توصیه ها و روشهای پیشنهادی شرکتهای سازنده معتبر سیستم انتخاب می گردد.
پ ۴-۱-۱۱ در ساختمان هایی که سناریوی مشخص حریق، برای سیستم اعلام حریق، تخلیه دود، تخلیه افراد ساختمان و غیره تعریف و مشخص شده باشد. مرکز اعلام حریق اجزای سیستم اعلام حریق و نوع آن باید توانایی عملیاتی کردن سناریوی فوق را داشته باشد.
پ ۴-۱-۱۲ دتکتورهای سیستم اعلام حریق شامل، انواع دتکتورهای حرارتی ، دودی، ترکیبی، گازی، خطی، کابلی، شعله ای، دتکتور با حساسیت بسیار بالا و غیره می باشد که با توجه به نیاز و کاربری فضا و ریسک حریق انتخاب می گردد.
پ ۴-۱-۱۳ سطح پوشش و حدود عملکرد هر یک از انواع دتکتورها که در استانداردهای معتبر تعیین گردیده، باید توسط طراح رعایت گردد.
پ ۴-۱-۱۴ پیشبینی چراغ نشانگر در سیستم اعلام حریق متعارف برای تشخیص فعال شدن شرایط دتکتورهایی که محل نصب آنها در سقف و یا کف کاذب، فضاهای در بسته و یا غیر قابل رویت می باشند، استفاده می شود.
تبصره: در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر بعلت اینکه محل و آدرس فعال شدن و شرایط دتکتورهای اعلام حریق در تابلوی مرکزی مشخص می شود بدین جهت میتوان از نصب چراغ نشانگر برای دتکتور اعلام حریق در این سیستم صرفنظر نمود.
پ ۴-۱-۱۵ فاصله دتکتورها از یکدیگر، موانع، دریچه های هوا، چراغ های روکار سقفی، دورترین نقطه از دیوارهای اطراف و نیز ارتفاع نصب قسمت حس کننده دود و حرارت دتکتور از سقف و غیره که در استانداردهای معتبر تعیین گردیده، باید توسط طراح رعایت گردد.
پ ۴-۱-۱۶ حداکثر فاصله نصب دتکتور از بازشوی در کابین آسانسورها (چاه آسانسور) و شفت های عمودی دارای در و یا قابل دسترس در طبقات ساختمان 5/1 متر می باشد.
پ ۴-۱-۱۷ پیش بینی دتکتور برای سقف کاذب و همچنـین کـف کاذب بایـد بـر اسـاس استانداردهای معتبر انجام گیرد. دتکتورهای نصب شده در داخل سقف و کف کاذب باید قابل دسترس باشند.
پ ۴-۱-۱۸ کلیه کابل های سیستم اعلام حریق باید از نوع مقاوم در مقابل حریق بوده و بر اساس استانداردهای معتبر تولید شده باشد مشخصات این کابل از نظر سطح مقطع و غیره باید طبق توصیه و یا دستورالعمل سازندگان معتبر سیستم اعلام حریق انتخاب گردد.
پ ۴-۱-۱۹ فضاهایی که توسط جداکننده (پارتیشن) و یا قفسه بندی تقسیم شده باشند و ارتفاع بالای آنها تا سقف کمتر از مقدار تعیین شده توسط استانداردهای معتبر باشد، هر قسمت باید به طور جداگانه با دتکتور پوشش داده شود.
پ ۴-۱-۲۰ اندازه برآمدگی زیر سقف با توجه به ارتفاع فضا که در استانداردهای معتبر به عنوان مانع تعریف می گردد، به عنوان یک دیوار جداکننده محسوب شده و فضاهای اطراف این برآمدگی باید به عنوان فضاهای مجزا به حساب آید.
پ ۴-۱-۲۱ حداکثر و حداقل ارتفاع نصب دتکتورهای دودی، حرارتی، ترکیبی و غیره باید بر اساس استانداردهای معتبر انتخاب گردد.
پ ۴-۱-۲۲ در سقفهای شیبدار دوطرفه علاوه بر سایر قسمتهای سقف، باید یک ردیف از دتکتورها در بالاترین نقطه خط رأس سقف در نظر گرفته شود.
پ ۴-۱-۲۳ در سقفهای شیبدار یک طرفه علاوه بر سایر قسمتهای سقف، باید یک ردیف از دتکتورها در بالاترین نقطه و با رعایت حداقل فاصله از دیوار جانبی در نظر گرفته شود.
پ ۴-۱-۲۴ فاصله دتکتورهای حرارتی دودی و ترکیبی باید بر اساس ارتفاع فضای نصب و سایر عوامل مؤثر دیگر و براساس استانداردهای معتبر انتخاب گردد.
پ ۴-۱-۲۵ چنانچه جریان هوای موجود در فضا ناشی از خروج و یا تخلیه هوا در سیستم هوارسانی تأسیسات مکانیکی طبق استانداردهای معتبر در انتخاب محل نصب و تعداد دتکتورهای مورد نیاز فضا مؤثر باشد، در این شرایط به منظور تأمین کارکرد مناسب دتکتورها، رعایت استانداردهای مذکور در این خصوص الزامی خواهد بود.
پ ۴-۱-۲۶ نصب شستی اعلام حریق علاوه در راهروها و سرسراها، در ورودی پلکانهای خروج و راههای خروج الزامی، ضروری می باشد.
پ ۴-۱-۲۷ نصب دتکتور اعلام حریق در سقف قسمت خروجی کلیه پلکان های خروج بسته، الزامی است.
پ ۴-۱- ۲۸ شستی اعلام حریق باید به آسانی قابل رؤیت بوده و به صورت نصب روکار و یا نیمه توکار باشد.
پ ۴-۱-۲۹ در انتخاب محل نصب شستی های اعلام حریق باید حداکثر فاصله پیمایش افراد تا رسیدن به آن و همچنین فاصله شستی های اعلام حریق در راهروها از یکدیگر که در استانداردها تعیین گردیده، مدنظر قرار گیرد.
پ ۴-۱-۳۰ پیش بینی مشخصات و محل نصب زنگ، آژیر و یا هر سیستم شنیداری اعلام حریق در ساختمان ها باید بر اساس شدت صوت مورد نیاز و با احتساب، افت شدت صوت ناشی از فاصله، درها، دیوارها و غیره که در استانداردهای معتبر تعیین گردیده انتخاب شود.
پ ۴-۱-۳۱ در صورت نیاز به سیستم هشدار دهنده نوری در فضاها باید الزامات استانداردهای معتبر در این خصوص رعایت گردد.
پ ۴-۱-۳۲ دستگاه های اینترفیس سیستم اعلام حریق و تعداد کانال آن ، محل مورد نیاز نصب آنها باید بر اساس شرایط طرح و نیاز سیستم های تأسیسات برقی و مکانیکی در نظر گرفته شود.
پ ۴-۱-۳۳ دتکتورهای کانالی در سیستم تهویه و هوارسانی با کانال هوای برگشت و یا رفت و یا هر دو و نیز کانال تخلیه هوای آن و نیز سیستم تخلیه هوای مستقل از سیستم هوارسان و غیره باید با هماهنگی طراحان سیستم های مذکور، سناریوی حریق و مدیریت تخلیه دود و براساس استانداردهای معتبر در نظر گرفته شود.
پ ۴-۱-۳۴ در طراحی سیستم دتکتور خیلی حساس دودی (با سیستم نمونه گیری از هوا به واسطه مکش هوا و دتکتورهای خاص )، رعایت دستورالعمل سازندگان معتبر آنها الزامی است.
پ ۴-۱-۳۵ مرکز سیستم اعلام حریق باید به عنوان یک واحد مستقل و متکی به خود عمل نماید، فرمانها و کنترلهای مورد نیاز از این سیستم باید از طریق مرکز و با مدارهای واسطه به سیستم های دیگر از جمله سیستم های مدیریت ساختمان (BMS) و غیره مرتبط و متصل گردد.
پ ۴-۱-۳۶ ظرفیت باتریهای منبع تغذیه پشتیبان سیستم اعلام حریق باید بر اساس استانداردهای معتبر محاسبه و انتخاب گردد.
پ ۴-۲ سیستم های مرتبط با سیستم اعلام حریق
ساختمان ها با توجه به نوع کاربری، زیربنا ، شرایط، ویژگی، حساسیت، اهمیت، میزان سرمایه گذاری، افزایش امنیت و غیره سیستم هایی در نظر گرفته می شوند که علاوه بر عملکرد خود، به هنگام حریق با سیستم اعلام حریق مرتبط می شوند تا صدمات و خسارت جبران ناپذیر به اموال و دارایی، جان افراد، تجهیزات گران قیمت و حساس، مدارک و اسناد موجود در ساختمان وارد نشده و با افزایش حاشیه ایمنی، خطرهای ناشی از حریق نیز به حداقل برسد.
در سیستم های اعلام حریق متعارف تأمین ارتباط و عملکرد لازم، در بعضی از سیستم های مرتبط در جدول شماره پ ۴-۲ عملاً و در اکثر موارد امکان ناپذیر و یا با مشکلات زیادی همراه می گردد، ولی تأمین ارتباط و عملکردهای لازم در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر با توجه به تکنولوژی و نرم افزارها و سخت افزارهای بکار گرفته شده در مرکز و اجزاء این نوع سیستم اعلام حریق، امکان پذیر می باشد این ارتباطات در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر از طریق اینترفیس ارسال اطلاعات و داده و غیره حاصل می گردد.
با توجه به نکات فوق سیستم های عمده مرتبط با سیستم اعلام حریق که ممکن است در طرحهای تأسیسات برقی، مکانیکی و غیره موجود باشد، در جدول شماره پ 4-2 ذکر گردیده و الزامی است که تمهیدات لازم در خصوص تأمین ارتباط این سیستم ها با سیستم اعلام حریق، براساس سناریوی حریق تعریف شده برای ساختمان و یا نیاز به آن در نظر گرفته شود.
تبصره: برای سیستم های اسپرینکلر (شبکه بارنده خودکار) و سایر موارد مرتبط دیگر این پیوست، به مبحث ۳ مقررات ملی ساختمان رجوع شود.