1-5-4 فضاهای ورود، خروج، ارتباط و دسترس

1-1-5-4 الزامات کلی

1-1-1-5-4 پهنای الزامی تعیین شده برای فضاهای ارتباط و دسترس برای تمام قسمت‌ها بوده و نباید در مسیر خروج از واحده تصرف یا ساختمان کاهش یابد.

2-1-1-5-4 مسیرهای ارتباط و دسترس اصلی ساختمان نباید از درون اتاق‌ها یا فضاهای دیگر عبور کند، مگر در تصرفهای اداری یا مراقبتی که می‌تواند از اتاقی برای کنترل رفت و آمد عبور نماید مشروط بر آن که با الزامات این مسیرها انطباق داشته باشد.

اتاق‌های انتظار، سرسراها، یا اتاق‌های پذیرش، که مطابق با الزامات راهروها ساخته شده‌اند و همان سطح الزامات در آنها تأمین شده است را می‌توان در مسیر ارتباط و دسترس اصلی قرار داد.

3-1-1-5-4 علاوه بر الزامات تعیین شده در این قسمت، باید الزامات راه‌های خروج مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان نیز رعایت شود.

2-1-5-4 راه‌های دسترس و خروج قابل قبول

هر ساختمان باید همواره برای همه بهره برداران و متصرفان آن قابل دسترس بوده و در آن از هر نقطه از بنا (حتی شامل زیر زمین‌های قابل استفاده افراد)، مسیرهای پیوسته، ایمن و بدون مانع تا فضای باز امن یا معبر عمومی مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان فراهم باشد. مسیر یا مسیرهای دسترس و خروج شامل فضاهای ورودی، پلکان‌ها، شیب راه‌ها، راهروها، فضاهای تقسیم، درها و ایوان‌ها یا بالکن‌های بیرونی است که باید با سایر ضوابط این قسمت انطباق داشته باشند.

3-1-5-4 فضاهای ورودی ساختمان

در تمام ساختمان‌ها باید پس از در ورودی اصلی، فضای ورودی مناسب داخلی، مطابق شرايطی که در ادامه می‌آید، وجود داشته باشد:

1-3-1-5-4 در صورت وجود پله یا هر اختلاف سطح یا دیوار در مقابل در ورودی اصلی، باید حداقل 1/40 متر از آن فاصله داشته باشد.

2-3-1-5-4 در فضای ورودی ساختمان باید امکان ایستادن چند نفر وجود داشته و دارای سطح آزاد و بدون مانعی برابر با حداقل 1/40 × 1/40 متر باشد.

3-3-1-5-4 در فضای ورودی، ارتفاع زیر سقف از کف تمام شده نباید از موارد زیر کمتر باشد:

– حداقل 2/10 متر در بیشتر از ۵۰ درصد سطح فضا.

– حداقل 2/05 متر به صورت موضعی یا محدود در ۵۰ درصد باقی سطح فضا.

4-3-1-5-4 حداکثر ارتفاع مجاز تراز کف ورودی اصلی ساختمان از متوسط ارتفاع تراز معبر مجاور 1/20  متر است، در شرایط خاص بسته به ویژگی محل، مرجع صدور پروانه می‌تواند با ضوابط محلی تطبیق دهد.

5-3-1-5-4 در طراحی و ساخت بناهای عمومی و مجتمع‌های مسکونی گروه ساختمانی ۴ به بالا، مناسب سازی ورودی ساختمان برای امکان ورود افراد دارای معلولیست و کم توانان جسمی حرکتی به ساختمان الزامی است.

4-1-5-4 فضای راهروها

1-4-1-5-4 پهنای مفید آزاد و بدون مانع فضای راهروهای ارتباطی داخلی ساختمان که در مسیر دسترس و خروج قرار دارند بر اساس نوع تصرف و برآورد تعداد متصرفان یا بهره بردارانی که آن راهرو مسیر دسترس یا خروج آن‌هاست، محاسبه می‌شود. اما در هر صورت نباید از 1/40 متر کمتر باشد. مکان و اندازه پیش بینی شده برای نصب هر وسیله مجاز یا مبلمان برای نشستن یا نگهبانی و پذیرش، باید به گونه‌ای باشد که پس از نصب آنها پهنای مفید راهرو به میزانی کمتر از حداقل پهنای الزامی فوق کاهش نیابد.

2-4-1-5-4 در ساختمان‌ها یا داخل واحدهای تصرف که قابل دسترس بودن آنها برای افراد معلول الزامی نیست، اگر راهروی ارتباطی در راستای مسیر دسترس و خروج قرار داشته باشد، حداقل پهنای مفید و بدون مانع آن 1/10 متر است، مگر آن که در مقررات اختصاصی تصرفي به گونه‌ای دیگر تعیین شده باشد.

3-4-1-5-4 راهروهائی که فقط برای دسترسی به تجهیزات برقی، مکانیکی با لوله کشی و بهره برداری از آن، استفاده می‌شود باید حداقل 0/6 متر پهنا داشته باشند.

4-4-1-5-4 حداقل پهنای الزامی راهروهای مستقیم غیر واقع در مسیر دسترس خروج ساختمان، با بار تصرف ۵۰ نفر یا کمتر که قابل دسترس بودن آنها برای افراد معلول الزامی نباشد، 9/0 متر است.

5-4-1-5-4 ارتفاع راهروها باید با ارتفاع الزامی فضای ورودی انطباق داشته باشد.

5-1-5-4 درهای ورودی اصلی

هر در که به عنوان در ورودی اصلی و یا خروج الزامی ساختمان یا واحده تصرف طراحی می‌شود. باید علاوه بر رعایت الزامات ۴-۹-۸ (نصب و اجرای درها و پنجره‌ها)، با الزامات این بخش نیز مطابقت داشته باشند.

درهای اصلی واحدهای تصرف که در دوربندهای خروج قرار می‌گیرند باید علاوه بر مطابقت با ضوابط این قسمت، با رعایت سایر ضوابط مربوط به دور بندهای خروج از جمله استفاده از درهای خود بسته شو یا خود کار بسته شو الزامی، مندرج در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، طراحی، ساخته و نصب شوند.

1-5-1-5-4“در” اصلی باید از نوع لولایی با پهنای مفید حداقل 90/0 متر و ارتفاع مفید حداقل 2/05 متر باشد مگر آنکه در مقررات اختصاصی تصرفی به گونه‌ای دیگر تعیین شده باشد. درهای دولنگه بدون وادار وسط که به عنوان در اصلی به کار می‌روند، باید در هنگام باز شدن لنگه فعال حداقل 0/80 متر پهنای مفید بدون مانع داشته باشند. پهنای هر لنگه در نباید از 1/20 متر بیشتر باشد.

وسایل متوقف کننده یا تنظیم کننده حرکت درها نباید بلندی قد راه را به صورت موضعی به کمتر از 1/195 متر کاهش دهند.

2-5-1-5-4 تمام درهای واقع در مسیرهای دسترس و خروج در موارد زیر، باید موافق جهت خروج بچرخند:

آ- درهای واقع در دور بندهای خروج.

ب – درهای واقع در تصرفهای مخاطره آمیز .

پ- درهای اتاق‌ها و فضاهای با بار تصرف ۵۰ نفر و بیشتر.

در این حالت درها در حالت کاملاً باز نباید هیچ یک از ابعاد الزامی پاگرد را بیش از 18/00/18 متر (با احتساب پیش آمدگی دستگیره در) کاهش دهند.

زمانی که بار تصرف یا تعداد استفاده کنندگان از پاگرد پله ۵۰ نفر یا بیشتر است، مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، این درها در هیچ موقعیتی طی باز شدن نباید اندازه پاگرد را به کمتر از نصف اندازه الزامی کاهش دهند. این اندازه نباید کمتر از 0/60 متر شود.

در موارد زیر استفاده از انواع درهای غیر لولایی برای درهای واقع در مسیر دسترس و خروج مجاز است:

1.در پارکینگ‌های خصوصی، فضاهای اداری، کارخانه و انبارها با بار تصرف ۱۰ تفر یا کمتر.

٢. در تصرفهای گروه (د-۳)، که به عنوان محل بازداشت استفاده می‌شوند.

٣. در واحد مسکونی تک واحدی در تصرف (م -۴).

۴. درهای گردان مجاز در تمام تصرفها به غیر از تصرفهای گروه (خ).

۵. درهای کشویی افقی مجاز به غیر از تصرفهای گروه (خ)،

۶. درهای برقی مجاز.

3-5-1-5-4 در هر طرف در اصلی ساختمان، واحد تصرف و فضا، باید یک کف یا پاگرد وجود داشته باشد. تراز سطح این کف یا پاگرد باید در هر دو سمت در یکسان باشد.

ارتفاع کف یا پاگرد واقع در مسیر قابل دسترس برای افراد دارای معلولیت یا خروج الزامی نباید بیش از ۲۰ میلی متر پایین‌تر از سطح بالایی آستانه در اصلی باشد. مگر در موارد زیر:

– اختلاف ارتفاع مجاز کف یا پاگرد درهایی که در مسیر قابل دسترسی الزامی برای افراد دارای معلولیت قرار ندارند حداکثر ۳۸ میلیمتر است.

– ارتفاع کش یا پاگرد مجاور درهای واقع در جداره خارجی ساختمان که در مسیر قابل دسترس برای افراد دارای معلولیت یا خروج الزامی قرار ندارند را می‌توان حداکثر به میزان ارتفاع یک پله در نظر گرفت.

– سطح کف و پاگردهای واقع در بالکن‌های دسترس باید مطابق با مقادير تعيين شده در 4-5-1-6 در نظر گرفته شود.

4-5-1-5-4 در مسیرهای دسترسی و خروج اصلی، درها باید طوری طراحی، ساخته، نصب و تنظیم شوند که در تمام اوقات استفاده از بنا از سمت داخل به آسانی و فوریت قابل باز شدن بوده و هیچ عامل بازدارنده‌ای مانند قفل، کلون، کشو و غیره، مانع خروج به موقع یا فرار متصرفان نشود. در موارد زیر می‌توان از قفل و چفت استفاده کرد:

الف – محل‌های بازداشت،

ب- در ساختمان‌های با بار تصرف ۳۰۰ نفر یا کمتر، در یا درهای اصلی (واقع در جداره‌های بیرونی) را می‌توان از سمت داخل به وسایل قفل کننده کلیددار مجهز کرد، به شرط آن که وسیله قفل کننده به آسانی تشخیص داده شود، قفل از انواع ساده انتخاب شود و باز کردن آن مهارت و تلاش خاصی لازم نداشته باشد و تمام متصرفان کلید را در اختیار داشته یا در غیاب مسئول ساختمان، بتوان امکان باز کردن در را فراهم کرد.

5-5-1-5-4 نصب و استفاده از یک کلون یا زنجیر ایمنی، فقط برای درهای اصلی ساختمان‌های مسکونی یک یا دو خانواری و واحدهای تصرف مسکونی مستقل، آپارتمان‌ها، اتاق‌های هتل، متل مسافرخانه و مانند آنها مجاز است، مشروط بر آنکه کلون در ارتفاع حداکثر 1/20  متری از کف تمام شده نصب شود و باز کردن آن از داخل نیازی به کلید نداشته باشد.

6-1-5-4 ایوان‌ها، بالکن‌ها و سکوهای واقع در مسیر ورود و خروج

ایوان‌ها، بالکن‌ها و سکوهای بیرونی که در مسیرهای دسترسی و خروج اصلی ساختمان یا واحدهای تصرف واقع شده‌اند علاوه بر رعایت مقررات مربوط به پاگردها و همچنین ضوابط فضاهای نیمه باز، باید با ضوابط این قسمت نیز منطبق باشند.

1-6-1-5-4 ایوان‌ها و بالکن‌های بیرونی که در ابتدا یا انتهای مسیر دسترس یا خروج قرار دارند باید دارای سطح آزاد و بدون مانعی با حداقل ابعاد 1/40×1/40 متر باشند و این سطح نباید برای هیچ فعالیت یا منظور دیگری در نظر گرفته شود. چنانچه در اصلی به سمت بالکن باز شود، نباید در تمام مسیر باز شدن عمق و پهنای الزامی بالکن را به کمتر از 0/9 متر کاهش دهد.

2-6-1-5-4 ایوان‌ها و بالکن‌ها در هیچ جهت نباید دارای شیبی بیش از ۲ درصد باشند.

3-6-1-5-4 در صورتی که کف ایوان یا بالكن دسترس و خروج اصلی در ارتفاع بیش از 70/0  متر نسبت به کف فضا یا زمین مجاور قرار داشته باشد، باید دارای جان پناه یا حفاظ مناسب مطابق مشخصات قسمت ۴-۹-۹ باشد.

4-6-1-5-4 رعایت مقررات قسمت ۴-۵-۱-۱۴ برای ایوانها، بالکن‌ها و سکوهای بیرونی واقع در مسیر دسترس و خروج اصلی ساختمان الزامیست.

7-1-5-4 راه پله‌ها

1-7-1-5-4 در راه پله ساختمان، حداقل اندازه عمق کف پله 0/28 متر است. ارتفاع پله باید به میزانی باشد که مجموع اندازه کف پله و دو برابر ارتفاع آن بین 0/63 تا 0/64 متر باشد.

عمق کف پله از لبه یک کف پله تا تصویر افقی لبه کف پله بعدی اندازه گیری می‌شود. یکسان بودن اندازه کف و عمق پله در یک شیب پلکان الزامی است.

2-7-1-5-4 رعایت مفاد مبحث سوم مقررات ملی ساختمان در مورد راه پله و پلکان الزامی است.

3-7-1-5-4 در تمام ساختمان‌ها میزان حداقل عرض پله الزامی، بر حسب نوع و بار تصرف و متناسب با تعداد استفاده کنندگان تعیین می‌شود. در هر صورت پله‌هایی با عرض مفید کمتر از 1/10 متر و پلکان‌های دارای پاگردی که عموم از آن استفاده کنند با عرض مفید کمتر از 2/40 متر مجاز نیست، مگر آن که در مقررات اختصاصی تصرفی به گونه‌ای دیگر تعیین شده باشد.

4-7-1-5-4 حداقل عرض یا شعاع پاگرد، مساوی عرض پله می‌باشد.

5-7-1-5-4 حداکثر تعداد پله‌های بین دو پاگرد در ساختمان‌های مورد استفاده افراد دارای معلولیت و کم توانان جسمی حرکتی باید ۱۲ پله باشد.

6-7-1-5-4 حداقل ارتفاع غیر سر گیر پله‌ها و پاگردهای آنها در تمام طول مسیر 2/05 متر است که از لبه هر کف پله اندازه گیری می‌شود.

7-7-1-5-4 در ساختمان‌های دارای چهار طبقه و بیشتر بالای زمین، حداقل یک پلکان عمومی ساختمان باید تا سطح بام امتداد یابد، مگر در بام‌هایی با شیب تندتر از ۳۳ درصد و یا بام‌هایی که هیچ گونه استفاده‌ای ندارند، که دسترسی از طبقه آخر به آنها از طریق دیگر امکانات مانند نردبام مجاز است.

8-7-1-5-4 در ساختمانی که برای بام آن پلکان وجود دارد، دسترسی به بام باید از طریق یک اتاقک خرپشته با مساحت برابر یا کمتر از قفسه راه پله تأمین شود.

8-1-5-4 شیب راه‌های عبور پیاده

1-8-1-5-4 شیب راه‌های عبور پیاده که در مسیر دسترس یا خروج اصلی واحدهای تصرف قرار می‌گیرند باید دارای شیبی برابر یا کمتر از ۸ درصد باشند. شیب بقیه شیب راه‌های عبور پیاده در صورتی که قابل دسترس بودن آنها برای افراد معلول الزامی نباشد، نباید از 12/5 درصد بیشتر باشد.

2-8-1-5-4 شیب راه‌ها باید در بالا و پایین، در نقاط گردش حرکت، ورود و خروج فضاها، درها و یا پس از طی هر ۹ متر طول، پاگرد داشته باشند. پاگردها باید دارای شیبی کمتر از ۲ درصد در هر جهت باشند. تغییر تراز و اجرای پله در پاگرد مجاز نیست. طول و عرض پاگردهای شیب راه‌ها در صورتی که قابل دسترس بودن آنها برای افراد معلول الزامی نباشد، باید حداقل 0/90 متر باشد.

3-8-1-5-4 پهنای شیب راه‌های واقع در مسیر دسترس و خروج اصلی باید برابر با پهنای الزامی راهروهای اصلی در همان تصرفي باشد. پهنای بقیه شیب راه‌ها در صورتی که قابل دسترس بودن آنها برای افراد معلول الزامی نباشد، حداقل 0/90 متر است، مگر آن که در مقررات اختصاصی تصرفی به گونه‌ای دیگر تعیین شده باشد.

4-8-1-5-4 در صد شیب، اندازه‌ها و سایر مشخصات شیب راه‌ها و پاگردهای آنها در مکان‌هایی که قابل دسترس بودن آنها برای افراد معلول الزامیست، باید تابع ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای معلولین و ناتوانان جسمی- حرکتی مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری ایران باشد.

9-1-5-4 آسانسورها و پلکان‌های برقی

وضعیت، ابعاد و تعداد و ظرفیت حداقل و سایر ضوابط و الزامات آسانسورها و پلکان‌هایی برقی، باید در انطباق با مباحث سوم و پانزدهم مقررات ملی ساختمان باشد.

10-1-5-4 نورگیری و تهویه

1-10-1-5-4 در راهروها و فضاهای عمومی مستقیم و یا دارای پنجره در دو انتها در مواردی که تأمین نور بصورت طبیعی انجام شود، سطح شیشه طبق جدول ۴-۶ و حدقل 1/80 متر مربع یا یک چهلم سطح کف است و در غیر از موارد فوق حداقل یک بیستم سطح کف می‌باشد.

2-10-1-5-4 در راه پله‌ها، در مواردی که تأمین نور بصورت طبیعی صورت گیرد، مسلح شیشه الزامی طبق جدول ۴-۶ و حداقل 0/90  متر مربع به ازای هر طبقه است.

3-10-1-5-4 در صورت عدم امکان نور گیری راه پله‌ها با پنجره‌های دیواری، تأمین نور طبیعی از سقف محفظه پلکان نیز منطبق با الزامات قسمت ۴-۹-۷ مجاز است.

4-10-1-5-4 در ساختمان‌های گروه‌های ۶ تا ۸ در صورت عدم امکان نور گیری راه پله‌ها با پنجره دیواری، علاوه بر تأمین نور طبیعی از سقف راه پله، تعبیه برق اضطراری برای تأمین نور مصنوعی طبق مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان الزامی است.

5-10-1-5-4 در صورتی که راه پله‌ها به طور طبیعی تعویض هوا شوند. تعویض هوا باید به یکی از دو طریق زیر انجام شود:

الف- اگر تعویض هوا از در و پنجره‌های میانی در تمام ارتفاع محفظه راه پله ممکن باشد، سطح بازشو در هر طبقه نباید از یک شانزدهم سلح تصوير افقی راه پله یا 0/45  مترمربع (مقدار بیشتر ملاک عمل است) کمتر باشد.

ب- اگر تعویض هوا فقط از سقف، محفظۀ راه پله انجام گیرد، سطح بازشو برای تمام راه پله باید در انطباق با قسمت ۴-۹-۷ باشد.

6-10-1-5-4 در ساختمان‌های گروه چهار به بالا (بیش از ۲ طبقه)، مطابق مبحث سوم این مقررات، بین قفسه پلکان و فضای توقفگاه و موتور خانه باید فضای جداکننده‌ای تعبیه و یا فشار مثبت هوا در راه پله جهت جلوگیری از انتقال دود و سر و صدا ایجاد شود.

11-1-5-4 دست اندازها، نرده‌ها و میله‌های دستگرد

1-11-1-5-4 در محل‌هایی که اختلاف سطح‌ها از 0/70 متر بیشتر باشد، باید به وسیله دست انداز یا جان پناه مطابق الزامات قسمت ۴-۹-۹ از احتمال سقوط افراد ممانعت شود.

2-11-1-5-4  ارتفاع درست اندازهای شیب دار پله‌ها با شیب راه‌ها از لبه پله یا سطح شیب راه باید حداقل 0/90 متر باشد.

3-11-1-5-4 در شرایط زیر نصب میلۀ دستگرد منطبق با الزامات قسمت ۴-۹-۹ الزامی است. مگر آن که در ضوابط اختصاصی تصرفها به گونه دیگری تعیین شده باشد:

الف- در دو طرف راه پله‌هایی که بیش از دو ارتفاع پله را طی می‌کنند و در مسیرهای دسترس یا خروج اصلی ساختمان یا تصرف قرار دارند.

ب- در دو طرف تمام شیب راههایی که در مسیرهای دسترس یا خروج اصلی ساختمان یا تصرف قرار دارند، ارتفاع بیش از 15/0 متر را طی می‌کنند و طول افقی آنها بیش از 1/85 متر است و حداقل در یک طرف تمام شیب راه‌های غیر آن که دارای شیب بیش از 8 در صد است.

پ- در میانه پهنای پله‌های با عرض بیش از 1/80 متر که در مسیرهای دسترس الزامی یا خروج ساختمان یا تصرف قرار دارند، به نحوی که همواره افراد در فاصله 0/75 متر یا کمتر از یک میله دستگرد قرار گیرند.

12-1-5-4 کف سازی، نازک کاری و پوشش‌های پله

1-12-1-5-4 لبه و کف پله‌ها و پاگردها و همچنین کف شیب راهها و راهروها باید به تشخیص مرجع صدور پروانه ساختمان از مصالح سخت، غیرلغزنده و ثابت باشند.

2-12-1-5-4 کف پله‌ها در هر راه پله باید از مصالح، رنگ و اندازه‌های یکسان تشکیل شده باشد.

3-12-1-5-4 شعاع گردی لبه کف پله (نوک پله) نباید بیش از ۱۳ میلیمتر باشد.

4-12-1-5-4 عناصر اصلی و مصالح مصرفی در پله‌ها، شیب راهها و راهروهای ساختمان، باید مطابق با مندرجات مباحث سوم و پنجم مقررات ملی ساختمان، دارای مقاومت مناسب در برابر حريق بوده و در هنگام زلزله ریزش نداشته باشند.

13-1-5-4 پیش آمدگی در فضاهای عبوری

پله‌ها، شیب راهها و راهروهای ساختمان نباید با هیچ وسیله و تجهیزاتی مانند شیر آب، جعبه آتش نشانی و سایر وسایل و اجزای ساختمان مسدود شوند، یا عرض آنها به کمتر از مقدار حداقل الزامی تقلیل یابد.

14-1-5-4 سطوح خارج ساختمان

بالکن‌ها و ایوان‌های واقع در مسیرهای دسترس و خروج اصلی و همچنین پله‌ها و سطوح شیب دار رو باز واقع در این مسیرها باید دارای سطح غير لغزنده باشند، و چنان طراحی و اجرا شوند که آب روی آنها یا روی سطح فضاهایی که به آنها دسترسی دارد جمع نشود. سطوحی که در معرض نزولات جوی قرار دارند، باید چنان طراحی و پوشیده شوند که امکان جمع شدن برف و یخ روی آنها به حداقل برسد.

2-5-4 فضاهای اقامت

1-2-5-4 الزامات کلی

1-1-2-5-4  سطوح زیربنا، ابعاد و ارتفاع داخلی، نورگیری و تهویه در فضاهای اقامت نباید از مقادیر مشخص شده در این مقررات کمتر باشد. حداقل اندازه‌های سطح کف و ابعاد این فضاها باید خارج از کمدهای دیواری توکار، تاقچه ها و آستانه درها و پنجره‌ها و نازک کاری دیوارها و سقف محاسبه می‌شود؛ مگر آن که در مواردی به گونه‌ای دیگر بیان شده باشد.

2-1-2-5-4 تنها دسترسی موجود به یک اتاق اقامت نباید از اتاق اقامت دیگری باشد، مگر آنکه به عنوان فضای الحاق شده مطابق مقررات بند ۴-۵-۲-۵ محسوب شود، يا واحد تصرف دارای فضای اقامتی غیر از این دو اتاق نباشد.

2-2-5-4 اندازه‌های فضاهای اقامت

فضاهای اقامت باید دارای سطوح زیربنا و اندازه‌های حداقل به شرح زیر باشند مگر آن که در مقررات اختصاصی تصرفها به گونه‌ای دیگر بیان شده باشد:

1-2-2-5-4 فضاهای اقامت باید حداقل 6/50 مترمربع زیربنا داشته باشند.

2-2-2-5-4 فضای اقامت باید حداقل 2/15  متر عرض داشته باشد.

3-2-2-5-4 حداقل ارتفاع فضای اقامت  باید 2/40  متر باشد، این حداقل باید در تمام سطح الزامی رعایت شود. در اتاق‌های اقامت واقع در زیر سقف شیبدار، ارتفاع در قسمت‌هایی با فاصله 0/30 متر از کوتاه‌ترین قسمت آن نباید از 2/05 متر کمتر باشد.

4-2-2-5-4 حداقل ارتفاع آزاد زیر چارچوب درها، تیرها، لوله‌ها و کانال‌ها و سایر عناصر نصب شده به سقف در فضاهای اقامت که از زیر آنها عبور صورت می‌گیرد، نباید از 2/05 متر کمتر باشد.

5-2-2-5-4 در صورت تعبیه میان طبقه در فضای اقامتی به عنوان بخشی از آن فضا، حداقل ارتفاع قسمت بالا و پائین آن باید به ترتیب 2/10 و 2/40 متر باشد.

3-2-5-4 نورگیری و تهویه

1-3-2-5-4 هر فضای اقامت، باید حداقل دارای یک یا چند در و پنجره شیشه‌ای باشد که لازم است با رعایت ضوابط شهرسازی، به طور مستقیم رو به فضای باز یا خیابان و معبر عمومی باشد.

2-3-2-5-4 در فضاهای اقامت، در انطباق با الزامات فصل ۴-۶، سطح شیشه الزامی، حداقل یک هشتم سطح کف است، مگر آنکه پنجره‌ها تنها در یک دیوار فضا تعبیه شده باشد و فاصله آن دیوار با دیوار مقابل در فضای مورد نظر بیش از 4/50 متر باشد، که در این صورت یک هفتم سطح کف، الزامی خواهد بود.

3-3-2-5-4 در فضاهای اقامت در صورتی که لبه بالایی پنجره‌های غیر از نورگیر سقف شیبدار در ارتفاع زیر 2/10 متر قرار گرفته باشد، سطح الزامی شیشه شفاف یک ششم مسلح کف است، مگر آنکه تمام در بچه‌ها نیز در یک دیوار تعبیه شده باشد و فاصله آن از دیوار مقابل بیش از 4/50 متر باشد، در این صورت سطح الزامی شیشه، یک پنجم کف فضا است.

4-3-2-5-4 در صورتی که پنجره رو به یک ایوان باز شود، ایوان باید دارای شرایط زیر باشد:

آ- فضای ایوان باید به طور مستقیم به طرف فضای باز یا معبر عمومی، بدون هیچ گونه مانع در برابر نور و جریان هوا، باشد.

ب- در و پنجره‌های شیشه‌ای الزامی برای تأمین نور طبیعی و تهویه در فضاهای اقامت، باید با ابعاد و سطوح تعيين شده در بند ۴-۵-۲-3-۲ و انطباق با الزامات فصل ۴-۶ بطور مستقیم و بدون مانع، به فضای سرپوشیده ایران باز شوند.

پ- بین فضای اقامت یا اشتغال و فضای ایوان نباید محفظه آفتاب گیر قرار داده شود.

5-3-2-5-4 تمام فضاهای اقامت، باید مطابق یا مندرجات مباحث چهاردهم و نوزدهم مقررات ملی ساختمان به طور طبیعی، یا توأم با مکانیکی، تعویض هوا شوند. فضاهای اقامتی که تهويه مکانیکی می‌شوند، باید ارتباط مستقیم با فضای خارج داشته باشند تا تعويض هوای طبیعی نیز ممکن باشد.

6-3-2-5-4 در صورت نورگیری از حیاط‌های خلوت یا حیاط‌های داخلی و پاسیوها، باید اندازه‌ها،  سطح و سایر مقررات تعیین شده برای این حیاط‌ها و مقررات اختصاصی تصرف هم رعایت شود.

4-2-5-4 الزامات فضاهای اقامتی واقع در زیرزمین

اتاق‌های زیر زمین، با رعایت شرایط زیر. می‌توانند به عنوان فضای اقامتی که تأمین نور طبیعی در آن الزامی است، استفاده شوند

1-4-2-5-4 از فضاهایی که کف آنها پایین‌تر از سطح زمین باشد، در صورتی که دارای نورگیری و تهویه لازم از فضای باز باشند و سایر الزامات مربوط به فضا یا تصرف مورد نظر، به ویژه از نظر همجواری، ارتفاع، مساحت، دسترس و خروج، در آنها رعایت شده باشد، می‌توان با رعایت حداقل سطح تأمین نور و هوای الزامی جهت اقامت و اشتغال استفاده نمود. اگر متوسط ارتفاع تراز زیر سقف فضای زیر زمین از سطح زمین طبیعی (معبر یا حیاط) کمتر از 0/90  متر باشد، جهت استفاده برای اقامت یا اشتغال، باید با تأیید، شهرداری با سایر مراجع صدور پروانه ساختمان مجراهای خارجی تور و هوا مطابق الزامات قسمت ۴-۵-۹-۲ در کنار دیوار خارجی، در حیاطها پیش بینی شود.

2-4-2-5-4 تعبیه گودال باغچه در داخل حیاط اصلی ساختمان‌ها، جهت تأمین نور و تهويه فضای سکونت و اشتغال در زیرزمین، در صورت عدم مغایرت با ضوابط طرح‌های مصوبه توسعه و عمران شهری و انطباق با سایر مقررات ملی ساختمان و بویژه مندرجات بند ۴-۵-۸-۴ مجاز است.

5-2-5-4 فضاهای الحاق شده به اتاق‌ها و فضاهای اقامت

1-5-2-5-4 اتاق‌های منضم به فضاهای اقامت، در صورتی که حداقل ۸۰ درصدی دیوار مشترک آن با فضای اصلی باز باشد، نیاز به تور و هوای مستقل ندارد و برای محاسبه نور و هوای لازم، سطح اتاق منضم. به بسطح فضای اصلی افزوده می‌شود. در غیر این صورت فضای الحاق شده باید مطابق نوع استفاده از نور گیری و تهویه لازم مطابق این مقررات برخوردار باشد.

2-5-2-5-4 در حالتی که کمتر از ۸۰ درصد دیوار مشترک فضای منضم به فضای اقامت اصلی باز باشد، باید هر دو فضا از ورودی مستقل نیز برخوردار باشند.

6-2-5-4 الزامات نور گیری طبیعی فضاها با نور گیری از سقف

در صورتی که در فضاها امکان تأمین نور طبیعی از طریق پنجره عادی نباشد، می‌توان تا حداکثر ۵۰ درصد از سطح الزامی را با رعایت سایر شرایط مندرج در قسمت ۴-9-۷ از طریق نورگیر سقفی تأمین نمود.

7-2-5-4 الزامات فضاهای اقامت با نورگیری از محفظه آفتاب گیر

نورگیری و تهويه الزامی فضاها در صورت رعایت الزامات بیان شده در قسمت ۴-۵-۹-۳ می‌تواند از طريق محفظه‌های آفتاب گیر انجام شود.

8-2-5-4 در و پنجره

1-8-2-5-4  تمام اتاق‌های اقامت، باید دارای حداقل یک «در» ورودی با رعایت اندازه‌های مندرج در این قسمت والزامات کلی قسمت ۴-۹ -8 باشند. «در» اتاق‌های خواب، چند منظوره و نشیمن باید از نوع لولایی یا پاشنه‌ای باشد.

استفاده از درهای کشویی یا تاشو بین اتاق‌های خواب و فضاهای الحاق شده در صورتی که در اصلی ورود به اتاق نباشد، مجاز است.

2-8-2-5-4 در ورودی اصلی اتاق‌های اقامت باید دارای حداقل 0/8 متر پهنای مفید و 2/05  متر ارتفاع مفید باشد. در صورت استفاده از درهای چند لنگه برای اتاق‌ها، پهنای مفید لنگه فعال در حالت باز باید حداقل 0/8 متر باشد.

3-8-2-5-4 عمق نورگیری در هر اتاق یا فضا یا فاصله مورد قبول برای نور گیری از یک پنجره، حداکثر ۷ متر است.

4-8-2-5-4 در صورت نور گیری فضا از طریق یک فضای نیمه باز سرپوشیده مانند ایران، عمق نور گیری مجاز از لبه خارجی آن فضای نیمه باز محسوب می‌شود.

3-5-4 اتاق‌ها و فضاهای اقامت چند منظوره

1-3-5-4 فضاهایی که هم برای اقامت و هم صرف غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید حداقل 14/50 متر مربع زیر بنا داشته باشند.

2-3-5-4 فضاهای مورد استفاده برای اقامت، صرف غذا و پخت و پز باید دارای زیربنای حداقل 20/00 مترمربع باشد.

3-3-5-4 تمام فضاهای اقامت چند منظوره باید مطابق با متدرجات مباحث چهاردهم و نوزدهم مقررات ملی ساختمان به طور طبیعی یا مکانیکی تعویض هوا شوند.

4-3-5-4 ساير الزامات تعیین شده برای فضاهای اقامت، باید برای فضاهای اقامت چند منظوره نیز رعایت شود.

۴-۵-۴ فضاهای اشتغال

1-4-5-4 الزامات کلی

1-1-4-5-4 سطح زیربنا، ابعاد و ارتفاع داخلی، نورگیری و تهویه در فضاهای اشتغال نباید از مقادیر مشخص شده در این مقررات کمتر باشد. حداقل اندازه‌های سطح کف و ابعاد این فضاها باید خارج از کمدهای دیواری توکار، تاقچه ها و آستانه درها و پنجره‌ها اندازه گیری و کنترل شود مگر آن که در مواردی به گونه‌ای دیگر بیان شده باشد.

2-1-4-5-4 دسترسی به یک فضای اشتغال نباید از فضای اشتغال یا اقامت دیگری باشد مگر آنکه سلسله مراتب فعالیت مستلزم عبور از یک فضای اشتغال دیگر باشد یا به عنوان فضای الحاق شده مطابق مقررات بند ۴-۵-۴-۵ محسوب شود.

2-4-5-4 اندازه‌های الزامی

1-2-4-5-4 فضاهای اشتغال باید حداقل 2/40 متر ارتفاع آزاد از کف تا زیر سقف داشته باشند. این حداقل باید در تمام سطح الزامی رعایت شود. در سقف شیبدار، ارتفاع در قسمت‌های دارای فاصله 0/30 متر و بیشتر، کوتاه‌ترین قسمت آن نباید از 2/05 متر کمتر باشد.

2-2-4-5-4 حداقل ارتفاع آزاد زیر چارچوب درها، تیرها، لوله‌ها و کانال‌ها و سایر عناصر نصب شده از سقف در فضاهای اشتغال که از زیر آن‌ها عبور صورت می‌گیرد، نباید از 05/2 متر کمتر باشد.

3-4-5-4 نورگیری و تهويه

1-3-4-5-4 هر فضای اشتغالی که از نظر قوانین کار الزاماً به نور و تهویه طبیعی نیاز دارد. باید حداقل دارای یک یا چند در و پنجره شیشه‌ای باشد که لازم است با رعایت ضوابط شهرسازی، به طور مستقیم رو به فضای باز یا معبر عمومی باشد.

2-3-4-5-4 در صورتی که پنجره به سمت ایران باز شود، رعایت مقررات تعیین شده برای فضاهای اقامت در این شرایط نیز الزامیست.

3-3-4-5-4 حداقل سطوح شیشه در فضاهای اشتغال با رعایت الزامات فصل ۴-۶، یک هشتم سطح کف است.

4-3-4-5-4 تمام فضاهای اشتغال که مورد استفاده اشخاص قرار می‌گیرند، باید مطابق با مندرجات مباحث چهاردهم و نوزدهم مقررات ملی ساختمان به طور طبیعی یا مکانیکی تعویض هوا شوند. نورگیری فضاهای اشتغال می‌تواند بصورت طبیعی یا مصنوعی انجام شود، مگر آنکه قوانین کار تأمین نور طبیعی را الزامی کند.

5-3-4-5-4 در صورت نورگیری از حیاط‌های خلوت یا حیاط‌های داخلی و پانسیوها، باید اندازه‌ها، سطح و سایر مقررات تعیین شده برای این حیاط‌ها و مقررات اختصاصی تصرفها رعایت شود.

4-4-5-4 الزامات فضاهای اشتغال واقع در زیرزمین

در فضاهای اشتغال واقع در زیرزمین که تأمین نور طبیعی از نظر قوانین کار الزامی است، شرایط بیان شده در بند ۴-۵-۲-۴ برای فضاهای اقامت واقع در زیر زمین باید رعایت شود.

5-4-5-4 فضاهای الحاق شده به اتاق‌ها و فضاهای اشتغال

1-5-4-5-4 اتاق‌های منضم به فضاهای اشتغال، در صورتی که حداقل ۸۰ درصد دیوار مشترک آن با فضای اصلی باز باشد، نیاز به نور و هوای مستقل ندارد و برای محاسبه نور و هوای لازم، سطح اتاق منظم، به سطح فضای اصلی افزوده می‌شود. در غیر این صورت فضای الحاق شده باينه مطایق نوع استفاده از نور گیری و تهیه لازم مطابق این مقررات برخوردار باشد.

2-5-4-5-4 در حالتی که کمتر از ۸۰ درصد دیوار مشترک فضای الحاق شده به فضای اصلی باز باشد، باید هر دو فضا از ورودی مستقل نیز برخوردار باشند مگر در مواقعی که فضای دارای ورودی،  تنها برای انتظار یا استقرار افرادی چون منشی یا راهنما استفاده شود که در این حالت می‌تواند تنها راه ورود به فضای دوم از این فضا باشد مشروط بر آنکه اندازه عبوری آزاد و بدون مانع بر قرار باشد.

6-4-5-4 الزامات فضاهای اشتغال با نورگیری از سقف

1-6-4-5-4 برای تأمین نور و تهویه الزامی فضاهای اشتغالی که باید به شکل طبیعی صورت گیرد، در صورت عدم امکان تعبیه پنجره دیواری، استفاده از نورگیرهای سقفی مطابق مقررات قسمت ۴-۹-۷ الزامی است.

2-6-4-5-4 به هنگام تغییر تصرف یا تعمیر اساسی فضاهای اشتغال موجود که سطح پنجره آنها نسبت به سطح الزامی کمتر است، تا حداکثر ۵۰ درصد از سطح الزامی می‌تواند از طریق نورگیر سقفی تأمین شود.

5-5-4 فضاهای پخت و آشپزخانه‌ها

1-5-5-4 الزامات کلی

1-1-5-5-4 سطح زیربنا، ابعاد و ارتفاع داخلی سطوح، نورگیری و تهویه در فضاهای آشپزخانه نباید از مقادیر مشخص شده در این مقررات کمتر باشد. حداقل اندازه‌های سطح کف و ابعاد این فضاها شامل قفسه‌هاست و باید خارج از کمدهای دیواری توکار، تاقچه ها و آستانه درها و پنجره‌ها اندازه گیری و کنترل شود مگر آن که در مواردی به گونه‌ای دیگر بیان شده باشد.

2-1-5-5-4 دسترسی به یک فضای اشتغال یا اقامت نباید از فضای آشپزخانه باشد. ولی دسترسی به آشپزخانه در واحدهای تصرف که حداکثر دارای دو فضای مستقل اقامت یا اشتغال هستند می‌تواند از یکی از آن فضاها تأمین شود مشروط بر آنکه مانع فعالیت و کار در آن فضا نبوده، دسترسی به فضای مورد نظر برای همه فراهم و تهویه لازم برای آشپزخانه مطابق این مقررات تأمین شده باشد.

3-1-5-5-4 نوع، حریم‌ها و شرایط نصب کلید و پریز و سایر وسایل الکتریکی در محدوده قرار گیری تجهیزاتی که در آنها از آب استفاده می‌شود، باید با رعایت مقررات مبحث سیزدهم به گونه‌ای باشد که ایمنی استفاده کنندگان از فضا را فراهم آورد.

2-5-5-4 اندازه‌های الزامی

اندازه آشپز خانه‌ها و فضاهای پخت مستقل یا باز بر اساس نوع تصرف و نحوه استفاده تعیین می‌شود. اما در هر صورت حداقل سطح آنها، شامل سطوح زیر قفسه‌ها، 5/50  مترمربع و حداقل ابعاد آشپزخانه مابین دیوارهای اصلی 1/80 متر است. در هر آشپز خانه نساجی برابر حداقل 2/75 متر مربع، خارج از قفسه بندی و بصورت آزاد برای فضای کار حفظ شود.

در سرتاسر آشپزخانه دیواری باید فضای کار آزاد و عاری از اشیاء و لوازم ثابت به عرض حداقل 0/90 متر از لبه قفسه‌ها در نظر گرفته شود، مگر در مقررات اختصاصی تصرفی به گونه‌ای دیگر تعیین شده باشد.

3-5-5-4 نورگیری و تهویه

1-3-5-5-4 آشپزخانه‌های مستقل باید دارای نور طبیعی باشند، در اشپزخانه های باز و دیواری، استفاده از تهویه و نور مصنوعی، در صورت عدم امکان تعبیه نور و تهویه مطبیعی و در صورت مجاز بودن استفاده از آنها در تصرف موردنظر، الزامی است.

2-3-5-5-4 در آشپزخانه‌های باز و دیواری، تخلیه هوای مکانیکی الزامی است.

3-3-5-5-4 سیستم‌های تخلیه هوای همه آشپزخانه‌هایی که ملزم به تعبيه هواکش روی اجاق (هود) هستند، باید توسط کانال یا هواکش مستقل به خارج از بنا ارتباط یابند.

4-3-5-5-4 سیستم تخلیه هوای آشپزخانه در ساختمان‌های گروه‌های ۶، ۷ و ۸ باید در تمام مدت کارکرد آشپزخانه عمل کند. عایق کاری حرارتی این کانال‌ها باید مطابق با مندرجات مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان صورت پذیرد.

5-3-5-5-4 تهویه آشپزخانه‌های صنعتی و تجاری مشمول مقررات خاص خود است.

6-3-5-5-4 در صورت نورگیری از حیاط‌های خلوت یا حیاط‌های داخلی و پاسیوها، بايد اندازه‌ها، سطح و سایر مقررات تعیین شده برای این حیاط‌ها و مقررات اختصاصی تصرفها در این مورد رعایت شود.

۴-۵-۵-۴ کفسازی و پوشش دیوار

1-4-5-5-4 کف آشپزخانه مستقل و باز و فضای کار مقابل آشپزخانه دیواری باید از کاشی یا مصالح مشابه با قابلیت تطافت پوشیده شود.

2-4-5-5-4 دیوارهای اطراف ظرفشوئی و اجاق در آشپز خانه‌های مستقل و باز و دیواری باید تا ارتفاع حداقل 1/50 متر از کاشی یا مصالح مشابه پوشیده شود.

3-4-5-5-4 نوع و سایر الزامات کفسازی و پوشش دیوارها و سقف آشپزخانه‌های صنعتی و تجاری مشمول مقررات خاص خود است.

6-5-4 فضاهای بهداشتی

1-6-5-4 الزامات کلی

1-1-6-5-4 در تمام تصرفها بسته به نوع و بار تصرف، باید فضاهای بهداشتی به تعداد کافی تأمین شود. در ساختمان‌های مورد استفاده عموم و همچنین ساختمان‌های با گروه تصرف م-1 و م-3، تعبیه فضاهای بهداشتی مناسب برای افراد معلول مطابق ضوابط مصوبه شورایعالی شهرسازی و معماری الزامیست.

2-1-6-5-4 سطوح زیربنا، ابعاد و ارتفاع داخلی، نورگیری و تهویه در فضاهای بهداشتی نباید از مقادیر مشخص شده در این مقررات کمتر باشد. حداقل اندازه‌های سطح کف و ابعاد این فضاها باید خارج از کمدهای دیواری توکار، تاقچه ها و آستانه درها و پنجره‌ها اندازه گیری و کنترل شود مگر آن که در مواردی به گونه‌ای دیگر بیان شده باشد.

3-1-6-5-4 دسترسی به فضای بهداشتی در واحدهای تصرف که حداکثر دارای دو فضای مستقل اقامت یا اشتغال هستند می‌تواند از یکی از آن فضاها تأمین شود مشروط بر آنکه دسترسی به فضای مورد نظر برای همه فراهم و تهويه لازم و مستقل برای فضای بهداشتی مطابق این مقررات برقرار باشد، مگر آن که در مقررات اختصاصی تصرفی به نحو دیگری تعیین شده باشد.

4-1-6-5-4 تعبیه فضاهای بهداشتی (مستراح) در هر شرایطی نباید در راستای جهت قبله صورت گیرد.

5-1-6-5-4 نوع، حریم‌ها و شرایط نصب کلید و پریز و سایر تجهیزات الکتریکی در فضاهای بهداشتی، باید با رعایت مقررات مبحث سیزدهم به گونه‌ای باشد که ایمنی استفاده کنندگان از فضاهای بهداشتی را فراهم آورد.

2-6-5-4 اندازه‌های فضاهای بهداشتی

1-2-6-5-4 اندازه افقی تمام شده برای ضلع کوچک‌تر هر فضای بهداشتی در هیچ شرایطی نباید از 1/10  متر کمتر باشد مگر آنکه در مقررات اختصاصی تصرفی به گونه‌ای دیگر تعیین شده باشد.

در صورتی که محدوده‌ای به عنوان پیش ورودی در داخل فضای دوش مستقل پیش بینی شود. یکی از ابعاد فضای دوش باید حداقل 1/50 متر باشد.

2-2-6-5-4 حداقل اندازه فضای بهداشتی برای استفاده افراد معلول، 1/70×1/50  متر است.

3-2-6-5-4 ارتفاع فضاهای بهداشتی در هر قسمت که فرد به طور معمول به صورت ایستاده است نباید از 2/10 متر کمتر باشد مگر آنکه در مقررات اختصاصی تصرفی به گونه‌ای دیگر تعیین شده باشد.

3-6-5-4 نورگیری و تهویه

1-3-6-5-4 سطح بازشوی الزامی در صورت تعویض هوای طبیعی در فضاهای بهداشتی طبق جدول ۴-۶-۱ و حداقل 0/18 متر مربع است. نورگیری و تعویض هوای طبیعی برای فضاهای بهداشتی الزامی نیست و می‌توان آنها را بصورت مصنوعی تأمین نمود. مگر اینکه در تصرف خاصی الزام شده باشد.

2-3-6-5-4 سیستم‌های تخلیه هوای فضاهای بهداشتی در ساختمان‌های گروه‌های ۶، ۷ و ۸ باید یا به صورت مرکزی و یا با هواکش‌هایی مستقل که توسط کلیدهای روشنایی برق یا کلیدهای جداگانه به کار افتند، عمل کنند. در صورتی که هوای چند فضای بهداشتی توسط یک هواکش تخلیه شود، این هواکش باید توسط کلیدهای مجزایی که در هر یک از آنها قرار می‌گیرد به کار افتد و در انطباق با مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان، متصل به سیستم برق اضطراری باشد.

4-6-5-4 الزامات فضاهای بهداشتی با نورگیری از سقف

برای تأمین نور و تهویه فضاهای بهداشتی که تأمین نور آنها بصورت طبیعی صورت گیرد، در صورت عدم امکان تعبیه پنجره دیواری، استفاده از نورگیرهای سقفی مطابق شرایط قسمت 4-9-7 الزامی است.

5-6-5-4 کفسازی و پوشش دیوار

در تمام ساختمان‌ها، دیوارهای دستشویی و توالت باید تا ارتفاع حداقل 1/20  متر و در حمام حداقل 2/00 متر از کف، با کاشی یا مصالح مشابه پوشیده شود. کف این فضاها باید به نحو مناسب عایق کاری رطوبتی شده و با کاشی یا دیگر مصالح قابل شستشو پوشیده شوند.

7-5-4 فضاهای نیمه باز

1-7-5-4 الزامات کلی

1-1-7-5-4 فضاهای نیمه باز تعبیه شده در تمام تصرفها باید با الزامات این قسمت و مقررات اختصاصی هر تصرف منطبق باشند.

2-1-7-5-4 جمع آوری و هدایت آب باران و برف در تمام فضاهای نیمه باز، توسط شیب بندی و کف شوی یا ناودان، الزامی است.

3-1-7-5-4 هدایت و تخلیه آبهای سطحی فضاهای نیمه باز به سطح معابر عمومی مجاز نیست.

4-1-7-5-4 در صورتیکه کف فضای نیمه باز ساختمان در ارتفاعی بیش از 0/70 متر از تراز زمین یا فضای باز مجاور قرار گیرد، تعبیه جان پناه به ارتفاع حداقل 1/10 متر الزامی است.

5-1-7-5-4 شکل، مصالح و سایر مشخصات جان پناه تمام فضاهای نیمه باز ساختمان باید مطابق ضوابط مندرج در قسمت 4-9-9 باشد.

6-1-7-5-4 تبدیل ایوان و بالکن به محفظه آفتاب گیر، تنها با مجوز شهرداری‌ها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان مجاز خواهد بود.

7-1-7-5-4 در صورت قرار گرفتن فضاهای نیمه باز در مسیر دسترس و خروج، باید علاوه بر ضوابط این قسمت، الزامات قسمت ۴-۵-۱-۶ نیز رعایت شود.

2-7-5-4 بالکن

میزان حداکثر پیش آمدگی بالکن، در انطباق با الزامات ۴-۴-۵ این مقررات و ضوابط شهرسازی مصوب تعیین می‌شود.

3-7-5-4 بالکن کم عرض

برای تقلیل خطر در سوانح، می‌توان از بالكن کم عرض برای خروج از باز شو امداد رسانی در جوار معبر شهری یا حیاط ساختمان استفاده کرد.

4-7-5-4 ایوان

نورگیری از طریق پنجره واقع در یک ایوان برای یک فضای مورد استفاده، سطح باز نمای ایوان مقابل پنجره در هر طبقه نباید کمتر از یک چهارم سطح کف سر پوشیده شده به اضافه دو برابر سطح نور گذر الزامی فضای مسکونت مجاور باشد. معرض (عمق) ایوان نباید بیشتر از دو برابر طول (نمای) آن باشد.

8-5-4 فضاهای باز

1-8-5-4 الزامات کلی

1-1-8-5-4 فضاهای باز در تمام تصرف‌ها باید با الزامات این قسمت و مقررات اختصاصی هر تصرف منطبق باشند.

2-1-8-5-4 کف، تمام فضاهای باز باید، دارای شیب بندی مناسب و سیستم دفع آبهای سطحی باشند.

3-1-8-5-4 فضاهای باز مجاور معبر عمومی باید با دیوار، نرده یا حصار فضای سبز از معبر عمومی جدا گردند.

4-1-8-5-4 تمام سطوح دیوارهای جانبی حیاط‌ها و حیاط‌های داخلی یا خلوتی که در معرض دید قرار دارند، باید با مصالح و روش‌های مناسب ایمن، بهداشتی و بادوام نماسازی شوند.

2-8-5-4 حیاط‌ها

1-2-8-5-4 در تمام ساختمان‌های دارای بیشتر از یک واحد تصرف، باید دسترسی به حیاط بیرونی، به صورت راهرو یا پلکان مستقل از واحدها، برای تمام ساکنان و استفاده کنندگان ساختمان فراهم باشد.

3-8-5-4 حیاط‌های خلوت و پاسیوها

1-3-8-5-4 در ساختمان‌های گروه ۴ و ۶، در صورتی که حیاط خلوت به معبر اصلی راه نداشته باشد و جایگاه‌های امدادرسانی تصرفها در حیاط خلوت باشد، دسترسی به آن باید از طریق دسترسی مستقلی طبق بند ۴-۹-۱۲-۸ تأمین شود. در سایر موارد، برای دسترسی به حیاط خلوت می‌توان از داخل ساختمان، و یا به صورت ویژه، از واحد یا واحدهایی که در طبقه همکف قرار دارنده استفاده نمود.

2-3-8-5-4 در صورت مسقف شدن پاسیو با مصالح شفاف، در نظر گرفتن بازشوهای مناسب و کافی جهت تهویه طبیعی آن الزامی است.

3-3-8-5-4 تمام حیاطهای خلوت و پاسیوها باید دارای دسترسی مناسب جهت نظافت باشند.

4-3-8-5-4 در صورتی که طبقات زیرین ساختمان (زیرزمین با همکف) به توقفگاه اختصاص داده شود، پاسیوهایی که برای تأمین نور و تهویه اتاق‌ها و فضاهای قابل سکونت و اشتغال پیش بینی شده‌اند، نباید تا فضای توقفگاه ادامه یابند، مگر آن که کاملاً به نحوی دوربندی شده باشند که امکان انتقال دود با صدای توقفگاه به فضاهای اقامت و اشتغال وجود نداشته باشد.

قرار گیری نورگیر سقفی فاقد بازشو در حدفاصل توقفگاه و پاسیوها، به شرط استفاده از مصالح غیرریزنده مقاوم در برابر ضربه و حرارت و آتش، بلامانع است.

5-3-8-5-4 در ساختمان‌های گروه ۱ تا ۵، حیاط‌های خلوت یا پاسیوهایی که برای تأمین نور و تهوية فضاهای اقامت یا اشتغال در طبقات پیش بینی می‌شوند، باید دارای حداقل ۱۲ مترمربع مساحت با حداقل ۳ متر عرض باشند، مگر در مقررات اختصاصی تصرفی به گونه‌ای دیگر مطرح شده باشد.

6-3-8-5-4 در ساختمان‌های گروه‌های ۱ تا ۵، اگر حیاط‌های خلوت یا پاسیوها فقط برای تأمین نور و تهویه آشپزخانه یا انبار در طبقات پیش بینی شوند، باید دارای حداقل ۶ متر مربع مساحت با حداقل ۲ متر عرض باشند، مگر در مقررات اختصاصی تصرفي به گونه‌ای دیگر مطرح شده باشد.

7-3-8-5-4 در ساختمان‌های گروه ۱ تا ۵ واقع در زمین‌های با مساحتی کمتر از ۲۰۰ متر مربع،  مساحت الزامی حیاط خلوت یا پاسیو، با رعایت سایر الزامات مربوط به سلح و اندازه آنها در تصرف موردنظر، برای نورگیری فضاهای اقامت یا اشتغال، حداقل ۶ درصد مساحت زمین، و برای نور گیری آشپزخانه، حداقل ۳ درصد مساحت زمین، است.

8-3-8-5-4 در ساختمان‌های گروه ۱ تا ۵ واقع در زمین‌های با مساحت ۲۰۰ متر و بزرگتر، عرض الزامی حیاط خلوت با رعایت مقررات سطح امدادرسانی، حداقل ۳ متر و در زمین‌های کمتر از ۲۰۰ متر مربع، حداقل ۲ متر است، مگر آن که در مقررات اختصاصی تصرفها به گونه‌ای دیگر بیان شده باشد.

9-3-8-5-4 تعیین اندازه‌های مورد نیاز برای پاسیو با افزایش طبقات در ساختمان‌های گروههای ۶ و ۷، ضمن رعایت سایر الزامات مربوط به سطح و اندازه آنها در تصرف مورد نظر، باید مطابق با نیازهای نورگیری تمام طبقات و به تشخیص مهندس طراح معماری و تأیید شهرداری یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان صورت گیرد.

10-3-8-5-4 در مواردی که فضاهایی از دو تصرف مستقل از یک حیاط خلوت یا پاسیو نور و هوا می‌گیرند، فاصله دیوارهای پنجره‌های مقابل آن‌ها از هم نباید در هیچ شرایطی کمتر از ۳ متر باشد. مگر آن که در مقررات اختصاصی تصرفها به گونه‌ای دیگر تعیین شده باشد.

11-3-8-5-4 استفاده از پاسیو برای نورگیری و تهویه فضاها در ساختمان‌های گروه 8، تابع مقررات خاص ساختمان‌های بلند است.

4-8-5-4 گودال باغچه‌ها

1-4-8-5-4 حیاط‌های داخلی محشور به صورت گودال باغچه، در صورتی که به منظور تأمین نور و تهویه فضاهای سکونت و اشتغال در زیرزمین مورد استفاده قرار گیرند، باید دارای حداقل ۲۰ مترمربع مساحت و حداقل 4/5  متر عرض باشند.

برای تأمین نور و تهویه سایر فضاها، ابعاد گودال باغچه باید امکان تأمین نور و تهویه مطابق الزامات آن فضاها و مقررات پاسیوها و حیاط‌های خلوت را فراهم نماید.

2-4-8-5-4 برای تأمین نور و هوای فضاهای اقامت و اشتغال توسط حیاطهای داخلی، سطوحی گودال باغچه محسوب می‌شوند که همه نقاط واقع بر کف آن در سطح افقی، توسط مخروطی فرضی با زاویه رأس ۴۵ درجه مستقیماً از گشودگی آسمان برخوردار باشند.

3-4-8-5-4 مسقف نمودن گودال باغچه مجاز نیست.

4-4-8-5-4 در کف گودال باغچه‌ها باید تمهیدات کافی برای هدایت و دفع نزولات جوی و دسترسی مناسب به منظور رسیدگی و نظافت آنها پیش بینی شود.

9-5-4 فضاها و عناصر واسط نورگیری و تهویه

1-9-5-4 الزامات کلی

1-1-9-5-4 تمام فضاها و عناصر واسطی که برای رساندن نور و تهويه الزامی فضاهای قابل سکونت یا اشتغال ایجاد می‌شوند باید با الزامات این قسمت منطبق باشند.

2-1-9-5-4 باید دسترسی مناسب به منظور رسیدگی و نظافت این فضاها و عناصر پیش بینی شده باشد.

3-1-9-5-4 بدنه عناصر واسط باید با مصالح مناسب و مقاوم در برابر شرایط بیرونی پوشانده یا اندود شده باشد.

2-9-5-4 مجراهای خارجی نور و هوا

1-2-9-5-4 مجراهای خارجی نور و هوا که برای تأمین نور و تهویه الزامی فضاها ایجاد می‌شوند نباید برای مقاصد دیگر مورد استفاده قرار گیرند.

2-2-9-5-4 این مجراها باید حداقل 1/50 متر عرض داشته باشند و با ارتفاع لازم در کنار دیوار خارجی در حیاط‌ها پیش بینی شوند.

3-2-9-5-4 برای محاسبه سطح نورگیر فضاها در مجرای خارجی نور و هو، تنها ارتفاع 0/90 متر سطح نور گذر و یا بازشو در زیرِ ترازِ زمین محاسبه می‌شود.

4-2-9-5-4 در صورتی که امکان عبور افراد یا وسایل نقلیه وجود داشته باشد، سطح فوقانی مجرای خارجی نور و هوا باید همسطح زمین باشد و توسط شبکه فلزی مستحکم در برابر عبور افراد یا وسایل نقلیه و با رعایت ضوابط عبور افراد معلول پوشیده و حفاظت شود.

3-9-5-4 محفظه‌های آفتابگیر

1-3-9-5-4 حداقل ۶۰ درصد سطح داخلی دیوارهای محفظه آفتاب گیر باید از شیشه شفاف باشد.

2-3-9-5-4 حداقل ۵۰ درصد از سطح شیشه الزامی محفظه آفتاب گیر باید باز شو باشد.

3-3-9-5-4  برای تأمین نور و تهويه الزامی یک فضای اقامت از طریق محفظه آفتاب گیر، سطح شیشه‌ای محفظه آفتابگیر نباید از یک چهارم سطح کف محفظه به اضافه دو برابر سطح نورگذر الزامی مابین محفظه آفتاب گیر و فضای اقامتی که از طریق این محفظه نورگیری و تهویه می‌شود کمتر باشد.

4-3-9-5-4 نور و تهویه محفظه آفتاب گیر نباید از محفظه یا فضای سرپوشیده دیگری تأمین شود.

5-3-9-5-4  پنجره فضاهای بهداشتی و آشپزخانه نباید به آن محفظه آفتاب گیر باز شود.

6-3-9-5-4 در این محفظه آفتابگیر نباید تاسیسات گرمایشی یا سرمایشی که از انواع سوخت جامد، مایع یا گاز استفاده می‌کنند، یا دستگاه‌های هوادهی که نیاز به هوای تازه دارند نصب شود، مگر آن که تأمین هوای تازه مورد نیاز آنها به صورت مستقیم از فضای باز فراهم شده باشد و تاسیسات یادشده به دودکش مناسب مطابق مقررات و استانداردهای مربوط مجهز باشند.

7-3-9-5-4 برای کفسازی و پوشش دیوارها باید الزامات تعیین شده برای فضاهای نیمه باز رعایت شود.

8-3-9-5-4  در صورتیکه کف محفظه آفتابگیر در ارتفاعی بیش از 0/70 متر از تراز زمین یا فضای باز مجاور قرار گیرد، تعبیه جان پناه به ارتفاع حداقل 1/10 متر الزامی است. در صورت نصب پنجره در ارتفاع کمتر از 1/10 متر، باید حفاظ مناسب تا این ارتفاع نصب شود.

9-3-9-5-4 شکل، مصالح و سایر مشخصات جان پناه و حفاظ باید مطابق ضوابط مندرج در قسمت ۴-۹-۹ باشد.

10-5-4 توقفگاه‌های خودرو

1-10-5-4 الزامات کلی

1-1-10-5-4 تعداد الزامی محل توقف خودرو در تصرف‌های مختلف بر حسب موقعیت آنها در شهر، در ضوابط طرحهای مصوب توسعه و عمران شهری تعیین می‌شود.

2-1-10-5-4 ورود و خروج توقفگاه‌های خودرو نباید از فضایی با تصرف يا استفاده دیگر صورت گیرد. در توقفگاه‌های خودرو و مسیرهای ورود و خروج آن نباید دود، بو يا سر و صدای ناشی از آن مزاحم آسایش و آرامش در ساختمان و اطراف آن باشد.

3-1-10-5-4 در توقفگاه‌ها، به شرط عدم ایجاد مزاحمت برای خودروهای دیگر، پیش بینی فقط دو واحد توقف خودرو در پشت سرهم بلامانع است.

4-1-10-5-4 توقف خودروها در توقفگاه‌ها نباید مزاحمتی برای باز شدن درها و استفاده از فضاهای انباری و تأسیسانی و دسترسی به راه پله‌ها و آسانسورها ایجاد کند.

5-1-10-5-4 هرگونه تعمیر یا تعویض قطعات اصلی خودرو در محل توقفگاه‌ها ممنوع است.

6-1-10-5-4 در توقفگاه‌های بزرگ، به منظور تفکیک عبور سواره و پیاده، در کنار معبر سوره یا جایگاه‌های توقف خودرو باید گذرگاه عابران به عرض حداقل 0/60  متر در نظر گرفته شود و با تغییر رنگ معبر یا افزایش ارتفاع کف آن بالاتر از سطح معبر سواره تفکیک شود.

7-1-10-5-4 تعداد فضای توقف مورد نیاز برای افراد معلول در توقفگاه‌ها بر حسب هر ۲۵ محل توقف خودرو سواری یک عدد و بیش از آن براساس ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری افراد معلول جسمی- حرکتی می‌باشد.

8-1-10-5-4 پیش بینی سرویس بهداشتی در توقفگاه‌های عمومی الزامی است.

9-1-10-5-4 پیش بینی کف شوی در توقفگاه‌های متوسط و بزرگ الزامی است.

10-1-10-5-4 در توقفگاه‌های متوسط و بزرگ باید از علائم هشدار دهنده و انتظامی مندرج در مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان استفاده شود.

11-1-10-5-4 در صورتی که ساختمانی امکان اتصال به دو یا چند معبر در رده عملکردی اصلی و فرعی از نظر حمل و نقل را داشته باشد (مثلاً اگر در میادین و تقاطع‌ها واقع باشد)، مسیر دسترسی به ساختمان باید از معبر با رده عملکردی پایین‌تر و محلی‌تر تأمین گردد؛ مگر اینکه نهاد قانونی مسئول، با توجه به شرایط موجود و ملاحظات ایمنی و سایر شرایط تأثیرگذار، دسترسی از معبر با رده عملکردی بالاتر را الزام یا تصویب نماید.

2-10-5-4 اندازه‌های توقفگاه

1-2-10-5-4 ارتفاع مجاز توقفگاه‌های کوچک خودرو، به منظور تقلیل خطرات ناشی از حریق، از کف تا سطح زیرین سقف و یا در صورت وجود تأسیسات یا عناصر سازه‌ای در زیر سقف، تا پایین‌ترین نقطه آنها حداقل 2/20  متر است. ارتفاع مجاز توقفگاه‌های متوسط و بزرگ خودرو، حداقل 2/40 متر است.

2-2-10-5-4 شعاع درونی مسیر چرخش خودرو در توقفگاه‌ها نباید کمتر از 5/00 متر در نظر گرفته شود.

3-2-10-5-4 رعایت حداقل 5/00 × 5/00 متر برای فضای گردش ۹۰ درجه خودرو الزامی است.

4-2-10-5-4 ابعاد و مساحت محل‌های توقف خودرو:

الف – ابعاد لازم جهت توقف دو خودرو، در صورتی که کنار یکدیگر قرار گیرند، هریک 2/50×5/00 متر می‌باشد. هنگامی که خودروها در طول و پشت سر یکدیگر قرار می‌گیرند، ابعاد مورد نیاز برای هر یک 2/50×6/00 متر می‌باشد. در توقفگاه‌های سرپوشیده در صورتیکه فاصله محور ستونها 5/00 متر و فاصله داخلی بین دو ستون حداقل 4/50 متر باشد، دو خودرو می‌توانند بین دو ستون قرار گیرند. افزایش تعداد خودرو، با افزایش فاصله داخلی ستون‌ها به ازای 2/50 متر به ازای هر خودرو بلامانع است.

ب- در صورتی که توقف خودروی معلول در توقفگاههای خصوصی الزامی باشدء بشرط عدم وجود مانع برای باز شدن در، ابعاد لازم 3/50 × ۵ متر محور تا محور می‌باشد و به ازای هر طرف دیوار یا مانع،  0/25 متر به عرض آن اضافه می‌شود.

پ- در صورتی که دو طرف یک محل توقف در توقفگاه دیوار باشد، عرض آن باید حداقل 3/00 متر و طول آن 5/00 متر باشد.

5-2-10-5-4 حداقل عرض مسیر رفت و آمد در توقفگاههای بزرگ و متوسط نباید از 5/00 متر کمتر باشد. در توقفگاه‌های کوچک حداقل مسیر رفت و آمد باید هم عرض شيبراه، 3/00  متر باشد.

6-2-10-5-4 در توقفگاه‌های عمومی، شیب راههای مسقف با طول بیشتر از ۲۰ متر، با حداکثر شیب 16% مجاز است. در ملول کمتر از ۲۰ متر حداکثر شیب مجاز 17% است؛ اما حداکثر شیب یک متر ابتدا و یک متر انتهای آن باید مساوی یا کمتر از ۱۰٪ باشد.

7-2-10-5-4 حداکثر شیب در شیبراه روباز در توقفگاه‌های متوسط و بزرگ خصوصی 15% است. حداکثر شیب یک متر ابتدا و یک متر انتهای آن باید مساوی یا کمتر از ۱۰٪ باشد.

8-2-10-5-4 حداکثر شیب در شیبراه های مسقف در توقفگاه‌های کوچک خصوصی حداکثر 17% مجاز است. اما حداکثر شیب یک متر أبتدها و یک متر انتهای آن باید مساوی یا کمتر از 10% باشد.

9-2-10-5-4 ايجاد ورودی و خروجی مجزا در توقفگاههای بزرگ عمومی الزامی است.

3-10-5-4 ورود و خروج

1-3-10-5-4 پهنای معبر ورودی و شیبراه در همه توقفگاه‌های بزرگ و توقفگاه‌های عمومی متوسط نباید کمتر از ۵ متر و در توقفگاه‌های متوسط خصوصی نباید کمتر از 3/50 متر باشد. حداقل عرض ورودی و شیب راه برای توقفگاه‌های کوچک ۳ متر است.

2-3-10-5-4 توقفگاه‌های بزرک و متوسط باید حداقل دو راه خروج افراد پیاده مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان داشته باشند.

3-3-10-5-4 تعبیه دو ورودی خودرو از معبر عمومی، حداکثر به اندازه عرض معتبر داخلی توقفگاه، در ساختمانهای مسکونی تنها در زمین‌های دارای بر ۲۰ متر و بیشتر مجاز است. در مواردی که زمین حاصل تجميع اراضی باشد، در این مورد ضوابط طرح‌های توسعه شهری ملاک خواهد بود.

4-3-10-5-4 ارتباط سواره حیاط یا معبر عمومی با شیبراه به توقفگاه، بسته به تراز قرار گیری توقفگاه در ساختمان، با رعایت ضوابط شهرسازی و با شیبراه بالارونده یا پائین رونده بلامانع است.

5-3-10-5-4 در کلیه توقفگاه‌های عمومی و توقفگاه‌های بزرگ و متوسط خصوصی رعایت حداقل ارتفاع آزاد در ورودی و خروجی خودرو به میزان 2/10  متر الزامی است.

6-3-10-5-4 در توقفگاه‌های خصوصی کوچک، در صورت وجود ورودی مجزای دیگری برای اشخاص، پیش بینی ورودی و خروجی سواره به ارتفاع حداقل 1/95 متر الزامی است. در غیر این صورت تابع حداقل ارتفاع الزامی در بند 4-5-10-3-5 خواهد بود.

7-3-10-5-4 هنگامی که طبقات دیگر ساختمان به وسیله پله‌ها از توقفگاه خودرو قابل دسترس باشد، باید فضای توقفگاه به وسیله دیوار و در یا فضای وسط محصور، از فضای پلکان جدا شود.

4-10-5-4 تهویه و نورگیری توقفگاه‌ها

1-4-10-5-4 تمام توقفگاه‌های سرپوشیده باید مطابق الزامات جدول ۴-۶ تا حد امکان به صورت طبیعی تهویه و در صورت کافی نبودن سطوح جهت تهویه طبیعی، با سیستم مکانیکی تهویه شوند. سیستم تهویه مکانیکی توقفگاههای خودرو باید در انطباق با مقررات مبحث چهاردهم باشد.

2-4-10-5-4 سطح بازشو در توقفگاه سرپوشیده اتومبیل با تهویه طبیعی باید حداقل یک بیست و پنجم سطح کف باشد.

3-4-10-5-4 تأمین نور طبیعی برای توقفگاه واقع در طبقات زیرین ساختمان (زیرزمین یا همکف)، از طریق حیاط‌های خلوت و پاسیوها، مطابق الزامات بیان شده در قسمت 4-5-8-3 مجاز است.

5-10-5-4 توقفگاه‌های واقع در زیرزمین

1-5-10-5-4 در ساختمان‌های گروه‌های 6، 7 و ۸ در صورتیکه مساحت یک طبقه توقفگاه در زیرزمین کافی نباشد، استقرار توقفگاه در زیر فضای باز و محوطه با رعایت ضوابط طرح‌های توسعه شهری و الزامات مربوط به پیش آمدگی‌های زیرزمین و همچنین مقررات راه امدادرسانی مجاز است.

2-5-10-5-4 چنانچه احداث سطح نور گذر و بازشوی مستقیم به فضای باز ممکن نباشد، نور و تهويه لازم را می‌توان از طریق احداث گودال باغچه یا مجراهای خارجی نور و هوا مطابق الزامات قسمتهای ۴-۵-۸-۴ و ۴-۵-۹-۲ تأمین کرد. استفاده از این فضاها و عناصر تنها برای یک طبقه زیرزمین مجاز است و در صورت احداث توقفگاه در بیش از یک طبقه زیرزمین، نصب تهویه مکانیکی و همچنین تجهیزات هشدار و اطفای حریق مطابق الزامات مباحث سوم و چهاردهم مقررات ملی ساختمان الزامیست.

6-10-5-4 مصالح و پوشش کف و دیوارهای توقفگاهها

1-6-10-5-4 کف توقفگاه‌ها باید از مصالح قابل شستشو پوشیده شود.

2-6-10-5-4 ستون‌ها و دیوارهای واقع در توقفگاه‌های سرپوشیده باید محلابق مباحث سوم و نهم و دهم مقررات ملی ساختمان در برابر حریق مقاوم شوند.

3-6-10-5-4 کف شیب راه‌ها در توقفگاه‌ها باید از مصالح غير لغزنده برای عبور خودرو پوشیده شوند.

4-6-10-5-4 در توقفگاه‌های متوسط و بزرگ باید تدابیری جهت جلوگیری از برخورد خودروها با ستون‌ها پیش بینی و عناصر لازم تعبيه شود.

7-10-5-4 تاسیسات و تجهیزات توقفگاه‌ها

1-7-10-5-4 امکان دسترسی به آب لوله کشی در تمام توقفگاه‌ها ضروری است.

2-7-10-5-4 توقفگاه‌های خودرو باید مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان مجهز به تجهیزات کشف و اطفاء حریق باشند.

3-7-10-5-4 آب‌های سطحی، مطابق مبحث شانزدهم مقررات ملی ساختمان در توقفگاهها، باید با شیب بندی مناسب هدایت و دفع شود.

4-7-10-5-4 برای جلوگیری از نفوذ آب‌های سطحی محوطه ساختمان و معابر شهری به توقفگاه واقع در همکف، باید کف ورودی توقفگاه ساختمان در تراز بالاتر در نظر گرفته شود و با شیب بندی مناسب در دهانه ورودی نسبت به عدم جریان رواناب به داخل ساختمان اطمینان حاصل گردد. در غیر اینصورت باید تدابیر مناسب دیگر با تأیید نهاد قانونی مسئول اعمال گردد.

11-5-4 انبارها

1-11-5-4 حداقل ارتفاع در فضاهای انباری که افراد برای مدت طولانی در آنها حضور پیدا نمی‌کنند، 2/10 متر است.

2-11-5-4 در صورتی که تدابیری برای تهویه فضای انباری که افراد برای مدت طولانی در آنها حضور پیدا نمی‌کنند، پیش بینی نشده باشد، بر روی سطح در، باید شیارهایی جهت ورود و خروج هوا تعبيه شود.

3-11-5-4 در صورت حضور بلندمدت افراد در انبارهای تخصصی یا حرفه‌ای و یا استفاده از آن به عنوان فضای اقامت یا اشتغال افراد، باید مقررات مربوط به همان نوع فضاها در خصوص اندازه‌ها، ارتفاع، تهویه و نورگیری الزامی و غیره رعایت شود.

4-11-5-4 رعایت مبحث سوم مقررات ملی ساختمان در خصوص حفاظت انبارها در برابر آتش الزامیست.

5-11-5-4 در صورتی که انبار برای نگهداری کالاها و تجهیزات ساختمانی در حین اجرا استفاده شود، رعایت مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان الزامیست.

12-5-4 فضاهای نصب تأسیسات

هر فضا یا موقعیتی که برای نصب تاسیسات ساختمان یا تجهیزات مربوط به آن‌ها در نظر گرفته شود باید تابع الزامات این قسمت باشد. در صورت استفاده مداوم فرد یا افراد از این فضاها، مقررات فضاهای اشتغال نیز باید رعایت شود.

1-12-5-4 قرار گیری شیرها، کلیدها و کنتورهای اصلی آب، برق و گاز در ساختمان‌ها باید تابع مقررات مندرج در این مبحث در خصوص اشیاء دارای پیش آمدگی در فضاها و همچنین مباحث سیزدهم، شانزدهم و هفدهم مقررات ملی ساختمان باشد. این شیرها و ادوات اصلی باید به صورت ایمن و مطمئن نصب شوند و توسط مدیریت و مسئولان تاسیسات ساختمان قابل دسترس بوده و در معرض ضربه و صدمه قرار نگیرند. محل این تجهیزات در تابلو واکنش اضطراری معرفی شوند و نباید توسط کودکان قابل دسترس باشند.

2-12-5-4 فضای موتورخانه

1-2-12-5-4 مشخصات این فضا باید در انطباق با مقررات مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان باشد.

2-2-12-5-4 صدابندی موتورخانه و میزان صدا و لرزش ناشی از تاسیسات و تجهیزات برقی و مکانیکی در فضاهای مختلف ساختمان، باید مطابق با مبحث هجدهم مقررات ملی ساختمان باشد.

3-2-12-5-4 قرار گیری فضای موتورخانه در ساختمان‌های گروه‌های ۶، ۷ و۸ در زیرزمین فضاهای باز با رعایت الزامات مربوط به پیشروی‌های زیرزمین و همچنین مقررات راه امدادرسانی مجاز است.

4-2-12-5-4 در طراحی فضای موتور خانه باید امکان ورود و خروج دستگاه‌های سنگین در هنگام ساخت و بهره برداری در نظر گرفته شود.

3-12-5-4 فضاهای قرارگیری دستگاه تهویه (هوادهی) و کانال‌های تأسیساتی (قائم و افقی)

1-3-12-5-4 محل قرار گیری دستگاه‌های تهویه باید طوری در نظر گرفته شود که بو و غبار و خاک را به فضاهای دیگر منتقل نکند و به منظور جلوگیری از مزاحمت برای ساکنان و اطرافیان به صورت مناسب مطابق مبحث هجدهم مقررات ملی ساختمان، صدابندی شده باشد.

2-3-12-5-4 موارد بند فوق در مورد کانال‌های تاسیساتی افقی و قائم و مصالح آنها نیز صادق است.

3-3-12-5-4 همه دریچه‌های ورودی و یا خروجی کانال‌ها باید توسط توری سیمی، شبکه یا کرکره محکمی که جسمی به قطر 12/5 میلیمتر از آن نگذرد و قابل جوبدن به وسیله موش و سایر حیوانات موذی نباشد، محافظت شود. به منظور تأمین جریان مناسب هوا از این دریچه‌ها، حداقل فاصله اعضای این شبکه‌ها از یکدیگر باید در انطباق با مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان باشد.

4-3-12-5-4 به منظور اجتناب از تشدید و باقی ماندن آلودگی در داخل ساختمان، فضاهای تاسیساتی باید دارای بازشو یا مجرای هوای متصل به خارج از فضای ساختمان باشند.

4-12-5-4 محل‌های نصب تاسیسات در فضای باز ساختمان

نصب تجهیزات و تاسیسات در فضاهای باز و نیمه باز ساختمان مانند ایوان‌ها، تراس‌ها و بام باید بصورتی باشد که مطابق الزامات قسمتهای ۴-۴-۴ و ۴-۴-۵ به نما و حجم ساختمان لطمه نزنند و به گونه‌ای ایمن و مطمئن در جای خود محکم شوند. تجهیزات خنک کننده، مانند کولر، علاوه بر رعایت الزامات ياد شده تا حد ممکن باید در محلی نصب گردند که از تابش مستقیم نور آفتاب نیز محفوظ باشند. کانال‌های کولر واقع در فضای باز نیز باید با الزامات قسمتهای یادشده منطبق و در حد امکان کوتاه باشند. این کانال‌ها باید با عایق حرارتی مناسب پوشیده شوند.

13-5-4 سایر مشاعات و فضاهای خدماتی عمومی

1-13-5-4 فضای اقامت سرایدار

1-1-13-5-4 فضای اقامت سرایدار که وظیفه نگهداری و حفاظت عمومی از ساختمان را بر عهده دارد، جزو مشاعات ساختمان است.

2-1-13-5-4 سرایداری باید دارای ورودی جداگانه و مستقل از فضای موتورخانه و واحدهای تصرف دیگر در ساختمان باشد، بطوریکه رفت و آمد سرایدار، مزاحمتی برای سایر ساکنین ساختمان ایجاد نکند.

3-1-13-5-4 فضای سرایداری تابع مقررات فضاهای تصرفهای مسکونی است.

4-1-13-5-4 در ساختمان‌های گروههای 6، 7 و 8  با بیش از ۱۰ واحد تصرف، پیش بینی حداقل یک فضای اقامت سرایدار الزامیست.

5-1-13-5-4 فضای اقامت سرایدار باید به فضای بهداشتی در قسمتهای مشاع ساختمان دسترسی داشته باشد.

2-13-5-4 فضای استخر و دیگر امکانات ورزشی

1-2-13-5-4 محل استخر و دیگر امکانات ورزشی در ساختمان یا محوطه آن که دارای سند تفکیکی مجزا نباشند، جزو مشاعات ساختمان است.

2-2-13-5-4 استخرهای واقع در طبقات زیرین ساختمان‌ها، نباید در کناره بنا و چسبیده به مرز مالکیت آن ساخته شوند. فاصله دیواره‌های این استخرها از مرز مالکیت زمین در وجوه مختلف باید حداقل ۲ متر و در طرف معبر عمومی حداقل ۳ متر باشد.

3-2-13-5-4 در دور تا دور تمام استخرها، باید مسیر حرکتی بدون مانع و غیر لغزنده باعرض حداقل 1/20 متر پیش بینی شود. در استخرهای عمومی، بسته به تعداد افراد استفاده کننده، پهنای این مسیر افزایش می‌یابد.

4-2-13-5-4 در تمام استخرها باید حداقل یک وسیله خروج افراد از داخل استخر، مانند پله یا نردبان، پیش بینی شود.

5-2-13-5-4 تمام استخرهای شنا باید به تجهیزات تصفیه آب مجهز باشند. استخر باید مجهز به وسایل تخلیه آب باشد و آب باید با روش‌های مورد تأییده شهرداری‌ها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان، بدون هیچ گونه صدمه به همسایگان و تأسیسات شهری تخلیه شود.

6-2-13-5-4 در اطراف استخرهای شنا باید وسائل نجات، مانند حلقه نجات، مهیا و در دسترس باشد.

7-2-13-5-4 چنانچه ساختمان دارای سونای خشک باشد، باید دارای حداقل یک در با قابلیت باز شدن از هر دو سو، یک پنجره با ابعاد حداقل 0/50×0/30 متر در ارتفاع دید و یک دریچه تهویه مطابق الزامات مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان باشد. نصب تاسیسات الکتریکی در این نوع سونا، به منظور جلوگیری از ایجاد خطر برای استفاده کنندگان و همچنین محافظت در برابر حریق، باید با مقررات ایمنی مربوط در مباحث سوم، سیزدهم و چهاردهم مقررات ملی ساختمان منطبق باشد.

8-2-13-5-4 در نصب و احداث فضای سونای بخار، علاوه بر رعایت مقررات مربوط به فضاهای بهداشتی، باید تمام دیوارها، کف و سقف با روش‌های مناسب و مطمئن بخاربندی شوند، به گونه‌ای که خطر ایجاد میعان در داخل جداره‌ها نیز وجود نداشته باشد. تاسیسات الکتریکی در این فضاها باید از نوع مقاوم در برابر نفوذ بخار و منطبق با مقررات مبحث سیزدهم باشد.

9-2-13-5-4 در تمام استخرهای سر پوشیده باید بسته به نوع استفاده و تعداد استفاده کنندگان، راه یا راه‌های خروج به تعداد و اندازه‌های کافی مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان فراهم باشد. در استخرهای سرپوشیده عمومی، تأمین حداقل دو راه خروج مطابق مقررات مبحث سوم الزامیست.

10-2-13-5-4 تمام بخش‌های استخر و تأسیسات مکانیکی متعلق به آن باید با الزامات مباحث چهاردهم و شانزدهم مقررات ملی ساختمان منطبق باشد.

3-13-5-4 محل بازی کودکان

1-3-13-5-4 محل بازی کودکان در ساختمان‌ها یا محوطه آنها باید در مکانی قرار گیرد که از شرایط و خطراتی مانند برخورد با وسایل نقلیه، تابش شدید آفتاب، باد مزاحم و سقوط از ارتفاع محفوظ بوده و شرایط نظارت ساکنین بزرگسال فراهم و امکان تعرض افراد بیگانه وجود نداشته باشد.

2-3-13-5-4 دسترسی به محل بازی باید از طریق محوطه یا فضاهای عمومی ساختمان باشد.

3-3-13-5-4 در صورت استقرار محل بازی در فضای بسته و سرپوشیده، اندازه‌ها، ارتفاع، تهویه و نورگیری و ورودی و خروجی فضا باید بر پایه جمعیت پیش بینی شده برای آن، با مقررات فضاهای اشتغال یا تجمع مطابقت داشته باشد.

4-3-13-5-4 فضای بازی کودکان باید به حداقل یک روشویی و یک آبخوری دسترسی داشته باشد. فضاهای بازی که برای ۲۰ نفر یا بیشتر در نظر گرفته می‌شوند باید حداقل به یک سرویس بهداشتی نیز دسترسی داشته باشند.

5-3-13-5-4 در ورودی فضای بازی سرپوشیده باید به قفل مناسب مجهز باشد، بطوریکه دسترسی به کلید آن تنها برای مدیریت ساختمان میسر باشد.

6-3-13-5-4 در طراحی فضا، انتخاب دستگاه‌ها و استقرار آنها باید استانداردهای ملی ایران برای نصب و بکار گیری دستگاه‌ها در فضاهای بازی کودکان رعایت شود.