1-1-5 هدف و دامنۀ کاربرد
هدف از تدوین این مبحث، ارائه مشخصات فنی مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی به منظور تأمین ایمنی، بهداشت، دوام، حفاظت محیط زیست و صرفه اقتصادی در ساختمان است. دامنه کاربرد آن نیز محدود به انواع مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی متعارف و نوین است، که در بنای انواع ساختمانها و تأسیسات مربوط، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مصالح و فرآورده‌های ساختمانی باید جوابگوی نیازهای طراحی باشد. از این رو، مهندسان طراح، ناظر و مجری باید با توجه به مشخصات ساختمان و تأسیسات، مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی مناسب را انتخاب و حداقل مشخصات فنی آنها را مطابق طرح ارائه کنند. مشخصات ارائه شده در طرح‌ها باید با ضوابط مطرح در این مبحث تطبيق کند.
با توجه به زلزله خیز بودن ایران باید برای سبک سازی و کاهش جرم ساختمان، مصالح مقاوم و سبک با حداکثر نسبت مقاومت به وزن به کار برده شود، تا علاوه بر ایمنی بیشتر، تأثیر زلزله بر ساختمان نیز کاهش یابد. همچنین لازم است با توجه به ضرورت حفظ محیط زیست، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان در استفاده مجدد، بازیافت و بازیابی مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی با رعایت ضوابط با درنظر گیری صرفه اقتصادی اهتمام ورزند.
یاد آوری: در مورد هر دسته از مصالح، رعایت الزامات مقرر در دیگر مباحث مقررات ملی نیز ضروری است.
2-1-5 دسته بندی مصالح
در این مبحث، مواد و مصالح و فرآورده‌های ساختمانی به صورت زیر طبقه بندی شده‌اند:
– سیمان هیدرولیکی
– آهک و فرآورده‌های آن
– گچ و فرآورده‌های آن
– ملات های ساختمانی
– سنگ‌های ساختمانی
– سنگدانه ها
– کاشی سرامیکی
– فرآورده‌های سفالی و آجرها
– فرآورده‌های سیمانی
– قیر و قطران
– عایق‌های رطوبتی
– عایق‌های حرارتی
– شیشه
– یراق آلات ساختمانی
– رنگ و پوشش‌های ساختمانی
– پلیمرهای ساختمانی
– چوب و فرآورده‌های آن
– آهن، فرآورده‌های آهنی و مصالح جوشکاری
– فلزات غیرآهنی
– نانو مواد
– مصالح نوین
3-1-5 استانداردها
1-3-1-5 مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی باید از نظر ویژگی، مشخصات فنی و روشهای آزمایش منطبق با استانداردهای ملی ایران و معیارهای پذیرفته در هر بخش از این مبحث باشند. به این منظور، برای هر دسته از مصالح و فرآورده‌های ساختمانی، استانداردهای ملی مربوط معرفی می‌شود.
2-3-1-5 در مدت اعتبار این مبحث، چنانچه استانداردها یا ویرایش‌های جدیدی از استاندارد به تصویب برسد، به استانداردهای موجود اضافه و یا جایگزین آنها خواهد شد.
3-3-1-5 اگر در پاره‌ای از موارد، استاندارد ملی وجود نداشته باشد، تا زمان تدوین استانداردهای ملی باید استانداردهای معتبر بین المللی نظیر EN, ISO و ASTM ملاک عمل قرار گیرد.
4-3-1-5 با توجه به اینکه برخی استانداردهای تدوین شده توسط سازمان ملی استاندارد جنبه اجباری و برخی جنبه اختیاری دارد که ممکن است در آینده اجباری گردند، لازم است اطلاعات به هنگام اجباری با اختیاری بودن استانداردهای ذکر شده در این مبحث از پایگاه سازمان ملی استاندارد ایران اخذ گردد.
4-1-5 ویژگیها و مشخصات فنی
تولیدکنندگان و واردکنندگان مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی باید ویژگیها و مشخصات فنی آنها را برابر استانداردهای مربوط و معیارهای پذیرفته شده در این مبحث، معتبر بشمارند و در صورت درخواست مصرف کننده، تولید کننده، توزیع کننده و یا وارد کننده ملزم به ارائه مشخصات هستند
5-1-5 تأیید کیفیت
1-5-1-5 کنترل ویژگیهای مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی، تطابق آن با استانداردهای مربوط، اعلام مشخصات و اظهار نظر مقایسه‌ای، با سازمان ملی استاندارد با آزمایشگاه‌های تأیید صلاحیت شده از سوی آن سازمان از طریق پروانه کاربرد نشان استاندارد است.
2-5-1-5 تعیین مشخصات فنی و تطابق ویژگیهای کارکردی مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی بر اساس مقررات ملی ساختمان با مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی وابسته به وزارت راه و شهرسازی و مراجع تأیید صلاحیت شده از سوی آن مرکز و از طریق صدور گواهینامه فنی است.
6-1-5 مطابقت با استاندارد
1-6-1-5 طراحان و مجریان با توجه به محدوده کاربرد مصالح مورد نظر باید در نقشه‌ها و مدارک فنی مربوط ویژگیها و مشخصات فنی مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی را تعیین کنند.
2-6-1-5 استفاده از مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی که با مشخصات و معیارهای پذیرفته شده در این مبحث تطابق ندارند، مجاز نیست.
7-1-5 استفاده مجدد
استفاده از مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی مستعمل، در صورت مطابقت مشخصات فنی آنها با معیارهای پذیرفته شده در این مبحث و توجه به نوع مصرف آنها بلامانع است.
8-1-5 مصالح و فرآورده‌های نوین
مصالح و فرآورده‌های ساختمانی نوین، از جمله مصالح نوین مندرج در پیوست ۱ این مبحث، در صورتی قابل استفاده هستند که مشخصات و دامنه کاربرد آنها به تأیید سازمان ملی استاندارد و یا مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی رسیده باشد و برای آنها گواهینامه فنی معتبر اخذ شده باشد.
9-1-5 انبار کردن
مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی باید به گونه‌ای اثبار شود که دسترسی به آنها آسان باشد. مصالحی که زودتر وارد شده است زودتر خارج و مصرف شود و با مصالح دیگر مخلوط نشود. محیط نگهداری آنها نیز نباید سیب از میان رفتن ویژگیها و مشخصات فنی محصول با بسته بندی آن مانند شرایط قرارگیری در معرض تابش آفتاب و رطوبت شود. با توجه به نوع مصالح باید تمهیدات لازم جهت اطفاء حریق در احتمال بروز آتش سوزی پیش بینی و فراهم گردد.
10-1-5 ساخت و تولید در کارگاه
1-10-1-5 مواد، مصالح و فرآورده‌های تولیدی در کارگاههای ساختمانی، نظیر بتن، باید با مشخصات فنی پذیرفته شده در این مبحث مطابقت داشته باشد.
2-10-1-5 در تولید مواد، مصالح و فرآورده‌های ساختمانی در کارگاه و محل مصرف، نظیر بتن، رعایت نکات ایمنی، مطابق مبحث دوازدهم، الزامی است.
11-1-5 الزامات واکنش در برابر آتش برای مصالح ساختمانی
علاوه بر ضوابط ذکر شده در این مبحث، رعایت ضوابط مبحث سوم مقررات ملی ساختمان در خصوص واکنش مصالح در برابر آتش نیز الزامی است.