فهرست مطالب

مقدمه ویرایش چهارم

مبحث ششم مقررات ملی ساختمان که مربوط به بارهای وارد بر ساختمان است. اولین بار در سال ۱۳۸۰ منتشر گردید و دو آیین نامه موجود در کشور را تحت عناوین: آیین نامه حداقل بار وارده بر ساختمانها و ابنیه فنی- استاندارد شماره ۵۱۹ سال ۱۳۷۹، و آیین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله استاندارد ۲۸۰۰ ایران” سال ۱۳۷۸ را در بر گرفت. ویرایش دوم این مبحث نیز در سال ۱۳۸۴ و در پی تغییرات گسترده در ویرایش سوم استاندارد ۲۸۰۰ انتشار یافت.  ویرایش سوم این مبحث در سال ۱۳۹۲، با اضافه کردن فصول بار سیل، بار باران و بار یخ و به روزرسانی سایر مباحث منتشر شد.

با توجه به آخرین ویرایش آئین نامه های معتبر دنیا، تغییرات حادث شده در دیگر مباحث مقررات ملی و ویرایش چهارم استاندارد ۲۸۰۰ ایران و همینطور پیشرفت های علم مهندسی عمران و دستاوردهای پژوهشی و نیز بازخورد مهندسان طراح سازه نسبت به مطالب ویرایش سوم، این ویرایش با دیدگاه بازبینی و به روز رسانی و تکمیل موضوعات بارگذاری تهیه شده است. مهمترین تغییرات این ویرایش مختصراً به این شرح است:

1- فصل اول، به منظور انسجام بیشتر موضوعات، دسته بندی تعاریف و گویائی بیشتر متن اصلاح و بازنویسی شده است. به جز انجام تغییراتی در تعاریف روش های طراحی و ضرایب اهمیت بارهای باد، برف و یخ، بخشی از فصل اول با عنوان روش عملکردی به پیوست ۶-۱ منتقل شده است.

۲- فصل دوم، ترکیب بارها دچار تغییرات عمده ای شده است، که اهم آن یکسان شدن ترکیبات بارگذاری سازه های فولادی و بتنی و افزودن ترکیبات بار در حالات بارهای بهره برداری و خود کرنشی است. با توجه به حذف فصل دوازدهم ویرایش سوم و انتشار مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان، ترکیبات بارگذاری حوادث غیرعادی به مبحث یادشده احاله شده است.

۳- در فصل سوم، بندی تحت عنوان وزن تیغه ها و دیوارها اضافه شده است.

۴- با توجه به تغییر برخی موضوعات در مبحث هفتم مقررات ملی (پی و پی سازی) و اجتناب از دوگانگی متون، بخش هایی از فصل چهارم تغییر کرده است، ضمن آنکه بند کنترل در مقابل لغزش واژگونی و بر کنش، به این فصل اضافه شده است.

۵- در فصل پنجم، عمدتاً نظم موضوعات و انشاء مطالب به منظور گویاتر شدن متن تغییر نموده است . تعریف دیوارهای جداکننده، اضافه شدن شدت بار روی استاندارها در محل های پر ازدحام، افزودن برخی عناوین بارهای زنده به جدول ۶-۵-۱ از دیگر موارد تغییر است.

6- فصل ششم، عمدتاً متناسب با مسئولیت سایر ارگان های ذیصلاح و گستردگی مبحث سیل، دستخوش تغییرات عمده، منجمله اضافه شدن برخی تعاریف شده است. مهندس طراح صرفاً با یاری متخصصان هیدرولوژی و ارگان های دیگر، مثل وزارت نیرو میتواند بارگذاری ساختمان در برابر سیل را به انجام برساند. ضرایب اطمینان در مقابل الغزش، واژگونی و بر کنش ناشی از سیل در  این فصل تعریف شده است.

۷- تغييرات اصلی در فصل هفتم، اصلاح رابطه ۶-۷-۱ (با توجه به تعریف بار برف مبنا) و افزودن شکل ها و جداولی به منظور روشن تر شدن بار گذاری های نامتوازن برف است، به جز آن، با توجه به شدت کم بار برف در مناطق عمده ای از کشور و به منظور ایجاد سهولت و کاهش اشتباهات در امر بارگذاری، استثنائاتی برای مناطق ۱ تا ۳ تعریف شده است.

۸- فصل هشتم، ضمن انجام اصلاحات انشائی متن، هماهنگ با شرح وظایف و مسئولیت های مهندسان تاسیسات بهداشتی برای تعیین دبی آب باران و سیستم تخليه آن در بام ها (مبحث شانزدهم مقررات ملی) وظيفه طراح، صرفاً تعیین بارهای ناشی از باران طرح است، بنابراین طراح سازه باید هماهنگ با طراح تاسیسات بهداشتی ساختمان موضوعات این فصل را مراعات نماید.

9- در فصل نهم تغییر عمده ای، بجز حذف منطقه 3 برف گیر از جدول و اضافه شدن آن به مناطق ۱ و ۲ صورت نگرفته است.

۱۰- فصل دهم، به طور کلی از نظر املائی و انشائی و نظم دادن به موضوع، مجدداً تهیه شده است. در این فصل مواردی که قبلا به عنوان “توصیه” و یا “تشریح” درج شده بود، در صورت لزوم به موارد حکمی تبدیل شده است. بخش مشخصات ارتعاشی سازه کامل شده و متناسب با آخرین تغییرات در آئین نامه مبنای این فصل، اصلاحات لازم در روابط به عمل آمده است. محاسبات و کنترل های مربوط به سازه های نرم به شکل واضح تری در متن و پیوست ۶-۴ این فصل توضیح داده شده است. مهمترین تغییر در این فصل، پردازش و درج اطلاعاتِ به روزِ سرعت بادِ سیصد و پنج ایستگاه سازمان هواشناسی کشور در جدول ۶-۱۰-۱ (به جای جدول ۶-۱۰-۲) است. مباحث کنترل تغییر مکان و ارتعاش سازه تحت بار بادِ سطحِ بهره برداری و همین طور کنترل لغزش و واژگونی در این ویرایش افزوده شده است.

در پیوست این فصل (پیوست ۶-۴) جدول میرائی بحرانی برای برخی سازه ها ارائه شده است ضمن آنکه شکل ها و جداولی برای تعیین فشار یا نیروی باد روی برخی سازه های غیر ساختمانی ارائه شده است، نمودار مرحله ای محاسبه بار باد نیز به این ویرایش افزوده شده است.

۱۱- فصل یازدهم، بار زلزله، به طور کامل و هماهنگ با ویرایش چهارم استاندارد ۲۸۰۰ بازنویسی شده است، در این بازنویسی، روابط تکراری و یا موازی با استاندارد ۲۸۰۰ حذف شده است، الزاماتی که در طراحی باید مراعات شوند، متناسب با جزئیات ارائه شده در استاندارد ۲۸۰۰ داده شده است، ضمن آنکه ترکیبات بار افقی و قائم زلزله و اضافه مقاومت جهت تکمیل ترکیبات بارگذاری فصل دوم همین مبحث ارائه شده است، از دیگر تغییرات اساسی در این فصل، الزامی کردن استفاده از ضوابط فصل چهارم ویرایش چهارم استاندارد ۲۸۰۰ ایران برای طراحی اجزای غیر سازه ای ساختمان های با اهميت متوسط دارای پنج طبقه و بیشتر است.

۱۲- فصل دوازدهم ویرایش قبلی به منظور اجتناب از دوگانگی مطالب با مبحث ۲۱ مقررات ملی تماماً حذف شده است.

به جز آن، پیوست ۶-۱ تحت عنوان طراحی ساختمان ها به روش عملکردی در این ویرایش اضافه شده و شماره پیوستهای ۶-۲ و ۶-۳، متناسب با این تغییرات عوض شده است .

در انتها کمیته تخصصی مبحث ششم مقررات ملی ساختمان تشكر صمیمانه خود را از دفتر مهندسی آب و آبفای وزارت نیرو و جناب آقای مهندس هوشنگ فلامی، کارشناسی ارشد این دفتر که تکمیل و بازنویسی فصل سیل مدیون زحمات ایشان است و همینطور پژوهشکده هواشناسی سازمان هواشناسی کشور و کارشناسان محترم ایشان، سرکار خانم مهندس فرح محمدی و جناب آقای مهندس مهدی عسگری که پردازش و تحلیل آماری داده های بادِ ایستگاه هاِ هواشناسی را برعهده داشته اند به عمل می آورد.

ضمن آنکه از استادان دانشکده های عمران، جامعه مهندسی کشور و سازمان ها، مهندسان و مشاورانی که با دقت ویرایش قبلی و پیش نویس این ویرایش را مطالعه و اظهار نظر نموده اند، باید تشکر شود. امید است این متن پاسخگوی عمدۀ نیازهای مهندسان کشور باشد و کمیته تخصصی نیز از نظرات و راهنمائی های آنها محروم نگردد.

کمیته تخصصی مبحث ششم مقررات ملّی ساختمان

هیأت تدوین کنندگان مبحث ششم مقررات ملی ساختمان-ویرایش چهارم

الف) شورای تدوین مقررات ملی ساختمان

*از تاریخ 6/6/97 جناب آقای مهندس عبدالرضا گلپایگانی به عنوان نماینده شهرداری تهران در جلسات شورای تدوین مقررات ملّی ساختمان شرکت می نماید.

ب) اعضای کمیته تخصصی

پ) دبیرخانه شورای تدوین مقررات ملی ساختمان